بررسی علمی علت بالا رفتن آنزیم های کبدی و علائم مرتبط + پرسش و پاسخ
رکنا: افزایش آنزیمهای کبدی میتواند نشانهای از آسیب یا التهاب کبد باشد که با آزمایش خون قابل شناسایی است؛ دلایل این افزایش ممکن است موقتی یا طولانیمدت باشد و توجه به علائم و نظارت منظم ضروری است.
به گزارش رکنا، یک متخصص تغذیه با اشاره به اهمیت کبد در عملکردهای بدن توضیح داد که این عضو نقش حیاتی در فرآیندهای گوارش، متابولیسم و دفع سموم بدن ایفا میکند. آنزیم های کبدی در انجام این فرآیندها نقشی کلیدی داشته و فرآیندهای زیستی در این اندام را تسریع میکنند.
دکتر فرزاد روشنضمیر، متخصص تغذیه و مشاور سلامت، در گفتوگو با خبرآنلاین عنوان کرد: بالا رفتن سطح آنزیمهای کبدی زمانی رخ میدهد که میزان آنها در خون از حد طبیعی فراتر میرود. این افزایش ممکن است موقتی باشد یا برای مدتی طولانی ادامه پیدا کند. نظارت مستمر بر سطح این آنزیمها و شناسایی دلایل آن میتواند به پیشگیری از مشکلات جدی کبد و حفظ سلامت این اندام کمک کند. زیرا کبد به عنوان یکی از ارکان اصلی بدن، در صورت آسیب جدی میتواند مشکلات متعدد دیگری ایجاد کند.
معنای بالا رفتن آنزیمهای کبدی چیست؟
آنزیمهای کبدی، گروهی از پروتئینها هستند که نقش مهمی در جذب مواد مغذی، حذف مواد مضر و کمک به فرآیند هضم دارند. این آنزیمها معمولاً در سلولهای کبدی قرار دارند اما در صورت بروز التهاب یا آسیب به این اندام، آنزیمها وارد جریان خون شده و به راحتی در آزمایش خون قابل تشخیص هستند. با این حال، افزایش سطح آنزیمهای کبدی همواره به معنای وجود یک مشکل حاد در کبد نیست. ولی اگر این افزایش ادامهدار باشد، میتواند نشاندهنده وجود یک بیماری زمینهای کبدی باشد. چنین بیماریهایی در صورت عدم درمان ممکن است به سیروز کبدی (زخم دائمی کبد) یا حتی سرطان کبد منتهی شوند.
چه عواملی باعث افزایش آنزیمهای کبدی میشوند؟
افزایش آنزیمهای کبدی میتواند دلایل متعددی داشته باشد. برخی داروها یا عفونتها به صورت موقتی سطح این آنزیمها را بالا میبرند، اما افزایش مداوم معمولاً نشانهای از التهاب، آسیب یا بیماری کبدی است. از علل شایع این موضوع میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- بیماری کبد ناشی از مصرف الکل: مصرف زیاد الکل میتواند به کبد آسیب رسانده و موجب افزایش آنزیمها شود.
- بیماری کبد چرب غیرالکلی: یکی از شایعترین علل افزایش آنزیمهای کبدی در افراد بدون مصرف الکل.
- هپاتیت ویروسی B و C: این بیماریها میتوانند باعث التهاب و افزایش سطح آنزیمهای کبدی شوند.
- مصرف برخی داروها: داروهایی مثل استامینوفن، استاتینها، داروهای ضد تشنج و مکملهای گیاهی خاص به کبد آسیب زده و سطح آنزیمها را افزایش میدهند.
- هموکروماتوز ارثی: بیماری ژنتیکی که باعث جذب بیش از حد آهن از غذا میشود و این تجمع آهن به کبد آسیب میزند.
- بیماریهای نادر: برخی بیماریهای کمتر شناخته شده نیز میتوانند زمینهساز این مشکل باشند.
