فیلم / فقر ایرانی ها در شب یلدای امسال / چله بدون آجیل ، انار و هندوانه / جایگزینی چیپس و پفک در سفره شب یلدا / روایت تلخ گرانی از بلندترین شب سال / له شدن سنت زیبای ایرانی زیر فشار معیشت !

به گزارش خبرنگار اقتصادی رکنا، در حالی حدود یک هفته تا فرا رسیدن شب یلدا ، یکی از کهن‌ ترین مناسبت‌ های ایرانیان باقی مانده است که تازه‌ ترین آمارهای رسمی از تداوم فشارهای سنگین اقتصادی بر معیشت خانوارها حکایت دارد؛ فشارهایی که برگزاری آیین‌ های سنتی را برای بسیاری از خانواده‌ ها به چالشی جدی تبدیل کرده است.

بر اساس گزارش تورم آبان‌ ماه 1404 مرکز آمار ایران، نرخ تورم سالانه کشور به 40.4 درصد و تورم نقطه‌ به‌ نقطه به 49.4 درصد رسیده است؛ آماری که به‌ خوبی نشان می‌ دهد افزایش مداوم سطح عمومی قیمت‌ ها، قدرت خرید خانوارها را به‌ شدت کاهش داده و مناسبت‌ هایی همچون شب یلدا نیز از این روند مستثنا نبوده اند.

 متوسط قیمت کالاهای خوراکی منتخب در مناطق شهری کشور– آبان 1404 حاکی از آن است که در گروه نان و غلات، اقلام "برنج خارجی درجه یک" با 8.1 درصد، "برنج ایرانی درجه یک" با 5.2 درصد و "رشته آش" با 4.8 درصد بیشترین افزایش قیمت را نسبت به مهر ماه داشته‌ اند.

در گروه گوشت قرمز، سفید و فرآورده‌ های آنها، بیشترین افزایش قیمت نسبت به مهر ماه مربوط به "ماهی قزل آلا" با 6.5 درصد، "گوشت گاو یا گوساله" با 6.3 درصد و "گوشت گوسفند و کنسرو ماهی" با 3.3 درصد می­ باشد.

در گروه لبنیات، تخم مرغ و انواع روغن، بیشترین افزایش قیمت نسبت به مهر ماه مربوط به "تخم مرغ ماشینی" با 9.7 درصد، "شیر پاستوریزه" با 6.2 درصد و "خامه پاستوریزه" با 5.6 درصد می ­‌باشد.

در گروه میوه و خشکبار، بیشترین افزایش قیمت نسبت به مهر ماه مربوط به "کشمش پلویی" با 14.2 درصد، "سیب و لیمو ترش" با 13.3 درصد و "هندوانه" با 13.1 درصد می­ باشد.

در گروه سبزیجات و حبوبات، بیشترین افزایش قیمت نسبت به مهر ماه مربوط به "گوجه فرنگی" با 43.1 درصد، "فلفل دلمه ­ای" با 13.1 درصد، "کدو سبز" با 10.7 درصد، "سیب زمینی" با 9.8 درصد و "پیاز" با 8.8 درصد می­ باشد.

در گروه قند و شکر، آشامیدنی‌ ها و سایر خوراکی‌ ها، بیشترین افزایش قیمت نسبت به مهر ماه مربوط به "سس مایونز" با 4.0 درصد، "سس گوجه فرنگی" با 2.7 درصد و "رب گوجه فرنگی" با 2.4 درصد می­ باشد.

قیمت آجیل و شیرینی شب یلدا

بررسی‌ های میدانی از بازارهای مرکز تهران ــ که همواره به‌ عنوان مناطقی با قیمت‌ های پایین‌ تر نسبت به شمال شهر شناخته می‌ شوند ــ نشان می‌ دهد هزینه‌ های شب چله برای یک خانوار چهار نفره به رقمی میلیونی رسیده است.

قیمت هر کیلوگرم آجیل شب یلدا در این مناطق حدود یک میلیون و 350 هزار تومان است. قیمت آجیل چهار مغز 350 گرمی 590 هزار تومان و قیمت آجیل شیرین 350 گرمی 470 هزار تومان است.

قیمت کیک شب یلدا هر کیلو 490 هزار تومان، شیرینی تر 390 هزار تومان، دانمارکی 240 هزار تومان، ساق عروس 320 هزار تومان و شیرینی زبان 300 هزار تومان به ازای هر کیلو گرم است.

این ارقام در کنار هزینه میوه‌ هایی مانند انار و هندوانه و یک شام ساده، عملاً برگزاری یک دورهمی ساده یلدایی را برای بسیاری از خانواده‌ ها دشوار کرده است. به طوری که با احتساب تمام این هزینه ها، دورهمی شب یلدا برای یک خانوار 4 نفره حداقل 5 میلیون تومان تمام می شود که تقریبا نیمی از حداقل حقوق کارگران و کارمندان است.

وقتی چیپس و پفک سفره های یلدایی را رنگین می کنند

شب یلدا که در فرهنگ ایرانی نماد گرما، همدلی و گردهمایی خانوادگی در بلندترین شب سال است، حالا بیش از گذشته تحت تأثیر متغیرهای اقتصادی قرار گرفته است. فعالان بازار می‌ گویند کاهش تقاضا نسبت به سالهای گذشته کاملاً محسوس است و بسیاری از شهروندان یا از خرید اقلام سنتی صرف‌ نظر می‌ کنند یا به حداقل‌ ها بسنده می‌ کنند و یا به جای اقلامی مانند آجیل و خشکبار، سراغ تنقلاتی مانند تخمه، پفک، چیپس، پف فیل و ... می روند تا سفره خود را با اقلامی از این دست رنگی کنند.

کارشناسان اقتصادی معتقدند تداوم تورم بالا و افزایش هزینه‌ های زندگی، به‌ تدریج مناسبت‌ های فرهنگی و آیینی را نیز تحت‌ الشعاع قرار داده و آنها را از شکل جمعی و پررنگ گذشته به مراسمی کم‌ رمق و گاه نمادین تبدیل کرده است.

در واقع، اگرچه سنت‌ ها به‌ طور کامل از بین نمی‌ روند اما در شرایطی که اولویت خانوارها تأمین نیازهای اساسی است و باتوجه به اینکه حداقل حقوق حدود 10 میلیون تومان است، هزینه‌ کرد برای آیین‌ های مناسبتی - خصوصا برای قشر کارگر و ضعیف جامعه - به حاشیه رانده می‌ شود.

وقتی «وجدان فروشنده» جای سیاست‌ گذاری می‌ نشیند!

این درحالی است که وزیر جهاد کشاورزی اخیرا گفته است که قیمت اقلام شب یلدا بستگی به وجدان و انصاف فروشنده دارد. حال پرسش این است که وزارت جهاد کشاورزی، ستاد تنظیم بازار و دیگر نهادها و سازمان های نظارتی در این خصوص چه نقشی دارند؟

با این حال، شب یلدا همچنان برای بسیاری از خانواده‌ ها فراتر از سفره رنگین و اقلام گران‌ قیمت معنا دارد؛ شبی که می‌ تواند با ساده‌ ترین امکانات اما با حضور و گفتگو، زنده نگه داشته شود.

پرسش اصلی اما اینجا است که آیا در سایه تورم‌ های بالای 40 درصدی، امکان حفظ این میراث فرهنگی به شکل گذشته وجود خواهد داشت یا چله‌ های آینده نیز کم‌ رنگ‌ تر از قبل از راه خواهند رسید؟