مفاخریان: پیاده راه ها را اجاره نمی دهیم / صادقی: طرح بد محکوم به شکست است

پیاده راه های تهران | به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، پیاده راه های شهر تهران حال و روز خوبی ندارند. از تعرض موتورسواران، ساختمان سازی ها، مغازه ها گرفته تا بعضی از خانه هایی که هنوز عقب نشینی نکرده اند و این پیاده راه ها را ریخت و قیافه انداخته است. البته هستند خیابان ها و کوچه هایی که پیاده راه ندارند. از سوی دیگر برخی کافه ها، رستوران ها و اغذیه فروشی ها پیاده راه ها را به سبک کشورهای دیگر تصاحب کرده اند تا مشتریانشان در هوای آزاد و کنار خیابان بنشینند. حضور دستفروشان هم این تن پیاده راه ها را رنجور و خسته تر می کند. تمام این مشکلات دست به دست هم داده تا استفاده از پیاده راه ها برای معلولان، کودکان، سالمندان و حتی مادرانی که نوزاد دارند بسیار سخت شود. شرکت ساماندهی صنایع و مشاغل شهرداری تهران در راستای بهبود شرایط پیاده روهای تهران با طرح ساماندهی پیاده راه ها را ارائه کرد. لایحه بهره برداری از پیاده راه ها حالا به محل بحث تبدیل شده و بسیاری از شهروندان می پندارند شهرداری قرار است پیاده راه ها را اجاره دهد، اما مسئولان شهرداری این عقیده را رد می کنند.

سید علی مفاخریان، رئیس شرکت ساماندهی صنایع و مشاغل شهرداری تهران و مهدی صادقی، فعال حوزه شهری با حضور در «رکنا» در میزگردی این طرح را مورد بررسی قرار داده و مشکلات «طرح ساماندهی پیاده راه ها» مطرح شد. این گفتگو از نظرتان می گذرد:

استفاده از ظرفیت های پیاده راه

مفاخریان: محتوایی که در حوزه لایحه استفاده برخی مشاغل از پیاده راه ها مطرح است برگرفته از مصوبه مشاغل بی کانون در شورای شهر تهران است و براساس آن برخی از حوزه های نیازمند ساماندهی در منظر عمومی و حقوق عامه شهر این لایحه ارائه شد تا استفاده مناسب تر از پیاده راه ها و پیاده روها به وجود آید.

پیاده روها به فروش نمی رسند

مفاخریان: این لایحه مطرح در راستای استفاده از ظرفیت های پیاده روها در برخی مشاغل است. 8 رسته شغلی پیش بینی شده تا از ظرفیت مازاد پیاده روها استفاده کنند. تفسیری در مورد «فروش پیاده روها» وجود دارد که غلط است. یعنی قرار نیست پیاده راه ها فروخته شود. هدف از ایجاد این طرح، بستر و فضای ساماندهی مناسب پیاده راه است. در حال حاضر مشاغلی مانند بساط گستران از فضای مازاد پیاده راه ها استفاده می کنند. بستر استفاده مناسب شهروندان از پیاده راه ها را ساماندهی فراهم کنیم و عبور معلولان، کالسکه داران و... نیز امکان تردد مناسب تر داشته باشند.

استفاده اقتصادی از پیاده راه ها

مفاخریان: تصور کنید امروز در برخی پیاده روها شرایط عبور و مرور برای عابران عادی وجود ندارد و در برخی از راسته بازارها مانند ولیعصر به حدی بساط گستری اتفاق می افتد که عبور و مرور مشکل شده است. فضا را به سمت فضای مرفه تر و بهسازی محیطی سوق بدهیم و بهره برداری آن را قانونمند تر کنیم. یعنی در فضاهایی استفاده برخی مشاغلی را مجاز کنیم و حیات و سرزندگی اجتماعی را فراهم کند و فضای تعامل اجتماعی مناسب تری برای شهروندان به وجود آید. بنابراین این طرح و لایحه پیشنهاد شده است. در بسیاری از شهرها و کشورهای توسعه یافته برخی مشاغل که به سیما و منظر شهری کمک می کند در پیاده روها خدمات مناسب تری ارائه می کنند. قرار است از ظرفیت اقتصادی که برای این مشاغل به وجود می آید شهرداری نیز استفاده کند. ضمن رعایت حقوق عامه شهروندان در فضای عمومی پیاده روها به حقوقی که می تواند برای اقتصاد شهر توجه می کنیم و فضاهای خاص که امکان استفاده از آن وجود دارد را برای مشاغل محدود فراهم کنیم.