علائم هشداردهنده افزایش آنزیمهای کبدی چیست؟
اغلب افراد افزایش آنزیمهای کبدی را بدون هیچ علائمی تجربه میکنند و صرفاً به صورت تصادفی از طریق آزمایش خون از این موضوع باخبر میشوند. اما در صورت آسیب شدید به کبد، علائم زیر ممکن است ظاهر شوند:
- تورم شکم و پاها
- کبودیهای سریع و آسان
- زردی پوست و سفیدی چشمها (یرقان)
- تغییر رنگ مدفوع یا ادرار
مشاهده این علائم میتواند نشانهای از آسیب جدی به کبد باشد و نیازمند بررسی سریع پزشکی است.
تدابیر مدیریت آنزیمهای بالا در کبد
روش مدیریت این مشکل تا حد زیادی به علت آن بستگی دارد. در موارد زیادی افزایش آنزیمهای کبدی به صورت طبیعی و بدون مداخله درمانی کاهش مییابد. به طور متوسط حدود ۳۰ درصد از افرادی که آنزیمهای کبدی بالایی دارند، طی سه هفته به حالت طبیعی بازمیگردند. پزشکان ممکن است توصیههایی در زمینه تغییرات سبک زندگی برای کاهش التهاب کبد ارائه دهند. این تغییرات شامل:
- کاهش وزن
- ورزش منظم
- رعایت الگوی غذایی متعادل
- محدود کردن مصرف الکل و دخانیات
این اقدامات میتوانند تأثیر قابل توجهی بر کاهش سطح آنزیمهای کبدی و حفظ سلامت عمومی کبد داشته باشند.
پرسش و پاسخ درباره بالا رفتن آنزیم کبدی
در اینجا یک پرسش و پاسخ ساده و قابل فهم درباره بالا رفتن آنزیمهای کبدی آوردهام:
آنزیمهای کبدی چیستند؟
آنزیمهای کبدی (مثل ALT، AST، ALP و GGT) موادی هستند که به عملکرد طبیعی کبد کمک میکنند. وقتی کبد تحت فشار یا آسیب باشد، مقدار این آنزیمها در آزمایش خون بالا میرود.
بالا رفتن آنزیم کبدی یعنی چه؟
به این معناست که کبد تحریک شده یا دچار مشکل موقتی یا طولانیمدت شده است. همیشه خطرناک نیست، اما نیاز به بررسی دارد.
علتهای شایع بالا رفتن آنزیم کبدی چیست؟
- کبد چرب (بهخصوص در اضافهوزن)
- مصرف بعضی داروها (مثل استامینوفن زیاد، برخی آنتیبیوتیکها)
- عفونتهای ویروسی (هپاتیت A، B، C)
- تغذیه ناسالم و مصرف زیاد غذاهای چرب
- کمتحرکی
- بیماریهای ارثی یا خودایمنی (کمتر شایع)
آیا ممکن است بدون علامت باشد؟
بله
خیلی از افراد هیچ علامتی ندارند و فقط در آزمایش متوجه میشوند.
اگر علامت داشته باشد، چه علائمی ممکن است دیده شود؟
- خستگی
- بیحالی
- درد یا سنگینی سمت راست بالای شکم
- تهوع
- زردی پوست یا چشم (در موارد شدید)
آیا بالا بودن آنزیم کبدی خطرناک است؟
همیشه نه.
اگر کم و موقتی باشد معمولاً با اصلاح سبک زندگی درست میشود.
اگر خیلی بالا یا طولانیمدت باشد، حتماً باید توسط پزشک بررسی شود.
چه کارهایی به پایین آمدن آن کمک میکند؟
- تغذیه سالم (کاهش غذاهای چرب و سرخکرده)
- مصرف میوه و سبزی
- تحرک منظم
- نوشیدن آب کافی
- مصرف دارو فقط با نظر پزشک
- پرهیز از خوددرمانی
چه زمانی باید حتماً به پزشک مراجعه کرد؟
- اگر آنزیمها خیلی بالا باشند
- اگر بعد از چند هفته پایین نیایند
- اگر علائمی مثل زردی یا درد شدید وجود داشته باشد
ارسال نظر