خودنمایی نارسایی تدریس مدارس ایران در آزمون پرلز / مدارس دولتی در آموزش مجازی یک بر هیچ از مدارس غیردولتی عقب هستند!

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، آزمون پرلز، مطالعه بین المللی پیشرفت سواد خواندن، در 35 کشور جهان و برای مقطع سنی بین 9 تا 10 سال (تقریبا کلاس چهارم ابتدایی ) برگزار شده است. این آزمون مهارت سواد خواندن را در میان دانش آموزان این مقطع سنی اندازه گیری و مقایسه  می کند. دلیل انتخاب این جمعیت این است که این مرحله نقطه ی گذار مهمی از نظر رشد کودکان در مهارت خواندن تلقی می شود. در بیشتر کشورها انتظار می رود که بچه ها تا پایان کلاس چهارم ابتدایی چگونه خواندن را یاد گرفته باشند. این آزمون برای اولین بار در سال 2001 (1379) برگزار شده است و بعد در سال های 2006 (1384) و 2011 (1389) و 2016 (1395) به فاصله ی 5 سال یکبار برگزار شده است. هدف نهایی این انجمن ارتقای سطح یادگیری در درون نظام های آموزشی جهان و بهبود سیاست ها و برنامه ریزی های آموزشی در جهت پیشرفت سواد خواندن است.

در اولین آزمون پرلز (2001)، رتبه ایران از میان 35 کشور شرکت کننده، 32 بوده است. در آزمون پنج سال بعد (2006)، رتبه ایران در آزمون پیشرفت سواد خواندن فقط چند شماره افزایش داشته است. البته در این فاصله کتاب های درسی دچار تحول شدند و کتابهای بخوانیم و بنویسیم جای کتاب های قبلی را گرفت.

آزمون پرلز شامل دو نوع متن است: متن های ادبی و متن های اطلاعاتی. متن های ادبی شامل تعدادی داستان است که گره های داستانی دارند و معمولا داستانی ساده نیستند. گاهی حتی خود معلم ها هم در پاسخ دادن به آن ها در می مانند! سواد خواندن چیز ساده ای نیست، پس از متنی که در پرسشنامه به دانش آموز می دهند از او می پرسند تو چه احساسی نسبت به این قهرمان داری که او در این جا باید سواد عاطفی خود را نشان بدهد. سواد خواندن بعد عاطفی، علمی و عملکردی دارد.

وضعیت دانش آموزان ایران در پاسخ به سوالهایی که جنبه ی استخراج صریح اطلاعات (حفظی) از متن داشته اند، بهتر از مواردی بوده که به استنباط، استنتاج و ارزیابی نیاز داشته است. ایران دارای بالاترین تفاوت بین پاسخ های حفظی (درک مطلب در حد استخراج صریح و مستقیم اطلاعات از متن) و پاسخ های استنباطی (درک مطلب در حد تفسیر و استنتاج و تلفیق و بازیابی عناصر متن) بوده است. این نتیجه نشان دهنده فاصله قابل ملاحظه کشور ایران از نظر یادگیری های عمقی و خلاق در مقایسه با کشورهای شرکت کننده است. این مسئله مربوط به نارسایی و ضعف برنامه ریزی آموزشی و شیوه های تدریس در مدارس ایران است که اغلب دانش آموزان را به پاسخ های از پیش تعیین شده و اندوختن مطالب کتابی به جای تجزیه و تحلیل سوق می دهد.

به طور کلی بالاترین عملکرد مربوط به سه کشور سوئد، هلند و انگلستان است. در همه کشورهای شرکت کننده توانایی سواد خواندن دختران بیش از پسران است.

در آزمون پرلز 2006 از میان 45 کشور شرکت کننده ایران رتبه 40 را داشته است.

هچنین در گزارش سال 2020، (اوایل دوران کرونا) نشان داده شده است که به طور متوسط 57 درصد دانش آموزان جهان، پایه چهارم، یعنی 10 سالگی، را طی می کنند؛ اما قادر به خواندن متن ساده نیستند! در واقع این بچه ها، حداقل شایستگی خواندن را کسب نمی کنند و سهم ایران از این 57 درصد، 36 درصد بود؛ یعنی 36 درصد دانش آموزان ابتدایی ایران، کلاس چهارم را تمام می کنند؛ در حالی که حداقل شایستگی خواندن را فرا نمی گیرند.

در گزارش سال 2022 نیز که هنوز نتایج آن کامل نشده است، این نسبت در جهان، از 57 درصد به 70 درصد افزایش پیدا کرد. با همین نسبت، فقر یادگیری در ایران به 44 درصد افزایش پیدا کرده است.

وزیر آموزش و پرورش گفته بود مدارس به علت آلودگی هوا تعطیل نمی شوند و شدند! 