جای خالی پیوست فرهنگی و اجتماعی

صادقی: تلاش من بر این است که درباره ساختار این لایحه و طرح صحبت کنم و اعتقاد دارم که بسیاری از موارد آن قابل نقد است. از جمله بانی این طرح جای نقد دارد. این طرح باید پیوست فرهنگی داشته باشد. اگر این طرح در اولین هدف خود نشاط شهری را مد نظر قرار داده است باید بانی نشاط و فرهنگ ورود پیدا می کرد. برای کارهای کوچک تر مشاور می گیرند و به نتایجی می رسند. این طرح در سه، چهار صفحه و بدون پیوست فرهنگی و اجتماعی و حتی محیط زیستی و مباحث دیگر طرح شده است. اگر من جای شورای شهر باشم طرح را برای تهیه پیوست اجتماعی و فرهنگی به شهرداری برمی گردانم. البته این لایحه نه به معاونت خدمات شهری بلکه به معاونت فرهنگی اجتماعی باید بازگردد.

بهره برداری از پیاده راه ها به شیوه امروزی

مفاخریان: مسئله ای که اشاره می کنید درست است اما به درباره این لایحه صدق نمی کند. حتما در این لایحه از مشاوران استفاده شده است و در تکمیل این طرح نیز شهرداری و شورای شهر تهران می توانند از کارشناسان و مشاوران استفاده کند. کما این که شورای شهر تهران مشاوری برای بررسی ابعاد و زوایای این طرح انتخاب کرده است. آنچه که به عنوان ساماندهی مشاغل پیشنهاد داده ایم بهره برداری از پیاده راهها به شیوه امروزی است. نمی توانیم کتمان کنیم که از پیاده راه ها استفاده می شود ولی این استفاده باید ساماندهی شود و نظم و قانون پیدا کند. شورای شهر تهران به عنوان مرجع رسیدگی مختار است این لایحه را قبول نکند یا مصوب کند و یا مطالعات آن را ببیند. اما پیاده روهایی که امروز مورد بهره برداری قرار می گیرد باید نظم پیدا کند و از این بهره برداری تعریفی وجود داشته باشد. در حال حاضر این لایحه در کمیسیون های مختلف شورای شهر ازجمله کمیسیون اجتماعی، حقوقی، شهرسازی و تلفیق مطرح است و ما با حضور در کمیسیون ها جنبه های مختلف آن را توضیح دادیم.

عقب نشینی شورای شهر تهران

صادقی: مشکل بزرگی که در مدیریت شهری داریم این است که بدون آن که طرح ها کارشناسی اولیه به صورت انجام شود وارد سیستم شود. جامعه، نهادهای مردمی و صاحب نظران در مورد آن صحبت می کنند و اولین اقدام شورای شهر این است که عقب نشینی می کند. در بحث عوارض تونل ها رسانه ها وارد شدند و انتقاد کردند شورای شهر در اولین قدم گفت سری که درد نمی کند دستمال نمی بندند. شهرداری باید بداند که مابه ازای کار نکرده هم مواخذه خواهد شد. فردا نهادهای اجتماعی و مدنی و رسانه ها انتقاد می کنند؛ شهرداری که می توانست درآمدزایی کند و نشاط اجتماعی به وجود آورد و زیست شهری را پررنگ کند چرا این کار را انجام نداده است؟

