تهران، رکورددار جهان در استفاده از تاکسی اینترنتی/ ۳ میلیون تهرانی با تاکسی‌های اینترنتی ارتزاق می کنند

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، تهران، پایتخت شلوغ ایران، شهری است که بالاترین میزان استفاده از تاکسی‌های اینترنتی را در جهان تجربه می‌کند. سه میلیون نفر، به نوعی، روزگارشان را بر اساس این مسیر می‌چرخانند؛ اما پشت این رفاه ظاهری، زنجیره‌ای از مشکلات اقتصادی و سیاست‌گذاری‌های نادرست نهفته است.

ساعت هفت صبح، خیابان‌های تهران میزبان ترافیکی است که دیگر تنها با خودروهای شخصی شکل نمی‌گیرد. تاکسی‌های اینترنتی، با شعار راحتی و دسترسی سریع، سهم بزرگی از سفرهای شهری را به خود اختصاص داده‌اند. بر اساس آمارها، استفاده از این سرویس‌ها در تهران از هر شهر دیگری در جهان بیشتر است و این بدان معناست که میلیون‌ها ایرانی، روزانه روی صندلی رانندگان یا صندلی‌های مسافران این اپلیکیشن‌ها حساب باز کرده‌اند.

اما وقتی نگاه دقیق‌تری به این پدیده می‌اندازیم، تصویر متفاوتی از رفاه و توسعه اقتصادی به دست می‌آید. علی سرزعیم، معاون وزیر اسبق کار، معتقد است که «میزان استفاده از تاکسی‌های اینترنتی در تهران از همه شهرهای جهان بیشتر است و ۳ میلیون نفر از این مسیر ارتزاق می‌کنند.مردم را با پرداخت حجم بالای یارانه بنزین، به رفاه اشتباهی و لوکسی چون تاکسی اینترنتی عادت داده‌ایم.» این گزاره، اشاره به یکی از مهم‌ترین آسیب‌های اقتصادی دارد یعنی سیاست‌های یارانه‌ای دولت، به جای تقویت زیرساخت‌های حمل و نقل عمومی و کاهش ترافیک، مصرف سوخت و تقاضای بازار تاکسی‌های اینترنتی را به شکل مصنوعی بالا برده است.

پیامد این وضعیت، فراتر از ترافیک و مصرف سوخت است. سه میلیون نفر که از طریق این اپلیکیشن‌ها ارتزاق می‌کنند، در واقع بخشی از نیروی کار غیررسمی کشور را تشکیل می‌دهند؛ کسانی که فاقد بیمه و امنیت شغلی مطمئن هستند و درآمدشان، همواره تحت تأثیر تغییرات نرخ سوخت، سیاست‌های دولت و تقاضای مسافر، نوسان دارد. نکته بحرانی‌تر آن است که برای بسیاری، رانندگی اینترنتی یا شغل اصلی‌شان است یا شغل دومی که برای پوشش هزینه‌های زندگی ناچیز و تورم‌زده انتخاب شده است. این نشان می‌دهد که بازار کار رسمی کشور، توان تأمین حداقل نیازهای اقتصادی خانوار را ندارد و افراد مجبور به ایجاد مشاغل پرریسک و بدون حمایت قانونی شده‌اند.

هر بار که دولت تصمیم به اصلاح نرخ بنزین می‌گیرد، فریادها بلند می‌شود: «اسنپی‌ها چه می‌شوند؟» این نگرانی، نمادی از وابستگی اقتصادی خانوارها به جریان‌های درآمدی پرریسک و زودگذر است و هشدار روشنی درباره شکنندگی اقتصاد خانواده‌ها و جامعه بزرگ‌تر ارائه می‌دهد.

در بلندمدت، چنین مدلی از توسعه اقتصادی، پایداری ندارد. افزایش روزافزون استفاده از تاکسی‌های اینترنتی، نه تنها فشار بر ترافیک و آلودگی هوا را بیشتر می‌کند، بلکه دولت را در برابر فشارهای اجتماعی آسیب‌پذیر می‌سازد؛ زیرا اصلاح سیاست‌های اقتصادی به طور مستقیم رفاه کوتاه‌مدت بخش بزرگی از جامعه را تهدید می‌کند.

کارشناسان اقتصادی معتقدند که این وضعیت، نتیجه ترکیبی از سیاست‌گذاری نادرست و فرهنگ مصرف لوکس ناشی از یارانه‌های سوخت است. به جای تمرکز بر حمل و نقل عمومی، ایجاد مشوق‌های واقعی برای توسعه زیرساخت‌های حمل و نقل پاک و حمایت از مشاغل رسمی و پایدار، دولت درگیر مدیریت بازار پرنوسان تاکسی‌های اینترنتی شده است.

رفاه لوکسی که تاکسی‌های اینترنتی وعده می‌دهند، برای بسیاری ایرانیان، چیزی جز رفاه ظاهری نیست. اقتصادی که روی رانندگان و مسافرانی با امنیت شغلی محدود و درآمد ناپایدار بنا شده باشد، شکننده و آسیب‌پذیر است. شغل‌های پرریسک و مشاغل دوم برای تأمین زندگی روزمره، ابعاد بحران اقتصادی کشور را در بازار کار و معیشت خانوارها آشکار می‌کند. اصلاح سیاست‌های سوخت، افزایش شفافیت در اقتصاد دیجیتال و تقویت زیرساخت‌های حمل و نقل عمومی، تنها راه کاهش آسیب‌های اجتماعی و اقتصادی ناشی از این پدیده است.