نابرابری جنسیتی عامل بروز خشونت خانگی علیه زنان

نابرابری جنسیتی از جمله آسیب های اجتماعی موجود در ایران است. زنان به دلیل نابرابری جنسیتی موجود در کشور ما بسیار دشوارتر از مردان می توانند به بسیاری از حقوق شهروندی خود دست پیدا کنند. نابرابری جنسیتی از جمله عواملی است که منجر به بروز خشونت علیه زنان در سطح خانواده ها می شود. مهمترین نابرابری جنسیتی موجود در ایران، محق شناخته شدن مردان در تصمیم گیری برای زنان است. وجود این نابرابری جنسیتی باعث می شود که مردان چون گمان می کنند که می توانند در تمام اصول زیست فردی و اجتماعی زنان دخالت کنند، در مواردی که احساس می کنند زنان خلاف میل آنها رفتار کرده اند، دست به خشونت علیه بانوان بزنند.

خشونت در نابرابری های اجتماعی ریشه دارد

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، بسیاری از جامعه شناسان و کارشناسان حوزه زنان معتقدند که نابرابری جنسیتی موجود در جامعه بخصوص در سطح خانوارها و در نوع روابط میان اعضای یک خانواده، منجر به بروز انواع خشونت ها به‌ویژه خشونت های خانگی می شود که عمده قربانیان آن را زنان تشکیل می دهند.

در این میان البته باید توجه داشت که از نظر کارشناسان، صرف نظر از نابرابری جنسیتی، سایر نابرابری های اجتماعی نیز می توانند منجر به افزایش میزان بروز خشونت در سطح جامعه شوند و اساسا می توان گفت بخش زیادی از خشونت هایی که در سطح جامعه مشاهده می شود، در نابرابری های اجتماعی ریشه دارد.

تجربه های زیسته انسان ها در جوامع گوناگون و پژوهش های اجتماعی در کشورهای مختلف نیز حاکی از آن است که تمام نابرابری های اجتماعی، قومی، مذهبی، نژادی و جنسیتی، ارتباط تنگاتنگی با بروز خشونت در سطح جامعه دارد.

دکتر فریبا نظری پورکیانی، جامعه شناس و پژوهشگر حوزه زنان ضمن اشاره به این نکته به خبرنگار رکنا گفت: وقتی حقوق فردی، شهروندی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی بین افراد مختلف یک جامعه با یکدیگر برابر نباشد، طبیعتا حقوق دسته ای از افراد تضییع خواهد شد و هر زمان که چنین اتفاقی رخ دهد نیز طبیعتا دسته ای که حقوق آنها ضایع شده است، در معرض انواع خشونت ها، ظلم ها و تحقیرها قرار می گیرند و به حاشیه رانده می شوند.

وی افزود: نابرابری جنسیتی در میان زنان و مردان نیز از جمله تبعیض هایی است که با وجود تلاش های گسترده برای رفع آن در سال های گذشته، همچنان در کشور ما به‌ویژه در زمینه حقوق میان اعضای یک خانواده مشاهده می شود و ما حتما نیازمند اصلاح قوانین حوزه خانواده هستیم.

مخالفت برخی قانونگذاران کشور با وجود نابرابری جنسیتی در ایران

نظری در همین راستا تاکید کرد: ما باید کاستی های موجود در قوانین مدنی حوزه زنان در ایران را برطرف کنیم تا انواع ظلم ها و تحقیرهای خانوادگی و اجتماعی نسبت به بانوان جامعه ما رفته رفته حذف شود.

این پژوهشگر حوزه زنان، قوانین مربوط به طلاق به‌ویژه مقررات مربوط به حضانت فرزندان بعد از جدایی را از جمله مصادیق نابرابری جنسیتی در ایران توصیف کرد و اظهار داشت: نه تنها در قوانین این حوزه، بلکه در مقررات مربوط به بسیاری از حوزه های دیگر نیز شاهد آن هستیم که متاسفانه کفه ترازو به سمت مردان سنگینی می کند و به همین دلیل، باید با بازنگری جدی در قوانین مربوط به زنان به اصلاح آنها پرداخت.

البته از نظر این جامعه شناس، متاسفانه برخی قانونگذاران و تصمیم سازان کشور اساسا مساله بدیهی وجود نابرابری جنسیتی در ایران را قبول ندارند و بنابراین به این نکته که نابرابری جنسیتی منجر به بروز خشونت در سطح جامعه می شود نیز معتقد نیستند. در چنین شرایطی هم اثبات اصل بدیهی وجود نابرابری جنسیتی در سطح جامعه، موجب دشوار شدن طرح تمام مطالبات اجتماعی مربوط به زنان برای برخی مسئولان می شود.

محق شناخته شدن مردان در تصمیم گیری برای زنان؛ مهمترین مصداق نابرابری جنسیتی

نکته دیگری که این پژوهشگر حوزه زنان به آن اشاره کرد، این است که براساس آمار و ارقام پزشکی قانونی، مطالعات دانشگاهی و پژوهش های محققان مستقل، در ایران کودکان، سالمندان، بانوان و معلولان نسبت به سایر گروه ها بیشتر در معرض خشونت قرار می گیرند. البته مواردی که مردان هم از سوی زنان مورد خشونت قرار می گیرند، وجود دارد، اما همواره آمار خشونت علیه زنان در جامعه ایران بسیار بیشتر از آمار خشونت علیه مردان بوده است.

