تهران شهر امن برای زباله گردها!/ چمران به خبرنگار: چرا 2 سال پیش سوال نپرسیدید/ نادعلی: باید مافیا را کنترل کنیم

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، شهر تهران پر شده است از زباله گرد . تصویر انسان هایی با لباس های ژنده و آلوده که بیننده تصور می کند با جمعیتی تهی دست مواجه است. این افراد کیسه به دوش که از کودک تا پیرمرد و پیرزن در بین آنها دیده می شود به گفته خود زباله گردها کارمندان پیمانکاران شهرداری هستند.

زباله گردی در تهران، پایتخت ایران، این روزها آنچنان زیاد شده است که دیگر نمی توان از آن چشم پوشی کرد. امری که شهر را نازیبا و آلوده می کند و تصوری که پایتخت نشینان، هم وطنان و جهان از ایران دارند را به هم می ریزند. از سویی دیگر، زباله گردها که در سطل ها به دنبال زباله خشک هستند، اطراف سطل زباله را مملو از آشغال هایی می کنند که در عملیات جست و جویشان دست و پا گیر بوده اند و اینگونه می شود که بوی نامطبوع زباله، نه تنها مردم را آزار می دهد بلکه موجب تجمع حیوانات موذی نیز می شود.

از همه مهم تر اینکه زباله های شهری، متعلق به مردم شهر است و سود حاصل از تفکیک آن، باید در راستای تامین رفاه شهروندان باشد؛ اما گویا خیلی مانده است تا جیب گشاد مافیای پسماند ، از سرمایه مردم پر شود!

چمران:  در مورد زباله گردها باید 2 سال پیش سوال می کردید 

مهدی چمران ، رئیس شورای شهر تهران، در پاسخ به سوال خبرنگار رکنا مبنی بر اینکه چه اقداماتی در راستای جمع آوری زباله گردها در شهر انجام می شود، گفت: موضوع ساماندهی زباله گردها هنوز به جایی نرسیده است. یک دفعه می گوییم بیایند اینجا برای همه توضیح دهند.

وی در ادامه گفت: کاش دو سال پیش این سوال را می پرسیدید. 

 در مواجهه حقوق عمومی با حقوق شخصی، ارجحیت با احقاق حق عموم است

علیرضا نادعلی ، سخنگوی شورای شهر تهران ، در گفت و گو با رکنا با اشاره به اینکه یکی از چیزهایی که مدام از آن یاد می شود مافیا در حوزه پسماند و دستفروشی است، گفت: مدیریت شهری باید با یک استحکام این موضوع را پیگیری کند. اینکه در چهره شهر تغییر عمده ای رخ نداده است به این علت است که اقدامات دقیق تر و محکم تر و مستمرتری انجام نشده است. علت این است که می بینید در برخی موارد اقداماتی انجام می شود ولی استمرار ندارد و به محض اینکه تمام می شود لکه های آسیب جای این اقدام را می گیرد و عملا چهره زشت قبلی حفظ می شود.

وی افزود: در جلساتی که با معاونت خدمات شهری داریم احتمالا این موارد دقیق تر بررسی می شود.

سخنگوی شورای شهر گفت: نمی شود شهر و کشور را با سیاست های باز و مراعات شرایط افراد رها کرد. شاید در ظاهر خوب باشد ولی وقتی شهر در این حوزه ها رها باشد به راحتی این فنر جمع نمی شود و در نقطه اصلی خودش قرار نمی گیرد. ما برای اینکه حقوق عمومی مردم پایمال نشود، باید این حقوق شخصی را بر اساس قانون ضابطه مند کنیم. وقتی انبوه دستفروش در یک جا بساط کردند و محل عبور و مرور مردم را بسته اند و یک دستفروش ممکن است با جا به جا شدنش زندگی اش بر هم بخورد ولی ما وقتی که حقوق عمومی به شخصی برخورد می کنند باید به حقوق عمومی احترام بگذاریم. آن چیزی که از شهرداری می خواهیم را باید از دستگاه های دیگر از جمله پلیس، قوه قضائیه و... نیز بخواهیم.

نادعلی در پاسخ به اینکه مگر تاکنون صحبتی در این خصوص انجام نشده است تاکید کرد: تعامل وجود دارد. وقتی می بینیم در برخی جاها اتفاق خوب می افتد مشخص می شود این دستگاه ها هم حمایت کرده اند. مشکل اساسی جمع آوری پسماند به این شکل که وجود دارد در شهر را برطرف کنیم و باندهای مافیایی را کنترل کنیم عملا باید همه با هم همکاری کنند تا این اتفاق نیفتد.

