چرا روزی به نام ایران در تقویم رسمی نداریم؟ / مومنی: شکل گیری عزم ملی برای نام گذاری یک روز به نام ایران ضرورت دارد

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، آتوسا مومنی، رئیس مرکز مطالعات منطقه‌ای یونسکو در آسیای غربی و مرکزی، در گفت‌وگو با رکنا درباره این موضوع که چرا در تقویم رسمی کشور، روزی به نام « ایران » وجود ندارد، توضیح داد: پیش از پاسخ به این پرسش، باید بررسی کرد که اصلاً چه شد که کشور ما «ایران» نام گرفت. نام کشورها در طول تاریخ ممکن است دستخوش تغییر شود. روند تغییر نام ایران در واقع از ششم دی‌ماه ۱۳۱۳، برابر با ۲۷ دسامبر ۱۹۳۴ آغاز شد. تا پیش از آن، در محافل بین‌المللی از ایران با عنوان «پارس» یا «پرشیا» یاد می‌شد. در آن زمان، با توجه به اینکه این نام در مجامع جهانی رایج بود، سعید نفیسی، از اندیشمندان و فرهیختگان وقت، با همراهی و حمایت گروهی از روشنفکران همچون محمدعلی فروغی، سید حسن تقی‌زاده و دیگران، پیشنهاد تغییر نام رسمی کشور به «ایران» را مطرح کرد. این نام، در میان مردم کشور رایج و شناخته‌شده بود، اما در عرصه بین‌المللی چندان مورد استفاده قرار نمی‌گرفت.

وی افزود: در سال ۱۹۵۹، دولت محمدرضا پهلوی اعلام کرد که از این پس هر دو نام «ایران» و «پرشیا» در مکاتبات قابل استفاده هستند، اما در محافل بین‌المللی باید تنها از نام «ایران» استفاده شود تا کشور با هویتی یکپارچه و نامی واحد در جامعه جهانی شناخته شود.

مومنی با اشاره به نبود روزی با نام اختصاصی کشورها در تقویم جهانی ادامه داد: اساساً چنین رویه‌ای در سطح جهان وجود ندارد که کشوری روزی را صرفاً با عنوان نام خود در تقویم ثبت کند؛ اما در بسیاری از کشورها، مناسبت‌هایی به عنوان روز ملی شناخته می‌شوند که عموماً به رویدادهای تاریخی و هویت‌ساز آن کشورها بازمی‌گردند. به عنوان نمونه، روز ملی فرانسه سالروز حمله به زندان باستیل در سال ۱۷۸۹ است که سرآغاز انقلاب فرانسه به شمار می‌رود. در ایالات متحده آمریکا، روز استقلال به عنوان روز ملی ثبت شده؛ در آلمان، روز وحدت ملی، مربوط به اتحاد آلمان شرقی و غربی است؛ چین یکم اکتبر، سالروز تأسیس جمهوری خلق چین را روز ملی خود می‌داند و در هند نیز روز استقلال، سالگرد رهایی از استعمار بریتانیا به شمار می‌رود. برزیل، مکزیک و دیگر کشورها نیز روز استقلال دارند.

او تأکید کرد: هیچ کشوری در جهان روزی را صرفاً با نام آن کشور در تقویم رسمی خود ثبت نکرده است. این در حالی است که ایران از کهن‌ترین تمدن‌های جهان برخوردار است، اما در تقویم ملی ما رویدادهای بسیار برجسته‌ای وجود دارد که می‌توانند نماد هویت ایرانی باشند. این مناسبت‌ها آنقدر پرشمارند که شاید برای انتخاب یکی از آن‌ها به عنوان روز ملی ایران، نیاز به تشکیل یک شورای تخصصی و همچنین عزم مردمی وجود داشته باشد. برای ثبت یک مناسبت در تقویم رسمی، جامعه ملی آن کشور باید تقاضا و مطالبه‌ای مشخص داشته باشد تا بتواند آن مناسبت را به نام ایران در تقویم ثبت کند.

به گفته مومنی، روز ملی خلیج فارس در تاریخ دهم اردیبهشت، روز فردوسی در بیست‌وپنجم اردیبهشت، روز ملی شدن صنعت نفت در بیست‌ونهم اسفند و مناسبت‌هایی مانند روز کوروش، روز جمهوری اسلامی، روزهای 12 و 22 بهمن و دیگر مناسبت‌ها، همگی نمادهای هویت ملی و ایرانی ما هستند و می‌توان بر آنها تمرکز ویژه‌ای داشت.

او ادامه داد: بسیاری از کشورها، روز انقلاب یا روز آزادی خود را در تقویم ثبت کرده‌اند و این می‌تواند الگویی برای ما باشد. در ایران نیز روز پیروزی انقلاب اسلامی چنین کارکردی دارد؛ اما برای ثبت روزی به نام ایران، عزم ملی و مردمی ضروری است. ضرورت دارد شورایی تشکیل شود تا با توجه به نیازهای امروز جامعه ایران و جایگاه جهانی آن، مناسب‌ترین روز به این منظور انتخاب شود.

رئیس مرکز مطالعات منطقه‌ای یونسکو در آسیای غربی و مرکزی افزود: در نهایت باید گفت که اگرچه در حال حاضر هیچ کشوری روزی را صرفاً با نام خود در تقویم رسمی ثبت نکرده، اما این به معنای آن نیست که نتوان چنین پیشنهادی را برای ایران مطرح کرد. تنها باید مناسبت و رویدادی مناسب بهانه ثبت چنین روزی قرار گیرد.

مومنی در پایان تأکید کرد: ما می‌توانیم با استناد به فهرست میراث ناملموس کشور، مجموعه‌ای از رویدادهای مهم و نمادین را ارائه دهیم که قابلیت مطرح شدن به عنوان روز ملی ایران را دارند. هیچ منعی برای پیشنهاد دادن وجود ندارد؛ هر فرد یا نهادی می‌تواند چنین درخواستی را مطرح کند. به‌ویژه وزارت میراث فرهنگی و نیز وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی که رسالت‌هایی در این زمینه دارند، می‌توانند پیش‌قدم شوند. همچنین در این میان، یکی از برجسته‌ترین مناسبت‌ها، نوروز و اول فروردین است؛ روزی که نه‌تنها برای ایرانیان، بلکه برای بسیاری از کشورهای منطقه نیز اهمیت دارد. این روز می‌تواند به عنوان یکی از مهم‌ترین گزینه‌ها برای ثبت رسمی روز ملی ایران در تقویم، مدنظر قرار گیرد.