نخل سوزی کشاورزان در شوش / اشتباه کشاورزان که هم پول از دست می دهند هم نخل ها می‌میرند + فیلم

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، مدتی است کشاورزان تصور می کنند با سوزاندن مزارع خود بعد از برداشت محصول ،مزرعه را برای کشت بعدی  از بقایای گیاهی و دیگر آلودگی‌های شیمیایی، کشاورزان است تمیز می کنند و بدین ترتیب برداشت بعدی محصول با افزایش حاصلخیزی خواهد بود. در حالیکه این روش به دلیل اثرات منفی زیاد برای محیط زیست و سلامت انسان‌ها، توصیه نمی‌شود.

حال این رفتار اشتباه و مخرب بلای جان نخل های خوزستان شده است. تصاویری که مشاهده می کنید سوختن نخلهای جوان در میان آتش مزارعی است که کشاورزان در ورودی شهر شوش سوزانده اند.

گفتنی است، دادستان عمومی و انقلاب شهرستان شوشتر هفدهم اردیبهشت ماه امسال تاکید داشت: در راستای صیانت از محیط زیست و مابع طبیعی این شهرستان، با کشاورزانی که اقدام به سوزاندن بقایای محصولات کشاورزی خود کنند، طبق قانون برخورد می‌شود. در همین خصوص جلسه پیشگیری از وقوع جرم شهرستان شوشتر با موضوع پیشگیری از سوزاندن بقایای محصولات کشاورزی و با حضور مراجع انتظامی، روسای جهاد کشاورزی و محیط زیست شهرستان برگزار شد و تمامی دستگاه‌های ذی‌ربط موظف شدند که اقدامات پیشگیرانه از جمله آموزش‌های لازم را به کشاورزان را لحاظ کرده و در صورتی که شخصی اقدام به آتش زدن بقایای کشت خود کند، مراتب را به مراجع قضایی اعلام کنند تا وفق قانون برخورد قضایی لازم با آنان صورت گیرد.

کاه و کلش می تواند به کود گیاهی ارزشمند تبدیل شود

نکته مهمی که باید به آن توجه داشت، این است که کشاورزان و اغلب برنج کاران در شرایطی کاه و کلش باقیمانده در مزارع خود را می سوزانند که با پیشرفت علوم کشاورزی و دامداری ثابت شده است که می توان با فرآوری کاه و کلش، یا از آن به عنوان کود گیاهی استفاده کرد یا کاه و کلش و ساقه های باقیمانده روی مزارع را به کنسانتره تبدیل کرد و به عنوان خوراک دام به فروش رساند. همچنین بخشی از اندام ساقه های برنج که به عنوان کاه و کلش سوزانده می شوند، در تولید فیبر چوبی و نئوپان قابل استفاده هستند و اساسا راهکارهای زیادی برای درآمدزایی با استفاده از کاه و کلش وجود دارد که شالیکاران شمال کشور نسبت به آن بی توجه هستند.

این نکته ای است که داریوش عبادی، فعال محیط زیست مازندران در گفت و گو با رکنا روی آن دست گذاشت و اظهار داشت: یکی از مهمترین کاربردهای کاه و کلش اراضی برنج که شالیکاران به اشتباه آن را می سوزانند، استفاده از این بقایای گیاهی به عنوان کود است؛ به نحوی که برنج کاران می توانند با استفاده از دستگاه های مخصوص، کاه و کلش را ابتدا خُرد و سپس به صورت کامل پودر کنند و بعد به عنوان کمپوست یا بیوماس به دل زمین برگردانند تا رفته رفته کاه و کلش خُردشده به هوموس خاک (گیاخاک) تبدیل شود که از جمله ارزشمندترین کودهای گیاهی به حساب می آید.