او در ادامه با اشاره به اینکه این موارد اتفاقات انسانی هستند، گفت: این موارد، دکمه ای ندارند که دو روز بعد دیگر وجود نداشته باشد. من نمی دانم چقدر طول می کشد تا موضوع زباله گردها حل شود. 

سخنگوی شورای شهر تهران در پاسخ به اینکه آیا موضوع سوال از شهردار تهران در خصوص پیگیری موضوع ساماندهی زباله گردان در دستور کار شوار است یا خیر گفت: وقتی با تذکر و پیگیری هایی که می کنیم می توانیم به نتیجه برسیم، مثل پرسش سوال است دیگر.

او در پاسخ به اینکه اگر این تذکرات فایده داشت، تا کنون آثار آن را در شهر شاهد می بودیم، تاکید کرد: هزار کار دیگر هم در کنار این مهم دارد انجام می شود و ما نمی توانیم فقط روی یک کار، مثل زباله گردی، متمرکز شویم و باید ببینم ضعف کار در کجاست. 

در قانون خرید و فروش زباله غیرقانونی است

 مهدی هوشیار، معاون امور مناطق سازمان مدیریت پسماند شهر تهران هفتم اسفند ماه سال 1401 در گفت و گو با رکنا با اشاره به اینکه چند دست چرخیدن پسماند از دست زباله گردها، اتفاقی است که واقعا در بطن شهر رخ می دهد، گفت: این مهم بر می گردد به ضعف قانون در ایران. در قانون آمده است که خرید و فروش هرگونه پسماند غیر قانونی است؛ اما در این قانون، ضابط قضایی برای برخورد با انجام این مهم مشخص نشده است. خرید و فروش مواد مخدر در کشور غیر قانونی است و ضابط قضایی آن نیز نیروی انتظامی است؛ ولی حوزه مدیریت پسماند بلاتکلیف است.

وی در ادامه افزود: در دنیا، حداقل در کشورهای جهان اول و دوم، محلی وجود ندارد که پسماند از دوره گردها خریداری شود. اینکه زباله گرد همه جا وجود دارد درست است؛ ولی زباله گردها در این کشورها، اگر از سطل زباله چیزی را بر می دارند، برای استفاده شخصی است. آنها نمی توانند این زباله را به کسی بفروشند. در کشور تا زمانی که مالخر داریم، زباله گرد هم داریم. پس تا زمانی که مغازه های ضایعات فروشی، قارچ گونه در شهر سبز می شوند، زباله جمع کن هم خواهیم داشت.

هوشیار تاکید کرد: طبق قانون مدیریت پسماند مصوب سال 1383، مدیریت اجرایی پسماند در شهرها در دست شهرداری ها، در روستاها در دست دهیاری ها و بین شهرها و روستاها در دست بخشداری ها است. فقط شهرداری ها باید خریدار این کالا یعنی همان زباله باشند. مثلا در کانادا کسی نمی تواند 10 کیلو ضایعات را با خودش به مغازه ای ببرد و بگوید که پول اینها را به من بدهید؛ بلکه در این شرایط این افراد باید پولی هم بدهند تا زباله شان امحا شوند و این درآمد پنهان شهرداری می شود. یعنی شهرداری برای جمع آوری زباله های ارزشمند منازل و زباله های عادی بخش صنعتی، از تولید کننده آن پول می گیرد تا آنها را امحا کند.

ممکن است در اطراف تهران، زباله ها را پرک کنند که این آب های زیرزمینی را آلوده می کند

این مقام مسئول در سازمان مدیریت پسماند، با اشاره به اینکه این موضوع به غیر از ضربه به اقتصاد شهرداری، مسائل محیط زیستی را هم در پی دارد، گفت: زباله هایی که یک زباله گرد یا یک معتاد متجاهر جمع آوری می کند و به یک ضایعات فروشی تحویل می دهد، مشخص نیست در نهایت به کجا می رسد و ممکن است در اطراف تهران، به شست و شو و بعد پرک کردن زباله می پردازند که این آب های زیرزمینی را آلوده می کند.

وی تاکید کرد: قبلا طرح هایی داشتیم که مقطعی بودند مثل طرح سرایداری که پیمانکاران ما با آپارتمان نشینان هماهنگی داشتند و با سرایدار صحبت می کردند و به ازای زباله خشک آن ساختمان، پیمانکار مبلغی به آن ساختمان پرداخت می کرد. در برخی موارد، حتی شارژ آپارتمان نیز از این طریق تامین می شد؛ اما بعد از چند هفته به نقطه ای رسیدیم که مردم احساس کردند دوره گردانی که با ماشین و بلندگو در کوچه حضور پیدا می کنند و زباله خشک می خرند مبلغ بیشتری پرداخت می کنند و این برایشان به صرفه تر است. پیمانکار هزینه های جانبی دارند که نمی توانند با قیمت بازار آزاد زباله خشک خانه ها را خریداری کنند. 