به گفته نظری، صرف نظر از وجود قوانین نامناسب در ایران، آنچه موجب تشدید نابرابری جنسیتی بخصوص در میان خانواده های ایرانی می شود، وجود آموزه های نادرست عرفی در فرهنگ و آداب و رسوم جامعه ماست که بعضا با وجود این که هیچ ریشه ای در مذهب ما ندارد، به باورهای مذهبی نسبت داده می شود.

این جامعه شناس در توضیح بیشتر گفت: مهمترین نابرابری جنسیتی موجود در سطح خانواده های ما این است که مردان خانواده عمدتا گمان می کنند که در تمام مسائل خانواده از جمله موضوعات مربوط به زنان تصمیم گیر اصلی هستند و می توانند در کار کردن، درس خواندن و ارتباط گرفتن زنان با افراد دیگر دخالت کنند و به نوعی خودشان را در تصمیم گیری برای تمام حقوق پایه ای شهروندی زنان محق می دانند.

محق شناخته شدن مردان منجر به خشونت علیه زنان می شود

نظری در همین راستا گفت: همین که مردان خانواده به اشتباه خود را در زمینه تصمیم گیری برای زنان محق می دانند، در بسیاری از موارد منجر به بروز خشونت هایی علیه زنان می شود که شدیدتر نوع آن را در قتل های خانوادگی سال های اخیر مشاهده کرده ایم. این در حالی است که ایجاد محدودیت و محرومیت برای زنان، فحاشی، تحقیر و وارد کردن آسیب های جسمی به آنها، همه از جنس همین دست خشونت خانگی است که به نوعی در نابرابری جنسیتی ریشه دارد.

این پژوهشگر حوزه زنان ادامه داد: ریشه اصلی بخش زیادی از خشونت های خانگی به این مساله بازمی‌گردد که مردان خانواده گمان می کنند که می توانند درباره حقوق مربوط به زیست فردی و اجتماعی زنان خانواده تصمیم بگیرند. منظور از مردان خانواده نیز لزوما پدرها نیستند و بعضا حتی برادر یا فرزندان پسر نیز نسبت به خواهر یا مادر خود نقش تصمیم گیر را ایفا می کنند و گاهی هم مردان با نسبت درجه دو از جمله عمو، دایی و ... این نقش را برعهده می گیرند.

وی در ادامه تاکید کرد: زمانی که مردان خانواده تصمیم می گیرند که به دلیل نابرابری جنسیتی برای زیست فردی و اجتماعی زنان خانواده خود محدودیت ایجاد کنند، طبیعتا ایجاد این محدودیت ها نوعی نابرابری جنسیتی را به همراه دارد و مردان چون خود را در ایجاد این نابرابری محق می دانند، در مواردی که احساس می کنند بانوان خانواده خلاف میل آنها رفتار کرده اند، دست به خشونت علیه زنان می زنند.

کاهش نابرابری جنسیتی با افزایش آگاهی های اجتماعی

نظری البته معتقد است که سطح نابرابری جنسیتی موجود در ایران در سال های اخیر کاهش یافته است و به نظر می رسد هرچه زمان به پیش برود، میزان نابرابری های موجود در جامعه برای زنان کمتر می شود؛ چراکه در چند سال گذشته میزان آگاهی زنان و مردان در گروه ها و طبقات مختلف اجتماعی افزایش یافته است و اساسا جامعه ما در حال حرکت به سمتی است که بسیاری از افراد، دیگر بر وجود نابرابری جنسیتی و خشونت هایی که پیامد این نابرابری است، مهر تایید نمی زنند.

این جامعه شناس با ابراز امیدواری نسبت به کاهش میزان نابرابری جنسیتی و خشونت خانگی در سال های آینده، گفت: وقتی گذشته جامعه ایران و سراسر جهان را با امروز مقایسه می کنیم، می بینیم وضعیت نابرابری جنسیتی میان زنان و مردان در 200 سال گذشته در ایران و بسیاری از دیگر کشورهای دنیا تغییر کرده است و بنابراین می توان امیدوار بود که در سال های آینده نیز، اوضاع بهتر از امروز باشد.

این پژوهشگر حوزه زنان ادامه داد: در سال های آتی با افزایش سطح آگاهی در سطح جامعه که به دلیل رشد تحصیلات افراد و انجام فعالیت های مدنی توسط فعالان اجتماعی به دست می آید، بدون تردید میزان نابرابری جنسیتی در ایران کاهش خواهد یافت و البته باید توجه داشت که حتی در ساختار حکومت ما نیز افرادی وجود دارند که وجود نابرابری جنسیتی را باور دارند و معتقدند که باید برای رفع این نابرابری ها تلاش کرد.

وی در پایان تصریح کرد: مجموع این تلاش ها می تواند در آینده نابرابری جنسیتی موجود در جامعه ما را کمتر کند و طبیعتا هرچقدر سطح نابرابری جنسیتی کاهش یابد، میزان بروز خشونت های خانگی و سایر خشونت ها علیه بانوان جامعه نیز در سال های آتی کمتر می شود.