بانی نشاط اجتماعی کجاست؟

صادقی: ایراد کار این است که طرح ها قبل از آن که چکش کاری شوند وارد سیستم اجتماعی شهروندی می شود. اعضای شورای شهر تهران نگران می شوند و می گویند ممکن است اعتراض عمومی داشته باشد. یک جاهایی باید بدانیم که به عنوان مدیریت شهری در مورد برخی موارد بحث و گفتگو کنیم. اتفاقا نکته قابل ایراد این است که مجموعه نویسندگان لایحه قبل از این که طرح را مکتوب و رسانه ای کنند باید از مشاور استفاده می کردند که نکردند. در شورای سیاستگذاری این طرح معاون فرهنگی و اجتماعی شهرداری به عنوان بانی نشاط و فرهنگ کجاست؟

مفاخریان: ساخت پارک فلسفه روحیه نشاط اجتماعی دارد یا ندارد؟

صادقی: دارد.

مفاخریان: معاونت اجتماعی در ساخت پارک چه دخالتی دارد؟

صادقی: اشتباه محض است. قرار است پادگان 06 به فضای عمومی تبدیل شود من اعتقاد ندارم که فقط معاونت شهرسازی و فضای سبز در این حوزه فعالیت کند. من اعتقاد دارم جانمایی و موضوعات فرهنگی آن دیده شود و پیوست فرهنگی داشته باشد.

مفاخریان: برای اجرای یک پروژه حتما پیوست فرهنگی داشته باشد.

صادقی: لایحه پیاده راه ها این پیوست را نداشته است.

مفاخریان: لایحه یک پیشنهاد است که از کارشناسان در آن استفاده می شود. وقتی به پروژه تبدیل شود حتما باید جنبه های زیست محیطی، اجتماعی و... توجه شود. مگر جنبه اقتصادی، زیست محیطی و... در این لایحه دیده شده است؟ در هیچ کدام از این جنبه ها در طرح لایحه دیده نمی شود. در مجلس نیز پیوست های لایحه را به آن وصل نمی کنند. پیوست لایحه به عنوان لایحه پیشنهادی به صحن قانونگذاری ارسال نمی شود. تمام موضوعات مطالعه شده است.

پیوست های لایحه پیاده راه ها کجاست؟

صادقی: پیوست باید خود را در لایحه نشان دهد در حالی که در این لایحه پیوست ها خود را نشان نمی دهند. همین الان ادعا می کنم پیوستی وجود ندارد قرار می گذاریم فردا پیوست هایش را بیاورید. من می دانم پیوستی وجود ندارد. این لایحه جنس فرهنگی ندارد بلکه نگاه آن ساماندهی است. اگر به درآمد پایدار نگاه می کنیم که به نظر من در این لایحه پررنگ است باید منطقی به آن فکر کنیم. معتقدم این لایحه می تواند به صورت پایلوت اجرا شود. بارها گفته ام این طرح امکان اجرای محدود دارد تا ضعف و فرصت ها و تهدید های آن را شناسایی کنیم. من بند بند این طرح را می خوانم و اشکالاتش را می گویم. نباید از بحث عابر کم کرد بلکه می توانیم به سواره رو را به سیستم شهری الحاق کنیم تا کسبه از آن استفاده کنند. اعتقادم این نیست که چشم مان را ببندیم و فکر کنیم خیابان ولیعصر می خواهد به چیدمان صندلی هایی تبدیل شود که به کسبه کمک کند. بندی هست که نشان می دهد دوستان به موضوعاتی فکر نکرده اند. در بند5 این لایحه آمده است فرآیند وظیفه شهری منطقه به شهر زیر است: وصول تقاضای صاحبان ذینفع واحدهای صنفی مشمول. اصلا شهرداری حق ندارد که وصول درخواست کنید.

لایحه ساماندهی پیاده راه ها اشکال ندارد

مفاخریان: این نظر شماست. شما نمی توانید بگویید حق ندارید. قانونگذار مشخص می کند که حق داریم این کار را انجام بدهیم یا نه.

صادقی: من به عنوان نماینده جامعه مدنی می گویم این لایحه اشکال دارد.