سرقت زیر زمینی طلای کثیف و ثروت شهرداری و شهروندان

هوشیار افزود: نمی توان گفت دقیقا این کار، چقدر به شهرداری تهران آسیب می زند؛ چون این موضوع پنهان است و زیرزمینی انجام می شود؛ لذا نمی توان برای آن عدد مشخصی در نظر گرفت. 

او در ادامه با اشاره به اینکه دیگر راه حل فوری برای حل این موضوع وجود ندارد و باید به سمت تصویب قانون در این راستا رفت، گفت: در سالجاری، حکمی از دادستان گرفتیم که تمام ماشین هایی که غیر از پیمانکاران مناطق 22 گانه شهرداری تهران هستند و پسماند خشک را حمل می کنند را توقیف و در پارکینگ های راهنمایی و رانندگی نگهداری شوند. ما به همراه نیروی انتظامی این کار را می کردیم؛ اما این کار یک راه حل مقطعی بود که متخلفان، راه های دیگری برای دور زدن کار همیشگی شان پیدا کردند.

مهدی هوشیار در ادامه افزود: 34  شب پرسنل ما بیدار بودند و این طرح پیگیری می شد؛ ولی فایده ای نداشت. درست مثل اینکه سرچشمه را باز بگذاریم و در رودخانه دو جعبه پرتقال بگذاریم تا آب رد نشوند! در آن طرح، فقط حدود 12 الی 13 درصد از این ماشین ها را توانستیم ضبط کنیم و بعد مشکل دوباره شروع شد. نگهداری این ماشین ها، زباله ای که جمع شده بود و... از مشکلات ثانویه بود.

برخورد با مافیای پسماند شبیه جنگ است؛ آنها دیگر سلاح گرم هم به کار می برند!

وی گفت: در زباله گردی، دو دسته افراد کار می کنند، نخست افرادی که نیازمند هستند و برای امرار معاش کار می کنند و دوم شبکه های زباله گردی است. آنها حتیاز  سلاح گرم هم در درگیری هایشان استفاده می کنند و کار به یک جایی رسیده که برخورد با این شبکه ها، مثل جنگ است.

هوشیار افزود: ما معتقدیم باید به نقطه ای برسیم که کسی نه این زباله ها را بخرد و نه بفروشد. این زباله ها مربوط به حکومت است و مردم باید وقتی چیزی را مصرف کرده اند، هزینه ای را پرداخت کنند تا برای آنها دفع شود. ما از طریق شورای عالی استانها و مجمع کلانشهرها، به این سمت تنظیم لایحه ای می رویم که از طریق دولت برای مجلس فرستاده بود تا قانونی برای مشخص شدن ضابط قضایی برای برخورد با زباله گردی مشخص شود.

چمران درست می گفت؟ همه چیز تقصیر دوره گذشته است؟

پس از صحبت های رئیس شورای شهر تهران در خصوص تمام نقدهایی که جامعه و رسانه ها به موضوع افزایش زباله گردها دارند، تقصیر را بر گردن مدیریت شهری قبل انداخت.

با یک جست و جوی ساده، این موضوع مشخص شد که در دوره گذشته طرحی با عنوان «کاپ» راه اندازی شده بود که قدم های اولیه برای ساماندهی زباله گردها را بر می داشت؛ ولی با ورود تیم جدید مدیریت شهری این طرح کنار گذشته شد. همچنین ام آر اف که محلی برای مدیریت مکانیزه پسماند در شهر است نیز بخشی از طرح کاپ است که تیم مدیریتی جدید، فقط اسم آن را عوض کرده و آن را به نام خودش مصادره کرده است.

در همان روزهای اول مدیریت شهری جدید، بر این موضوع که برنامه های مدیریت پسماند جدیدی دارند تاکید شد ولی شواهد نشان می دهد که نه تنها اتفاقی نیفتاده است بلکه و پول چرخه زباله گردی هم در ابهام قرار گرفته. 

اگر مقصود چرخش مدیریت پسماند از طریق زباله گردی به سیستماتیک شدن مد نظر باشد، باید حتماشهرداری و شورای شهر، برنامه ای منسجم و چندین ساله داشته باشند نه صرفا نگاه های سیاسی و مقطعی!