وی افزود: با وجود این که برنج کاران گمان می کنند که سوزاندن کاه و کلش می تواند به افزایش کیفیت زمین های آنها کمک کند، اما نه تنها این کار باعث افت میزان حاصلخیزی اراضی برنج می شود، بلکه اگر شالیکارها کاه و کلش مزارع خود را فرآوری کنند، می توانند از آنها به عنوان کودهای گیاهی ارزشمندی استفاده کنند از عناصر مهمی نظیر کلسیم و منیزیم برخوردار است؛ عناصری که به صورت طبیعی در کاه و کلش وجود دارد، اما چون شالیزارها آن را می سوزانند و خاک خود را با آتش زدن سطح اراضی تخریب می کنند، بعدا ناچار می شوند که برای تامین همین عناصر، کود شیمیایی بخرند و بیش از پیش به هزینه های تولید خود اضافه کنند.

چگونه می توان کاه و کلش را به علوفه و کنسانتره خوراک دام تبدیل کرد؟

عبادی با بیان این که می توان با جمع آوری و بسته بندی کاه و کلش شالیزارها از آن به عنوان خوراک دام استفاده کرد، گفت: برنج کاران می توانند کاه و کلش مزارع خود را بسته بندی کنند و از آنها به صورت مستقیم به عنوان علوفه دامی استفاده کنند. البته با توجه به این که در فصل زمستان در شمال کشور بعضا با کمبود علوفه مواجه هستیم، برخی شالیکاران کمابیش این کار را انجام می دهند و کاه و کلش خود را به عنوان علوفه به دامداران سنتی می فروشند. اما چون اساسا شمال کشور نیاز محدودی به علوفه دامی دارد، معمولا برنج کاران فقط بخشی از کاه و کلش را به عنوان علوفه به فروش می رسانند و باقیمانده آن را می سوزانند، زیرا ساز و کار مناسبی برای این که شالیکاران تمام کاه و کلش خود را بسته بندی کنند و آن را به مناطق دیگر ایران بفروشند، وجود ندارد.

این فعال محیط زیست مازندران ادامه داد: وزارت جهاد کشاورزی که هم متولی امور زراعت و باغداری است و هم رسیدگی به امور پرورش دام و طیور را برعهده دارد، باید برای غنی سازی کاه و کلش با استفاده از مواد مغذی مورد نیاز دام برنامه ریزی کند تا به جای این که شالیکاران کاه و کلش خود را بسوزانند، آن را در دستگاه های مخصوصی پودر کنند و با عناصر غذایی مورد نیاز دام اهلی مخلوط کنند و به عنوان کنسانتره خوراک دام به فروش برسانند. این کار به افزایش کیفیت کاه و کلش به عنوان کنسانتره دام و طیور کمک می کند و اگر وزارت جهاد برنامه ریزی مناسبی داشته باشد، شالیکاران می توانند کاه و کلش فرآوری شده مزارع خود را با قیمت بالایی به عنوان خوراک دام به مناطق مختلف کشور بفروشند.  

وی در ادامه تاکید کرد: فرآوری کاه و کلش و تبدیل آن به کنسانتره خوراک دام به دستگاه های مخصوصی نیاز دارد و وزارت جهاد کشاورزی باید به نحوی از شالیکاران حمایت کند که یا هرکدام یک دستگاه بخرند و خودشان کنسانتره تولید کنند یا هر چند شالیکار بتوانند با تشکیل گروهی واحد، یک کارگاه کوچک تولید کنسانتره احداث کنند و در کنار برنج کاری، درآمد دومی را هم از تبدیل کاه و کلش به کنسانتره خوراک دام به دست آورند. البته انجام این کار جز با آموزش و فرهنگ سازی میان شالیکاران شمال کشور امکان پذیر نیست و دولت باید برنج کاران را به گونه ای آموزش دهد که با توجه به درآمدهای مناسبی که می توانند از فرآوری کاه و کلش به دست آورند، نباید بقایای گیاهی باقیمانده روی زمین های خود را بسوزانند.