مفاخریان: نه لایحه اشکالی ندارد. نمی توانیم به یک واحد صنفی اجبار کنیم که از پیاده رو استفاده کند و عوارض آن را هم بپردازد. اگر کسی می خواهد از فضای مازاد پیاده راه طبق پروتکل الحاقی استفاده کند، باید تقاضا بدهد و به آن رسیدگی شود.

صادقی: این اشتباه است.

مفاخریان: اتفاقا آنجاست که شهرداری باید موضوعات زیست محیطی، شهری، فرهنگی، اقتصادی، جنبه حقوق عامه و اجتماعی را در آن پرونده بررسی کند.

صادقی: شما فقط می توانید محورهایی مشخص کنید که امکان بهره برداری از پیاده راه وجود دارد.

مفاخریان: اتفاقات ما نمی توانیم محوری کار کنیم. این لایحه را با ساماندهی دستفروشان اشتباه گرفته اید. این دو جدای از هم هستند. حوزه پیاده رو با حوزه دستفروشان متفاوت است.

صادقی: چه کسی بحث دستفروشی را کرد. بحث اصناف است.

مفاخریان: شما می گویید دستفروش میز بچیند و...

درخواست برای اجاره پیاده رو

صادقی: اصلا بحث دستفروشی نیست. وقتی شما تقاضا می گیرید یعنی هر صنفی اگر ظرفیت کمی دارد هم می تواند تقاضا دهد.

مفاخریان: هر صنفی نمی تواند تقاضا دهد.

صادقی: بله. هر 5 رسته اعلام کرده اید. مثلا کافی شاپ می تواند برای فضای پیاده روی روبروی کافه اش تقاضا دهد. در حقیقت سیلی از تقاضاها سمت شهرداری می آید. در حالی که محدوده ها را باید شهرداری مشخص کند. در ضریب تعدیل چطور تعریف شده است؟ این لایحه کارشناسی نشده است.

مفاخریان: شما می گوید کارشناسی نشده است.

صادقی: زیباسازی کجای کار این طرح است؟ طرح ایراد دارد.

مفاخریان: ما اگر زیباسازی را اضافه کنیم می گویید معاونت اجتماعی کجاست؟ اگر آن را اضافه کنیم یک نفر دیگر را می گویید. هر مسئله ای راه حل های خود را دارد. اگر زیباسازی قرار است دخیل باشد در اجرای لایحه حتما پروتکل های این سازمان را هم دخیل می کنیم. لازم نیست که مصداق به مصداق سازمان ها و معاونت ها را درگیر کنیم. مگر هر بوستانی که راه اندازی می شود زیباسازی درباره آن صحبت می کند؟ هر طرحی که به یک پروژه تبدیل می شود مصادیق آن از لحاظ جنبه های اقتصادی، زیست محیطی، فرهنگی و... بررسی می شود. استفاده از پیاده راه ها در حال حاضر به شکل نامطلوبی مورد بهره برداری قرار گرفته است و با شکل امروزی تفاوت دارد. اگر رستوران از فضای شهری استفاده کند باید الحاقیه و تعریفی داشته باشد. اول باید دید که معبر برای استفاده کافی است؟ دوم این که فضای مازاد چقدر است و چه مشکلی از شهر حل می شود. نمی توانیم بگوییم که اصناف نباید درخواست بدهند. در این لایحه کتابفروشی و گلفروشی ها دیده نشده اند که می توانند از فضای پیاده روها بهره ببرند. چون سیما و منظر شهر را زیباتر کند اما اجازه نمی دهیم که یک لباس فروشی این کار را بکند و یک رگال لباس را وسط پیاده رو بگذارد.

طرحی برای ترویج گفتمان شهری

صادقی: یکی از ایرادات بزرگ طرح این است که از دل شرکت ساماندهی مشاغل بیرون آمده است. چرا که نگاه به این طرح ساماندهی است در حالی که ظرفیت این طرح خیلی بالاتر از ساماندهی است.

مفاخریان: ما جسارت داشتیم و طرح را دادیم منتقدان هم بیایند و نظرشان را بدهند.

