روز جهانی تنوع زیستی؛ اهمیت حفاظت از طبیعت برای نسل‌ های آینده

به گزارش رکنا، تنوع زیستی شامل میلیون‌ها گونه گیاهی، جانوری، میکروبی و مجموعه‌ای از اکوسیستم‌‍ های پیچیده است که اساس زندگی روی زمین را تشکیل می‌دهند. این سیستم‌‍‍‍های متنوع و پویا نه تنها زیبایی و شگفتی طبیعت را به ما ارزانی داشته‌اند، بلکه پایه و اساس امنیت غذایی جهانی محسوب می‌شوند. امروز، ۲۶ می ۲۰۲۵، به عنوان روز جهانی تنوع زیستی، فرصتی است که بار دیگر به اهمیت حفظ گونه‌ها و زیستگاه‌های آنان برای تضمین آینده غذایی بشر توجه کنیم.

اهمیت تنوع زیستی در تأمین امنیت غذایی

غذا به عنوان یکی از ضروری‌ترین نیازهای بشری، ارتباط مستقیمی با تنوع زیستی دارد. بیش از ۷۵ درصد محصولات کشاورزی جهان، شامل گندم، برنج، سبزیجات و میوه‌ها به خدمات گرده‌افشانی توسط حشرات و دیگر موجودات زنده وابسته‌اند. موجوداتی مانند زنبورهای عسل، پروانه‌ها و حتی خفاش‌ها نقش حیاتی در تولید محصولات غذایی ایفا می‌کنند. به گزارش سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (FAO)، کاهش جمعیت گرده‌افشان‌ها می‌تواند تولید بعضی از محصولات کشاورزی را تا ۴۰ درصد کاهش دهد، که این مسئله همواره به معنای قیمت‌های بالاتر و سفره‌های خالی‌تر است.

یکی دیگر از جنبه‌های مهم تنوع زیستی، خاک و موجودات فعال در آن هستند. خاک‌های سالم، که تحت تعادل زیستی قرار دارند، مواد لازم برای رشد گیاهان را تأمین می‌کنند و نقش اساسی در حاصلخیزی زمین‌های کشاورزی ایفا می‌کنند. اما استفاده نادرست از کودهای شیمیایی و نابودی جنگل‌ها موجب کاهش تنوع زیستی خاک و کیفیت آن شده است. بر اساس گزارش‌ها، یک سوم خاک‌های زمین کیفیت خود را به خاطر فرسایش و آلودگی از دست داده‌اند، موضوعی که به شدت تولید غذا را در آینده تهدید می‌کند.

همچنین تنوع ژنتیکی در گونه‌های کشاورزی یکی دیگر از ابعاد مهم است. وجود انواع مختلف یک محصول، مثل گندم یا ذرت، به کشاورزان اجازه می‌دهد در برابر تغییرات اقلیمی، بیماری‌ها و آفات مقاومت کنند. اما تمرکز بیش از حد بر گونه‌های تجاری و پربازده، این انعطاف‌پذیری به شدت کاهش یافته است.

روز جهانی تنوع زیستی؛ فرصتی برای اقدام

روز جهانی تنوع زیستی که از سال ۲۰۰۰ میلادی توسط سازمان ملل متحد برگزار می‌شود، فرصتی مناسب برای افزایش آگاهی عمومی و اتخاذ اقدامات جهانی و محلی جهت حفاظت از طبیعت است. در مقیاس محلی، حمایت از کشاورزی پایدار، کاهش مصرف آفت‌کش‌ها و احیای زیستگاه‌های طبیعی از جمله اقداماتی هستند که می‌توانند تأثیرگذار باشند. در سطح بین‌المللی نیز توافق‌نامه‌هایی نظیر کنوانسیون تنوع زیستی (CBD) و اهداف توسعه پایدار سازمان ملل کشورهای جهان را متعهد کرده‌اند تا تا سال ۲۰۳۰، ۳۰ درصد از خشکی‌ها و اقیانوس‌ها را حفاظت کنند. اگر این تلاش‌ها به درستی اجرا شوند، زنجیره غذایی برای نسل‌های آینده پایدار خواهد ماند.

چگونه ما می‌توانیم نقش‌آفرین باشیم؟

روز جهانی تنوع زیستی ۲۰۲۵، وقتی بر اهمیت شبکه پیچیده حیات طبیعی تأمل کنیم، به ما یادآوری می‌کند که هرگونه بی‌توجهی به این موضوع منجر به آسیب به امنیت غذایی و خالی شدن سفره‌هایمان خواهد شد. پس حفاظت از تنوع زیستی، علاوه بر نقش اخلاقی آن، ضرورتی کلیدی برای بقای نسل انسان است.