کاربرد کاه و کلش در صنایع تولید فیبر و نئوپان

عبادی با بیان این که کاه و کلش می تواند در صنایع چوب و نئوپان نیز کاربرد داشته باشد، عنوان کرد: ساقه های باقیمانده روی مزارع و خوشه های برنجی که دانه های آن جدا شده است، برای استفاده در تولید فیبر چوبی، نئوپان و سایر محصولات سلولوزی قابل استفاده هستند و شالیکاران می توانند به جای این که کاه و کلش مزارع خود را بسوزانند، آن را به صنایع فیبر و نئوپان بفروشند. البته برای این که کاه و کلش خمیر شود و قابلیت استفاده برای تولید فیبر، نئوپان و سایر محصولات سلولزی را داشته باشد، به فناوری مخصوصی نیاز است. ولی ما در کشورمان با کمبود این فناوری مواجه هستیم و وزارت جهاد باید به گونه ای برنامه ریزی کند که این فناوری ها وارد ایران شود تا شالیکاران به جای این که کاه و کلش خود را بسوزانند، آن را به کارخانجات تولید فیبر، نئوپان و سایر محصولات سلولزی بفروشند.

وی در ادامه تاکید کرد: برنج کاران شمال کشور باید توجه داشته باشند که کاه و کلش یک محصول بی ارزش نیست که صرفا باید سوزانده شود، بلکه ما می توانیم با فرآوری کاه و کلش آن را به محصولات باارزشی مانند کود گیاهی، علوفه دامی و کنسانتره خوراک دام تبدیل کنیم یا به عنوان مواد اولیه در صنایع سلولوزی و تولید فیبر و نئوپان مورد استفاده قرار دهیم. البته انجام این کار اولا به ترویج و آموزش و ثانیا به هدایت گری و برنامه ریزی مناسب نیاز دارد که وظیفه انجام هر دو اقدام برعهده وزارت جهاد کشاورزی است. همچنین این وزارتخانه باید با فرهنگسازی گسترده، این تفکر اشتباه که سوزاندن کاه و کلش باعث تقویت خاک شالیزارها می شود، از ذهن برنج کاران شمال کشور پاک کند و به آنها ثابت کند که این رسم هیچ مبنای علمی ندارد.

وزارت کشاورزی باید کشت دوم برنج را ممنوع کند

این فعال محیط زیست مازندران با تاکید بر لزوم ممنوع شدن کشت دوم برنج در ایران گفت: عمده شالیکارانی که کاه و کلش مزارع خود را می سوزانند، برای این که می خواهند به سرعت بعد از برداشت محصول به کشت دوم برنج بپردازند، این کار را انجام دهند. این در حالی است که کشت دوم برنج مانند کشت اول آن آب فراوانی را مصرف می کند و در سال های اخیر شرایط خشکسالی در استان های شمالی کشور به جایی رسیده است که حتی در این استان ها نیز آب کافی برای انجام کشت دوم برنج وجود ندارد و وزارت کشاورزی اگر می خواهد استان های شمالی نیز مانند بعضی از دیگر استان های کشور با بحران آب مواجه نشوند، حتما باید کشت دوم برنج را ممنوع کند.

وی در ادامه اظهار داشت: اگر کشت دوم برنج ممنوع شود، در آن صورت کشاورزان به جای این که با کشت مجدد در شالیزارها به دنبال درآمدزایی باشند، ناچارند از سوزاندن کاه و کلش بپرهیزند و برای کسب درآمد از طریق فرآوری کاهش و کلش مزارع برنج برنامه ریزی کنند. در این شرایط اگر وزارت کشاورزی بتواند راهکارهای تبدیل کاه و کلش به یک محصول با ارزش را به شالیکاران بیاموزد، برنج کاران خواهند توانست با حفظ درآمد خود، به جای کشت دوم برنج با فرآوری کاه و کلش به درآمدزایی برسد. با توجه به کاهش محسوس منابع آبی شمال کشور و مجموع مضرات زیست محیطی سوزاندن کاه و کلش بخصوص آلودگی هوا در شهرهای شمالی، به نظر می رسد وزارت جهاد هرچه زودتر باید به ممنوع کردن کشت دوم برنج در شمال کشور بپردازد.

