۷۸۰ میلیارد تومان هدررفت؛ تصفیه‌خانه فاضلاب بندرعباس هنوز بحران‌ساز است

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، بازسازی و ارتقای تصفیه‌خانه فاضلاب بندرعباس با برآورد اولیه ۷۸۰ میلیارد تومان، قرار بود نویدبخش بهبود کیفیت آب و کاهش فشار بر منابع شهری باشد. اما امروز، این پروژه بزرگ به مثابه نمونه‌ای از ضعف مدیریتی و طراحی پرهزینه تبدیل شده است که نه تنها اقتصاد شهری را تحت فشار قرار داده، بلکه تهدیدی جدی برای محیط‌زیست و صنایع ایجاد کرده است.

طراحی پرهزینه و اشتباه؛ سود مشاوران، زیان شهروندان

حسن عباسی فعال اجتماعی در بندرعباس در خصوص وضعیت فاضلاب این شهر به رکنا گفت: بررسی‌ها نشان می‌دهد معیارهای نادرست طراحی و تمرکز روی جزئیات پرهزینه، هزینه عملیاتی هر متر مکعب پساب را حتی از آب شیرین‌کن‌های دریایی هم بالاتر برده است. نتیجه؟ صنایع خریدار ترجیح داده‌اند به جای استفاده از پساب، به سراغ گزینه‌های گران اما پایدارتر بروند و هدف اصلی پروژه—فروش پساب و کاهش فشار بر منابع آب—عملاً محقق نشده است.

شرکت زیرساخت؛ پروژه‌ای بدون ضمانت و تخصص

وی ادامه داد:نکته نگران‌کننده دیگر، ضعف جدی کارفرماست. شرکت زیرساخت بدون تیم کارشناسی آب و فاضلاب، پروژه‌ای به این وسعت را پیش برده و نظارت مؤثر فنی انجام نشده است. پیمانکاران مسئولیت مشکلات را نمی‌پذیرند و مشاوران با متوسط‌ترین کیفیت ممکن، پروژه را پیش برده‌اند. این یعنی میلیاردها تومان بودجه عمومی، در مسیر اشتباه مصرف شده است.

تکرار خطاهای تاریخی

عباسی با گفتن از اینکه این تجربه، بازگشت به روش‌های ناکارآمد دهه ۷۰ و ۸۰ را تداعی می‌کند افزود: انتخاب تجهیزات نامناسب و مکان‌گذاری اشتباه که پیش‌تر باعث مستهلک شدن پروژه‌ها شده بود، امروز دوباره تکرار می‌شود. درس تاریخ ساده است: آزموده را نباید دوباره آزمود، اما در بندرعباس، تاریخ فاجعه‌بار فاضلاب دوباره تکرار می‌شود.

مدل مالی شکست‌خورده؛ پساب غیررقابتی و فروش دشوار

بیان داشت: قیمت هر متر مکعب پساب به‌قدری بالا است که صنایع با وجود الزام قانونی، به سمت پروژه‌های جایگزین مثل آب‌شیرین‌کن‌ها حرکت کرده‌اند. شبکه فاضلاب شهری هم که پر از نشتی و فرسودگی است، کارایی پایین و ناپایداری پساب را تشدید می‌کند. نتیجه واضح است: مدل مالی پروژه، کاملاً آسیب‌زا و ناکارآمد طراحی شده است.

نظارت کم‌رنگ و بی‌اثر آبفا هرمزگان

حسن عباسی در ادامه بیان داشت : با وجود اینکه آب و فاضلاب استان متولی جمع‌آوری و تصفیه فاضلاب شهر است، نظارت جدی بر اجرای پروژه صورت نگرفته است. قرارداد پیش‌بینی نقش حاکمیتی آبفا را کرده بود، اما در عمل، جایگاه تخصصی و حقوقی این نهاد رعایت نشده و سهامداران بدون تضمین واقعی، منابع مالی پروژه را تأمین کرده‌اند.

واقعیت تلخ دیگر، وضعیت بحرانی شبکه فاضلاب شهری است. از مجموع ۸۵۰ کیلومتر شبکه، بیش از ۳۰۰ کیلومتر بتنی فرسوده و حدود ۱۰۰ کیلومتر در وضعیت بحرانی قرار دارد. نشتی‌ها باعث ورود ماسه و آب شور به خطوط، کاهش کیفیت پساب و فرسایش تجهیزات شده و حتی می‌تواند باعث فرونشست در سطح شهر شود.

شروع از خانه؛ بازسازی نصفه و نیمه

عباسی در ادامه توضیحات خود گفت: یک قاعده طلایی در مهندسی فاضلاب وجود دارد: «تصفیه فاضلاب از درب منزل شروع می‌شود». اما شرکت زیرساخت تنها ۵ کیلومتر شبکه را به صورت نمایشی بازسازی کرده و بخش‌های بحرانی را نادیده گرفته است. نتیجه: سرمایه‌گذاری‌های میلیاردی به جای حل بحران، صرف رفع تکلیف شده است.

پروژه می‌تواند روزی به منبع پایدار آب برای صنایع و کاهش فشار بر منابع آب بندرعباس تبدیل شود، اما شرط آن، اصلاح ساختار کارفرما، بازنگری مدل مالی و قراردادها، و نظارت تخصصی و جدی بر اجرای پروژه است. بدون این اقدامات، میلیاردها تومان بودجه عمومی در مسیر اشتباه هدر خواهد رفت و تهدید زیست‌محیطی ادامه خواهد داشت.