حال در چنین شرایطی و در زمانی که ایران حتی در سالهایی که کرونا و آموزش مجازی وجود نداشت رتبه ای اینچنین پایین را کسب کرده بود، چطور می توان شرایط خوبی را برای این روزهای آموزش کشور متصور شد؟ روزهایی که مدارس پی در پی به علت آلودگی هوا تعطیل می شوند. آن هم آلودگی هوایی که ارتباطی با آموزش و پرورش ندارد و انگشت اتهام در این راستا، به سمت خودروسازی غیر استاندارد و بعد سیستم حمل و نقل عمومیِ ناقص باز می گردد. در این اوضاع، درحالی که یوسف نوری ، وزیر آموزش و پرورش 30 آذر در حاشیه جلسه هیئت دولت در مورد تعطیلی مدارس گفته بود: «هفته آینده، مدارس تعطیل نیست و من یادداشتی به رئیس جمهور دادم که این تعطیلی‌ها تکرار نشوند چراکه مدارس آخرین جایی هستند که باید در  موارد خیلی نادر و حاد تعطیل شوند.» به نظر می رسد، مسئولان، به جای پیدا کردن سرِ مارِ آلودگی هوا، به دنبال دُم آن می گردند! در حالی که این سبک از آموزش مجازی، نمی تواند برای دانش آموزان اثر آموزشی درستی داشته باشد. به نظر می رسد، آموزش و پرورش باید با این حقیقت رو به رو شود که آموزش مجازی (آن هم با چنین وضعیتی)، عملا با تعطیلی مدرسه هیچ فرقی ندارد!

در این راستا با آمنه عالی ، مدیر گروه آموزش و پرورش دانشگاه علامه طباطبایی، تعطیلی مدارس  به گفت و گو نشستیم تا ببینیم چرا آموزش و پرورش مغلوب این قائله شده است؟

او ضمن تاکید بر اینکه تعطیلی مدارس به واسطه آلودگی هوا در راستای حفظ حقوق و منافع عالی کودک در راستای حفظ سلامتی است، گفت: با این وجود و تعطیلی مدارس، دیگر حقوق دانش آموزان به خطر می افتد. نخست حق برای آموزش کیفیت است. آیا بچه ها با این شرایط می توانند از آموزش به دور از تبعیض و مساوی بهره مند شوند خیر؟ آیا آموزشی که به آنها داده می شود با کیفیت است یا خیر؟

آمنه عالی افزود: مهم این است که فرصت برابر برخورداری از آموزش مجازی برای همه فراهم نیست. در واقع، بحث بر سر آماده نبودن مدارس است. مدارس دولتی خیلی آمادگی کمی برای آموزش مجازی دارند و سریعا نمی توانند به آموزش مجازی تغییر موقعیت دهند. طبق آمار غیر رسمی که به دست ما رسیده است؛ مدارس دولتی خیلی نتوانسته اند گروه بندی ها و ثبت نام ها را به درستی در سامانه های مجازی انجام دهند؛ لذا آمادگی برای برقراری ارتباط از این طریق وجود نداشت و خیلی از مدارس با تعطیلی تمام مواجه شدند نه آموزش مجازی.

مدارس دولتی در آموزش مجازی یک بر هیچ از مدارس غیردولتی عقب هستند!

این استاد دانشگاه تاکید کرد: در مدارس غیر دولتی، به دلیل تعهدی که مسئولین مدرسه نسبت به خانواده ها دارند، مدارس سریعتر خودشان را جمع و جور می کنند و سعی می کنند پاسخگوی شرایط باشند و آموزشهای مجازی را بهتر از مدارس دولتی ارائه کردند. همچنین اعلام ناگهانی و دیرهنگام تعطیلی مدارس ، آن هم در آخر شب، باعث می شود مدارس فرصت تصمیم گیری و اطلاع رسانی را از دست بدهند. با وجود اینکه پیش بینی شرایط جوی آنچنان هم سخت نیست و به راحتی می توانند چند روز آینده را پیش بینی کنند تا مدارس برنامه ریزی درست تری داشته باشند. این کار فرصت تصمیم گیری برای دانش آموزان و والدین را هم می گیرد.

آمنه عالی در ادامه افزود: همچنین باید دید که خانواده ها نیز آمادگی تنها گذاشتن فرزندشان را در خانه دارند یا خیر؟ این می تواند دردسرها و خطراتی را برایشان در پی داشته باشد. از سویی دیگر و با توجه به وضعیت اینترنت کشور، برای اطلاع رسانی های معمولی هم مردم مشکل دارند. سرعت پایین اینترنت و قطعی های مکرر، مشکلات فراوانی را برای دانشگاه ها و مدارس ایجاد می کند، همچنین ارتباط از طریق شبکه های مجازی هم مختل شده است؛ لذا آموزش مجازی، راهی سخت برای محصلان است.

وی افزود: مسئولان باید بپذیرند که ما کشوری هستیم که معضل آلودگی هوا در آن همیشه وجود دارد؛ در این راستا، شبکه های مجازی را تقویت کنند. دانش آموزان حق آموزش با کیفیت دارند و این نگرانی همیشه وجود دارد که وقتی آموزش از حضوری به مجازی تغییر داده می شود، کیفیت آموزش هم صدمه می بیند. حتی ممکن است معلم ها هم خیلی آموزش مجازی را جدی نگرفته و به منزله تعطیلی مدارس در نظر بگیرند.

عالی تاکید کرد: کلاس های مجازی در پی آلودگی هوا، بیشتر به پرسش و پاسخ، بررسی تکالیف و مرور مطالب درسی گذشته سپری شدند و این برای بچه ها کسل کننده است؛ لذا از فرایند کلاس جدا می شوند. در صورتی که همه باید بپذیریم آموزش ها به یک شکل در کشور ادامه نخواهد یافت و آموزش مجازی، مکمل آموزش حضوری است و این موضوع، در تمام دنیا این پذیرفته شده است.

وی در پایان افزود: مدارس باید آگاهی لازم را برای دوران آموزش مجازی داشته باشند و محتواهای لازم را به سرعت آماده کنند. معلم ها باید محتوای آموزشی آنلاین و آفلاین در دست داشته باشند و در پلتفرم های مختلف با دانش آموزان ارتباط بگیرند.