خدمتکاران منازل نه بیمه دارند و نه مرخصی، حتی نام‌شان در هیچ سامانه‌ای ثبت نشده ! / آنها در معرض مواد شوینده شیمیایی آسیب جدی می بینند

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، احسان سهرابی، فعال کارگری در گفت و گو با رکنا گفت: در خانه‌هایی که بوی تمیزی و نظم پیچیده، دست‌هایی هستند که هیچ‌گاه دیده نمی‌شوند. دستانی که صبح‌ها زودتر از خورشید بیدار می‌شوند، بی‌هیاهو می‌تازند، می‌شویند، پاک می‌کنند، می‌سابند و شب، پیش از آنکه ستاره‌ای بدرخشد، خسته و بی‌رمق به خانه بازمی‌گردند. نامشان « خدمتکار » یا «کارگر خدماتی خانگی» است؛ اما بی‌نام و نشان، بی‌قرارداد، بی‌پشتیبان.

وی در ادامه گفت: این زنان و مردان، ستون‌های خاموش خانه‌های بسیاری‌اند، آنان بیمه ندارند، استراحت ندارند، مرخصی ندارند، حتی نام‌شان در هیچ سامانه‌ای ثبت نشده؛ گویی نامرئی‌اند در چشم قانون و نهادهای حمایتی. روز تعطیل برایشان روز کار است و کارشان نه فقط جسمشان که روح‌شان را هم فرسوده می‌سازد.

احسان سهرابی تاکید کرد: چه تلخ است سرنوشتی که نه دیده می‌شود، نه شنیده. آیا وقت آن نرسیده که بپذیریم خانه‌های پاک، با قلب‌هایی رنج‌کشیده ساخته می‌شود؟ که اینان، نه سربار که سربازان گمنام زندگی روزمره‌اند؟ در حالی به روز جهانی خدمتکار نزدیک می‌شویم که در کشور ما، هزاران زن و مرد کارگر خدماتی، بی‌آنکه شناخته شوند، بی‌آنکه از ابتدایی‌ترین حقوق قانونی برخوردار باشند، بار زندگی خود و دیگران را بر دوش دارند. آنان که خانه‌های مردم را تمیز می‌کنند، خود اغلب از ابتدایی‌ترین امکانات، حمایت‌ها و امنیت شغلی بی‌بهره‌اند.

این فعال کارگری گفت: کارگر خدماتی، گاهی یک زن سرپرست خانوار است، گاهی یک بازنشسته با کمر خمیده و گاهی جوانی مهاجر که برای سیر کردن شکم خانواده‌اش ناگزیر است به هر کاری تن دهد؛ درواقع عده بسیاری برای تراز کردن دخل و خرجشان به تِی کشیدن کف خانه‌ها، شستن پرده‌ و رخت‌شوری در خانه‌‌‌ غریبه‌ها روی آورده‌اند و حتی به‌عنوان کار دوم روی آن حساب باز کرده‌اند؛ ولی در تمامی این موارد، آن‌چه مشترک است تبعیض، بی‌حقوقی و نادیده‌گرفتن قانون کار در مورد آنان است.

سهرابی افزود: بنا بر ماده ۶۲ قانون کار، همه کارگران باید از تعطیلی رسمی، مرخصی هفتگی و استراحت ایام تعطیل بهره‌مند شوند؛ اما در شرکت‌های خدماتی، این حقوق به‌ندرت رعایت می‌شود. بسیاری از کارگران خدماتی حتی در ایام تعطیل رسمی یا روز جمعه نیز به اجبار کار می‌کنند، بی‌آن‌که مزایای تعطیلی یا اضافه‌کاری دریافت کنند. آنان در محیطی با آلاینده های شیمیایی و ارگونومیکی در فضای معمولا بسته دست و پنجه نرم می کنند. کارگران خدماتی، قربانیان بی‌هویت‌سازی در نظام شغلی هستند.

این فعال کارگری تاکید کرد: در حال حاضر به دلیل نبود سامانه مشخص، فقدان شناسایی شغلی و ضعف نظارت بر شرکت‌های خدماتی، کارگران خانگی در یک خلأ قانونی و حقوقی قرار گرفته‌اند. این افراد حتی اگر در محل کار دچار حادثه یا فوت شوند، پیگیری پرونده قضایی اشان  چالش های خود را دارد. کارگران خدماتی نه بیمه دارند، نه قرارداد رسمی، نه امنیت شغلی. باید ساختاری فراهم شود که اطلاعات آنان ثبت و شناسایی شود تا هم از حقوق قانونی بهره‌مند شوند، هم مانعی برای بروز جرم، استثمار یا آسیب‌های اجتماعی در این شغل شود.»  بی‌احترامی و استثمار؛ تجربه مشترک بسیاری از خدمتکاران خانگی است.

احسان سهرابی گفت: بسیاری از این افراد به دلیل نبود چارچوب قانونی مشخص، دچار آسیب‌های متعدد روانی و جسمی می‌شوند. برخی از زنان خدمتکار در منازل با مصادیق کیفری... روبرو می شوند. برخی خانواده‌ها با نگاه تحقیرآمیز به این افراد برخورد کرده، حتی دستمزدشان را با کالاهایی مثل گوشت یا برنج پرداخت می‌کنند؛ یا حقوق توافق‌شده را نمی‌پردازند. این مسائل به فروپاشی کرامت انسانی و احساس بی‌ارزشی در این قشر منجر می‌شود. 

وی با اشاره به راهکارهایی برای مطالبات کرامت و امنیت شغلی کارگران خدماتی، گفت: ساماندهی شرکت‌های خدماتی و الزام آن‌ها به انعقاد قراردادهای رسمی با کارگران، ایجاد سامانه ملی ثبت اطلاعات کارگران خدماتی با محوریت وزارت کار و تأمین اجتماعی، تحت پوشش بیمه قرار گرفتن کارگران خانگی همانند کارگران ساختمانی بار رعایت اصل ۷۵ قانون اساسی، رعایت تعطیلی کاری، حق مرخصی و پرداخت دستمزد کامل بر اساس قانون کار، فرهنگ‌سازی در جامعه برای احترام به مقام این شغل شریف و تشکیل تشکلات تخصصی برای پیگیری حقوق کارگران خدماتی از جمله این راهکارهاست.

احسان سهرابی در پایان گفت: به بهانه روز جهانی خدمتکار، باید به یاد آوریم که خانه‌هایی که در آن آسایش داریم، حاصل دست‌های پرزحمت افرادی است که کمتر دیده می‌شوند. اگر امروز فکری برای کرامت، امنیت و حقوق این قشر نکنیم، فردا جامعه‌ای خواهیم داشت که در آن، انسانیت زیر تیغ بی‌قانونی و بی‌اخلاقی فراموش شده است.برای آنانی که بی‌صدا، بی‌نام و بی‌ادعا، چراغ خانه‌هایمان را روشن نگه‌می‌دارند، امروز بی صدا فریاد می زنم.  شناسنامه دارشدن شغل آنان یک ضرورت است.