صادقی: از لحاظ هویتی این طرح ظرفیت بالای زیست شهری دارد و می تواند گفتمان اجتماعی را گسترش دهد که جهت توسعه نشاط شهری می تواند موثر باشد. اما از لحاظ ساختاری این طرح نباید قبل از پیوست های اجتماعی و فرهنگی، زیست محیطی بیرون می آمد.

مفاخریان: نباید پیشنهاد شود یا نباید مصوب شود؟

صادقی: نباید پیشنهاد می شد.

مفاخریان: اگرطرحی اینقدر کامل باشد که از قبل مصوبه آن را می گرفتند.

صادقی: چند مثال برایتان می زنم. اپلیکیشن اتوبوس ها وقتی آمد همه گفتند می خواهند پولی اش کنند و این طرح با مشکل روبرو شد. اما بعد از آن که طرح کامل شد به مرحله اجرا رسید. چون آنجا گفتمان و رفتار اشتباه بود. طرح پیاده راه ها نیز اشتباها توسط سازمان مشاغل مطرح شده است. برای ساماندهی نمی خواهیم دردسرها را اضافه کنیم. این طرح حواشی بسیار زیادی دارد. اینطور نیست که بدون هیچ مشکلی دست به لایه های زیرین شهر بزنیم. همین الان شما فکر کردید من این طرح را با ساماندهی دستفروشی اشتباه گرفتم. بحث ما این است که محورهایی مشخص شود که امکان بهره برداری را دارند و می توانند تقاضا دهند.

مفاخریان: صنوف بهره بردار مشخص شده اند. پیاده رو روبروی مغازه ها، اجازه فعالیت توسعه ای برای بهبود شرایط اجتماعی را داشته باشد. یک خیابان احتمال دارد عرض پیاده رو یکجا 10متر است و جای دیگر یک متر است. صنفی که در یک متر پیاده رو فعالیت می کند مسلما اجازه فعالیت در پیاده رو را به دست نیاورد. پیاده راه باید مناسب باشد.

صادقی: اصلا اصناف را جمع نبستم. با برخی موافق نیستم مثلا صنف قهوه خانه ها.

مفاخریان: قهوه خانه ها به این معنای عرضه قلیان نیست. شربت خانه و دمنوش خانه را ما در نظر گرفته ایم. نام اتحادیه آنها قهوه خانه داران است. شما فکر کنید کنار خیابان بنشینید و شربت یا دمنوش ایرانی میل کنید لذت بخش نیست؟

صادقی: من هر چیزی را به شکل موردی می گویم شما جواب می دهید.

مفاخریان: من اینجا هستم که جواب بدهم.

صادقی: من می گویم متوجه هستیم که به دلیل عقب نشینی ها پلازه های شهری کوچکی وجود دارد.

مفاخریان: اتفاقا همان پلازه ها هدف ماست. در فاز اول پلازه ها را در نظر گرفته ایم. شیوه اجرا را لایحه اجرا نمی کند. بعد از تصویب لایحه توسط شورای شهر شهرداری مکلف می شود که برای دستورالعمل و شیوه اجرایی آن اقدام کند. هنوز که شیوه ای مشخص نشده است و در حد لایحه است.

امنیت پیاده راه ها با استفاده بهینه تامین می شود

صادقی: در یک نشست 20نفره تنها من موافق این طرح بودم. دلیل بد نوشتن این طرح همه مخالف آن بودند. به اعتقاد من نگاه ساماندهی حاکم بر این طرح است. شما می گویید تصمیم دارید از پلازه ها استفاده کنید من می گویم اتفاقا شهرداری نتوانسته از پلازه ها استفاده کند. شهرداری از پلازه ای به این وسعت در هفت تیر چه استفاده ای کرده است؟ فقط دو تا ون در این پلازه گذاشته است. یعنی بلد نیستیم از آن فضاها استفاده کنیم. منظور من این است که ایرادات این طرح کلی است. دقت من روی این است که حقوق شهروندی، صلاح و مصلحت شهر و شهروند باید در این طرح دیده شود و این موضوعات توسط بخش مالی یا عملیاتی انجام نمی شود. اتفاقا جای فرهنگی و اجتماعی است. از نظر هویتی طرح پیاده راه ها مشکلی ندارد. به عنوان مثال به دوستان گفتم شما با دستک ها پیاده راه ها را بسته اید تا موتوری رد نشده و امنیت ایجاد شود. من می گویم این طرح می تواند آن قدر قوی باشد که امنیت پیاده راه ها را برقرار کند. به معنای دیگر مالکیت مقطعی ایجاد می کند و مغازه دار فکر می کند که باید امنیت پیاده راه را برای مشتریانش ایجاد کند.

