بحران خاموش پشت دیوار سدها / کاهش ۴۱ درصدی ورودی آب به مخازن کشور/ زمان برای اصلاح ساختارها رو به پایان است

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، در حالی‌که تمرکز افکار عمومی همچنان معطوف به بحران‌های اقتصادی و اجتماعی روزمره است، داده‌های تازه منتشرشده از وضعیت مخازن سدهای کشور حاکی از بحرانی ساختاری و روبه‌وخامت در مدیریت منابع آب ایران است؛ بحرانی که اگر همین حالا برای آن چاره‌اندیشی نشود، نه‌تنها تابستان پیش‌رو، بلکه سال‌های آینده را نیز به کام خشکسالی و ناپایداری خواهد کشاند. بر پایه آمار رسمی، از ابتدای سال آبی جاری تا چهارم خردادماه، تنها ۵۲ درصد از ظرفیت سدهای کشور پر شده؛ اما آنچه بیش از همه نگران‌کننده است، کاهش کم‌سابقه ۴۱ درصدی در ورودی آب به مخازن نسبت به سال گذشته است.

 افت ورودی به معنای فرسایش ذخایر استراتژیک

میزان ورودی به مخازن در این بازه تنها ۲۰.۱۸ میلیارد مترمکعب بوده، در حالی‌که در دوره مشابه سال گذشته ۳۴.۴۱ میلیارد مترمکعب ثبت شده بود. این کاهش، به‌معنای تهدید جدی برای ذخایر استراتژیک آبی کشور است؛ به‌ویژه آنکه بسیاری از سدهای ایران نقشی ترکیبی در تأمین آب شرب، مصارف کشاورزی و تولید برق دارند. استمرار این روند، می‌تواند منجر به بروز اختلال در سامانه‌های تأمین آب شهری، کاهش توان تولید نیروگاه‌های برق‌آبی، و افزایش فرونشست زمین در دشت‌های وابسته به آب‌های سطحی شود.

 تابستانی با تنش‌های چندوجهی در راه است

با ورود به ماه‌های گرم سال، کاهش چشمگیر منابع آبی ذخیره‌شده پشت سدها، کشور را در معرض تنش‌های چندوجهی قرار می‌دهد؛ از افت فشار و قطعی آب در مناطق پرجمعیت تا بحرانی‌شدن الگوی کشت در استان‌های کشاورزی‌محور. حتی در بخش انرژی، احتمال کاهش توان خروجی سدهای برق‌آبی وجود دارد، که می‌تواند به افت ولتاژ یا خاموشی‌های مقطعی منجر شود. با توجه به تمرکز جمعیت در مناطق گرم و خشک، وضعیت به‌ویژه در استان‌هایی مانند خوزستان، سیستان و بلوچستان، هرمزگان و کرمان می‌تواند به‌شدت بحرانی شود.

کارشناسان منابع آب معتقدند این اعداد تنها بازتاب وضعیت اقلیمی نیستند، بلکه حاصل زنجیره‌ای از سوء‌مدیریت‌ها، تصمیم‌گیری‌های ناپایدار و نبود نهاد هماهنگ‌کننده ملی در سیاست‌گذاری منابع آب‌اند. توسعه بی‌رویه کشاورزی در مناطق کم‌آب، انتقال‌های بین‌حوضه‌ای پرهزینه، بهره‌برداری بی‌قاعده از آبخوان‌ها، و عدم سرمایه‌گذاری در بازچرخانی آب، همگی پازل این بحران را تکمیل کرده‌اند.

 فرصت اصلاح به پایان نزدیک شده است

سهم ۵۲ درصدی پرشدگی سدها زنگ هشداری جدی است؛ نه‌فقط درباره سال جاری، بلکه درباره آینده‌ای که در آن "کاهش امنیت آبی" می‌تواند به یکی از اصلی‌ترین تهدیدهای ملی بدل شود. امروز دیگر زمان سیاست‌گذاری‌های مقطعی گذشته است؛ ایران نیازمند بازمهندسی کامل ساختار حکمرانی آب است، با محوریت بهره‌وری، شفافیت، تاب‌آوری اقلیمی و مشارکت واقعی جوامع محلی.

سدها دیگر فقط سازه‌های بتنی نیستند؛ آینه‌ای هستند از کیفیت تصمیم‌های ما درباره طبیعت و آینده‌مان. و اگر این نشانه‌ها، به‌درستی درک و تحلیل نشوند، آنچه پشت دیواره سدها فرو می‌ریزد، صرفاً آب نیست؛ بلکه بنیان پایداری سرزمینی ایران است.