فیلم / چگونه میدان آزادی را برای زنان و دختران امن تر کنیم !؟

به گزارش اختصاصی رکنا، میدان آزادی، نماد تهران و نقطه‌ای کلیدی در قلب پایتخت، در ماه‌ها و هفته‌های اخیر شاهد حوادث تلخ و نگران‌کننده‌ای بوده است! از سرقت و درگیری‌های خیابانی گرفته تا آدم‌ربایی و حتی قتل. این پهنه مهم شهری، که باید نمادی از امنیت، آرامش و دسترسی آسان برای شهروندان باشد، به دلیل مشکلات معماری، کمبود زیرساخت‌های حمل و نقلی و ضعف نظارت، به بستری مناسب برای بزهکاران و افراد فرصت‌طلب تبدیل شده است.

در کنار حوادث جنایی، گرفتگی شدید ترافیکی و تصادفات وحشتناک نیز مشکلات این نقطه پرجمعیت را تشدید کرده و ایمنی شهروندان را به مخاطره انداخته است. وضعیت شبانه میدان، به ویژه پس از ساعت ۹ شب، بسیار ناامن است و حتی افراد عادی و قوی‌هیکل نیز هنگام انتظار برای سوار شدن به تاکسی یا خودرو شخصی، احساس تهدید می‌کنند.

در آخرین حادثه که 2 روز پیش توسط رکنا منتشر شد، دختری 26 ساله برای بازگشت به محل زندگی خود در اسلامشهر، به دلیل نبود تاکسی و محدودیت در سرویس‌های حمل و نقل عمومی، ناچار شد سوار یک خودروی پراید شود. راننده با نیت سوء قصد به او دست زد، اما با تلاش و شجاعت، دختر توانست خود را از چنگال این مرد شیطان‌صفت نجات دهد. همچنین پیش‌تر، حادثه تلخ دیگری برای الهه حسین‌نژاد رخ داد که نشان‌دهنده آسیب‌پذیری زنان و نوجوانان در این پهنه شهری است.

مشکلات میدان آزادی تنها محدود به مسائل جنایی نیست؛ فقدان زیرساخت‌های حمل و نقل شبانه، عبورگاه‌های ناامن و محیط معماری نامناسب باعث شده این میدان به محل گذر سریع شهروندان و در عین حال محیطی مناسب برای بزهکاران تبدیل شود. مطالعات نشان می‌دهد هر جایی که شهروندان تنها برای عبور سریع توقف می‌کنند، امنیت کمتری دارد و میدان آزادی نمونه بارز این معضل است.

در همین خصوص، با دکتر امیر دبیری‌مهر، استاد دانشگاه و رییس موسسه پژوهشی اندیشه و قلم گفت‌وگویی انجام دادیم تا بررسی کنیم چه راهکارهایی برای رفع این معضل و بازگرداندن امنیت و آرامش به این نقطه مهم جغرافیایی پایتخت وجود دارد.

میدان آزادی نقطه بحران شهری و اجتماعی تهران

دکتر امیر دبیری‌مهر، استاد دانشگاه و رییس موسسه پژوهشی اندیشه و قلم درباره وضعیت میدان آزادی تهران و راهکارهای بهبود اوضاع اجتماعی آن گفت: واقعیت این است که میدان آزادی، به عنوان نقطه آغاز بسیاری از جرایم و تخلفات شهری، ارتباط مستقیم با آبرو و برند تهران و حتی تصویر بین‌المللی ایران دارد. متأسفانه معماری و مهندسی این میدان به گونه‌ای است که نه تنها احساس امنیت و آرامش را به شهروندان منتقل نمی‌کند، بلکه یکی از ترسناک‌ترین فضاهای ایران و حتی جهان به شمار می‌رود

وی افزود: در ساعات شب، حتی افراد قوی و باتجربه نیز هنگام انتظار برای سوار شدن به خودرو یا تاکسی، حس ترس و ناامنی می‌کنند. این وضعیت حتی در طول روز نیز تا حدی ادامه دارد. فضای پیرامون میدان، گذرگاه‌ها و طراحی موجود نیازمند بازسازی جدی است تا شهروندان بتوانند در آن احساس اطمینان و آرامش داشته باشند.