سوزاندن کاه و کلش هیچ نقشی در بهبود کیفیت خاک شالیزارها ندارد

عبادی با تاکید بر اشتباه بودن تفکر مبنی بر تقویت خاک شالیزارها با سوزاندن کاه و کلش عنوان کرد: سوزاندن کاه و کلش نه تنها هیچ نقشی در بهبود کیفیت خاک مزارع برنج ندارد، بلکه با آسیب زدن به اکوسیستم خاک منجر به از بین رفتن ریزجانداران درون خاک می شود. اساسا وقتی ما سطح خاک را آتش می زنیم، تمام موجودات زنده داخل خاک را تا عمق زیادی نابود می کنیم و به این موجودات اجازه نمی دهیم با انجام فعالیت های میکروبیوژیکی، خاک را زنده نگه دارند. همچنین با توجه به این که بسیاری از عناصر مغذی داخل خاک از جمله پتاسیم، ازت و فسفر بر اثر مواجه شدن با گرمای شدید از دست می رود، سوزاندن کاه و کلش باعث از بین رفتن این عناصر داخل خاک و در نتیجه کاهش حاصلخیزی آن می شود.

وی در ادامه تاکید کرد: آتش زدن کاه و کلش مزارع، عناصر و مواد مغذی موجود در خاک را از بین می برد و این در حالی است که کشاورزان می توانند با تبدیل کاه و کلش به کود گیاهی، این مواد مغذی را در خاک شالیزارها حفظ کنند و باعث تقویت خاک زمین های خود شوند. اما متاسفانه برنج کاران شمال کشور نه تنها این کار را انجام نمی دهند، بلکه حاضر هستند که با سوزاندن کاه و کلش هم حاصلخیزی خاک مزارع خود را کاهش دهند و هم خودشان را مجبور به تهیه کود شیمیایی برای جبران مواد مغذی از دست رفته زمین های خود کنند و هزینه بیشتری را برای کوددهی مزارع خود بپردازند.

پیشنهاد به فعالان محیط زیست برای فرآوری کاه و کلش شالیزارهای یک شهر

این فعال محیط زیست مازندران در بخش پایانی صحبت های خود گفت: سوزاندن کاه و کلش و فرصت ندادن به خاک برای احیا با انجام کشت دوم و استفاده از سموم شیمیایی به جای کودهای گیاهی، رفته رفته میزان بهره وری مزارع برنج را کاهش می دهد و در چنین شرایطی کشاورزان ناچار می شوند که برای تولید میزان مشخصی از محصول، در هر دوره کشت، حجم بیشتری از آب را به مزارع خود برسانند. بنابراین تداوم روند موجود در سوزاندن کاه و کلش و انجام کشت دوم در شالیزارها رفته رفته به مصرف بیشتر آب در این اراضی و در نتیجه کاهش منابع آبی در شمال کشور دامن می زند.

در پایان به نظر می رسد با توجه به جمیع مضرات زیست محیطی ناشی از سوزاندن کاه و کلش مزارع، بهتر است حداقل یک بار به صورت پایلوت در یکی از شهرهای شمالی، جمعی از انجن های محیط زیستی شمال کشور با یکدیگر متحد شوند و با تشکیل یک کارگروه واحد، کاه و کلش شالیزارها را از برنج کاران بخرند و با استفاده از روش های مربوط به فرآوری کاه و کلش، بقایای گیاهی باقیمانده روی مزارع برنج را به محصولات با ارزشی تبدیل کنند و آنها را به فروش برسانند تا به کشاورزان نشان دهند می توان با فرآوری کاه و کلش نیز به سود مالی خوبی رسید و حتما نیاز نیست آن را سوزاند.