سیاست سکوت اسرائیل چیست؟ / چگونه اسرائیل مرزهای جدید را بدون اعلام رسمی ترسیم کرد؟

ساعدنیوز به نقل از راشا تودی آورده است ، در جنگ‌ها، آنچه روی زمین اتفاق می‌افتد اغلب مهم‌تر از آن چیزی است که روی کاغذ نوشته می‌شود. اسرائیل اکنون در میانه یکی از طولانی‌ترین و مرگبارترین درگیری‌های خود با غزه، در حال انجام تغییراتی در عمل است که عملاً مرزهای پیشین را زیر سؤال می‌برد. 

به‌رغم عدم اعلام رسمی، آنچه امروز در میدان رخ می‌دهد، چیزی کمتر از بازترسیم ژئوپولیتیکی نقشه منطقه نیست. از نظر ناظران سیاسی، دولت اسرائیل بی‌آن‌که در سازمان ملل یا رسانه‌ها اعلام کند، خطوط تازه‌ای را در نقشه در حال تحمیل است — خطوطی که نه با جوهر، بلکه با بولدوزر، پایگاه نظامی و ممنوعیت بازگشت ترسیم می‌شوند.

بر اساس گزارش سی‌ان‌ان و دیگر منابع غربی، نظامیان اسرائیلی طی ماه‌های اخیر، حضور نظامی خود را در نواحی شمالی و میانی غزه به شکل کم‌سابقه‌ای گسترش داده‌اند. این اشغال «موقت» در کلام، اما بلندمدت در عمل، باعث ایجاد «مناطق حائل امنیتی» شده که به گفته مقامات اسرائیلی با هدف جلوگیری از نفوذ مجدد حماس و تأمین امنیت شهرک‌های مرزی صورت گرفته است. 

حرکت خزنده برای خارج کردن بخش‌هایی از غزه از کنترل فلسطینیان

اما منتقدان بین‌المللی و فلسطینیان این مناطق را نه صرفاً «حائل»، بلکه بخشی از پروژه تغییر دائم مرزها می‌دانند — حرکتی خزنده برای خارج کردن بخش‌هایی از غزه از کنترل فلسطینیان، بدون آنکه آن را رسماً الحاق بنامند.

نکته مهم در این تحولات، استفاده از الگوی «امر واقع» است؛ همان شیوه‌ای که اسرائیل در کرانه باختری و اورشلیم شرقی طی سال‌های گذشته به‌کار بسته بود. در آن‌جا نیز شهرک‌سازی‌ها، ایجاد راه‌های نظامی، محدودیت‌های رفت‌وآمد و گسترش پایگاه‌های ارتش، بدون اعلام رسمی، اما با تأثیرات ماندگار، ساختار جغرافیای سیاسی را دگرگون کردند. اکنون به نظر می‌رسد همان الگو در غزه نیز در حال تکرار است، البته با شدت بیشتر و در پوشش جنگی گسترده.

تحلیل‌گران معتقدند اسرائیل به‌دنبال ایجاد یک «غزه کوچک‌تر» است — نه از نظر جمعیت، بلکه از نظر مساحت و آزادی عمل. ایجاد منطقه حائل در شمال، نابودی زیربناها، تغییر بافت جمعیتی از طریق آوارگی اجباری و اصرار بر باقی‌ماندن طولانی‌مدت نیروهای نظامی در این مناطق، عملاً به معنای تجزیه غزه به چند منطقه مجزا و قابل کنترل خواهد بود. در این سناریو، دولت اسرائیل می‌تواند در آینده‌ای نزدیک اعلام کند که تهدید نظامی حماس «تا حد زیادی» حذف شده، اما برای «حفظ امنیت»، نیاز به حضور مداوم در برخی نواحی باقی خواهد ماند — همان مناطقی که امروز بی‌صدا به بخشی از نقشه تازه بدل شده‌اند.

اما چرا این بازترسیم نقشه به‌صورت علنی اعلام نمی‌شود؟ پاسخ در سیاست، حقوق بین‌الملل و افکار عمومی جهانی نهفته است. اعلام رسمی تغییر مرزها یا الحاق مناطق، نقض آشکار قوانین بین‌المللی و منشور سازمان ملل تلقی خواهد شد و می‌تواند واکنش شدید جامعه جهانی، قطعنامه‌های شورای امنیت و حتی تحریم‌هایی را در پی داشته باشد. در مقابل، ایجاد تدریجی واقعیت‌های میدانی، بدون بیان صریح، به اسرائیل این امکان را می‌دهد که ضمن حفظ موضع دیپلماتیک، عملاً آنچه را می‌خواهد در میدان پیاده کند.

این راهبرد سکوت در قبال تحولات جغرافیایی، تنها محدود به دولت نتانیاهو یا جنگ فعلی نیست، بلکه ریشه‌ای‌تر و فراتر از یک سیاست‌گذاری کوتاه‌مدت است. بسیاری از تندروهای سیاسی و نظامی در اسرائیل از سال‌ها پیش به‌دنبال بازتعریف مرزهای 1967 بوده‌اند و با استناد به ضرورت‌های امنیتی، خواهان اصلاح ساختار ژئوپولیتیک مناطق فلسطینی شده‌اند.

 غزه، با شرایط پرتنش و تضعیف ساختار مدنی‌اش، اکنون تبدیل به محل اجرای این دیدگاه شده است؛ جایی که هزینه‌های سیاسی و بین‌المللی چنین تغییراتی کمتر به چشم می‌آید، به‌ویژه در سایه بحران انسانی و آشفتگی سیاسی درون فلسطین.

در این میان، فلسطینیان نه‌تنها در معرض ویرانی زیرساخت‌ها و کشته‌شدن غیرنظامیان قرار دارند، بلکه اکنون با تهدید از دست دادن بیشتر زمین‌های خود نیز مواجه‌اند — زمین‌هایی که بخش جدایی‌ناپذیر از هویت، اقتصاد و آرمان‌های ملی آن‌هاست. 

«نقشه جدید» اسرائیل، اگر به رسمیت شناخته نشود یا به چالش کشیده نشود، ممکن است به بستر برنامه‌ای بلندمدت برای خلع قدرت سیاسی و سرزمینی فلسطینیان بدل شود؛ برنامه‌ای که دیگر نیازی به توافق، گفت‌وگو یا حتی اعلام رسمی ندارد.

جامعه جهانی، تا حد زیادی در برابر این تحولات سکوت کرده یا واکنش‌هایی پراکنده و کم‌اثر نشان داده است. حتی کشورهایی که به‌تازگی فلسطین را به رسمیت شناخته‌اند، هنوز ابزار سیاسی یا حقوقی مؤثری برای جلوگیری از این تغییرات ندارند. از سوی دیگر، ایالات متحده نیز که همواره یکی از حامیان کلیدی اسرائیل در صحنه دیپلماتیک بوده، واکنشی رسمی به احتمال بازترسیم عملی مرزها نشان نداده است.

در نهایت، آنچه در حال وقوع است، شاید نمونه‌ای از «سیاست سکوت» در قرن بیست‌ویکم باشد؛ جایی که نقشه‌ها بی‌آن‌که اعلام شوند تغییر می‌کنند، مرزها با خاک و آوار جابه‌جا می‌شوند، و حقیقت، نه در معاهدات بلکه در واقعیت‌های میدانی نوشته می‌شود. اسرائیل ممکن است چیزی نگفته باشد، اما زمین، تصویر روشنی از آنچه اتفاق می‌افتد، ارائه می‌دهد — تصویری که شاید برای همیشه مرزهای فلسطین را دگرگون کند.