دکتر دبیری‌مهر با مقایسه میدان آزادی با میدان تجریش توضیح داد: تجریش به دلیل طراحی مهندسی مناسب و وجود مغازه‌ها و کسب‌وکارهای فعال، تا حدی حس امنیت را منتقل می‌کند؛ اما میدان آزادی نمونه‌ای دقیق از رهاشدگی شهری است. این میدان هم به عنوان نقطه آغاز سفر و هم پایان آن عمل می‌کند و با توجه به وسعت تهران و ارتباط آن با شهرک‌ها و مناطق جنوبی و غربی مثل واوان، اسلام‌شهر و اندیشه، مشکلات حمل و نقل در آن جدی و خطرناک است.

وی ادامه داد: نبود سیستم حمل و نقل ۲۴ ساعته و امن باعث شده افراد بی‌پناه به ویژه زنان، نوجوانان و سالمندان در معرض تهدید قرار بگیرند. بزهکاران نیز با آگاهی از این خلأ، میدان آزادی را به محل شکار شهروندان تبدیل کرده‌اند. آن‌ها می‌دانند پس از ساعت مشخصی دیگر وسایل نقلیه عمومی برای شهرهای اطراف موجود نیست و فرصت مناسبی برای سرقت و تعرض پیدا می‌کنند.

دکتر دبیری‌مهر بر اهمیت اصلاح زیرساخت‌ها تأکید کرد: اولین قدم، ساماندهی حمل و نقل و ایجاد ایستگاه‌های امن با پشتیبانی شهرداری و دولت است، به گونه‌ای که شهروندان معطل نمانند و نیاز به خودرو شخصی نداشته باشند. همچنین باید محیط میدان به نحوی طراحی شود که افراد خلافکار امکان بهره‌برداری از آن را پیدا نکنند.

وی در بخش دیگری از صحبت‌های خود به طراحی شهری اشاره کرد: مطالعات نشان می‌دهد هر جایی که مردم سریع عبور کنند، ناامن است؛ هر جایی که توقف و تعامل وجود داشته باشد، امنیت افزایش می‌یابد. متأسفانه میدان آزادی بیشتر به یک گذرگاه تبدیل شده و نه یک فضای ایستگاهی، بنابراین بزهکاران فرصت بیشتری برای فعالیت پیدا می‌کنند. لازم است پس از اصلاح حمل و نقل، میدان به فضایی ایستگاهی و امن تبدیل شود؛ جایی که شهروندان بتوانند با آرامش توقف کنند، رفت‌وآمد داشته باشند و بزهکار هیچ‌گونه انگیزه‌ای برای فعالیت نداشته باشد.

دبیری‌مهر درباره نقش پلیس و دستگاه‌های امنیتی گفت: نظارت نامحسوس و محسوس باید به گونه‌ای باشد که هیچ نقطه‌ای از میدان خالی از کنترل نباشد. استفاده از دوربین‌های مداربسته، حضور پلیس و سیستم‌های پیشگیری از جرم باید به حدی دقیق باشد که بزهکار به سرعت شناسایی شده و مجبور به ترک محل شود. تجربه نشان می‌دهد بزهکاران مکان‌هایی را انتخاب می‌کنند که کمترین رصد و بیشترین فرصت را دارند؛ میدان آزادی بدون اصلاحات گسترده، اکنون محیطی مناسب برای کیف‌زنی، سرقت و تعرض به زنان و نوجوانان شده است.

وی در پایان تأکید کرد: هدف نهایی این است که میدان آزادی به یک میدان امن، زیبا و جذاب برای شهروندان تبدیل شود؛ جایی که مردم رغبت داشته باشند به آنجا بروند، بتوانند اقامت موقت داشته باشند، از امکانات عمومی استفاده کنند و دیگر کسی نتواند از آن سوءاستفاده کند. اصلاح معماری، مدیریت شهری، حمل و نقل، و نظارت پلیسی باید همزمان و هماهنگ انجام شود تا این پهنه تاریخی و مهم تهران دوباره به جای امنی برای همه شهروندان تبدیل شود.