مفاخریان: حرف ما هم این است که قانونگذار اگر با کلیات این طرح موافق هستند آن را مصوب کنند و پس از آن شیوه و مهلت اجرا را برای شهرداری مشخص کند. آنجا نقش منتقدین، صاحبان صنوف و مشاوران نظرات خود را اعلام کنند.

صادقی: اختلاف نظر ما در این است که قبل از ارائه به شورای شهر طرح پیاده راه ها باید کارشناسی شود. لایحه ایراد دارد.

مفاخریان: من ایرادی در لایحه نمی بینم.

صادقی: این طرح ایراد دارد چون معاونت اجتماعی در آن وجود ندارد. این خنده دار است که در طرح اعلام شده شورایی برای تصمیم گیری تشکیل می شود. مسئول ساماندهی مشاغل، نماینده پسماند و... در این طرح دیده شدند اما معاونت اجتماعی در آن حضور ندارد. خواهش طرح و لوایح قبل از این که مطرح شوند کارشناسی شوند تا کل بحث با مشکل روبرو نشود.

دفاع بد محکوم به شکست است

مفاخریان: وقتی شما شهردار منطقه را عضو کمیته می کنید، او 8معاون دارد. طبیعتا نظرات تمام معاونت ها را گرفته و بعد وارد کمیته می شود. مسلما حدود اختیارات یک شهردار بیشتر از معاون آن شهرداری است و تاثیرگذاری او هم بیشتر است. وقتی می گوییم شهرداری به معاونت از زیرمجموعه خود بیاید، یعنی معاونت های اجتماعی، ترافیک، خدمات شهری و... نظر خود را به شهردار داده اند.

صادقی: پس چرا بقیه معاونت ها را درگیر کرده اید؟ می گذاشتید شهردار منطقه در مورد موضوع استفاده بهینه از پیاده راه ها تصمیم بگیرد. مجموعه شهری در حال حاضر باید به این نکته توجه کنند که این لایحه ناقص است ولی ظرفیت بالایی دارد چون اشتغال، امنیت و... را در شهر ایجاد خواهد کرد. منطقه از اهواز که امنیت زیادی نداشت راسته فلافل فروشی را راه اندازی کردند. همان فروشندگان امنیت این منطقه را برقرار کردند و با یک درایت به یک سایت گردشگری تبدیل شده است. من می دانم نگاه مدیریت شهری مثبت است اما اعتقادم ارائه بد طرح مانند یک دفاع بد است... دفاع بد محکوم به شکست است. باید با اعضای شورای شهر صحبت کنیم که اصالت و هویت این طرح خوب است اما طرح ایراد دارد.

مفاخریان: از نقد شما متشکرم. به هر طرح و لایحه ای نقد وارد است و هیچ لایحه و طرحی کاملا بدون نقص نیست. شورای شهر و شهرداری تهران دنبال این است که حقوق عامه شهروندان تامین و رعایت شود ضمن آن که به بهبود وضع موجود نیز کمک کند. فکر می کنم اگر این لایحه به عنوان کار عملیاتی در شورای شهر مورد بررسی و مورد تایید قرار گیرد، بعد روش اجرای آن را می توان مورد بررسی قرار داد تا کاری پخته تر، جدی تر و اثرگذارتری بتوانیم اجرا کنیم. اگر نواقص برطرف شود باز هم در ابتدای اجرای طرح ها شاهد مشکلات اجرایی خواهیم بود که به تدریج در حین اجرا بازنگری شده و طرح کامل اجرا شود.برای ورود به کانال تلگرام ما کلیک کنید.