داستان پیدایش یونیکس/ راز موفقیت سیستم‌عاملی که دنیا را فتح کرد

به گزارش رکنا، داستان تحولی آرام اما تأثیرگذار یونیکس، روایتی حیرت‌انگیز از سیستمی است که با سادگی خویش، جهان فناوری را زیرورو کرد. این سیستم عامل که در سال ۱۹۶۹ در آزمایشگاه‌های بل خلق شد، نه نتیجه تحقیقات کلان شرکتی، بلکه محصول کنجکاوی و نبوغ دو مهندس به نام‌های کِن تامپسون و دِنِس ریچی بود.

یونیکس؛ راهی تازه برای محاسبات

تولد این سیستم‌عامل ادامه‌ای بر پروژه شکست‌خورده مالتیکس بود. یونیکس با تغییر مفاهیمی اساسی همچون تعامل نرم‌افزار با سخت‌افزار، مقیاسی نوین برای درک پیچیدگی‌های سیستم ایجاد کرد و تا امروز، چرخ‌دنده‌های بسیاری از زیرساخت‌های دیجیتال را روان کرد. این میراث سترگ بر دو اصل مهم سادگی و ماژولار بودن بنا شد، ویژگی‌هایی که آن را در تاریخ فناوری جاودان کرده است.

یونیکس برای همیشه طرز تفکر مهندسان درباره رابطه میان سیستم‌عامل و سخت‌افزار را از نو تعریف کرد، آن هم با مفاهیمی نوین مثل استفاده از زبان برنامه‌نویسی C و سلسله‌مراتب فایل‌ها. هرچند هدفش از آغاز اجرای یک بازی علمی تخیلی بود، اما مسیرش به الگویی برای نرم‌افزارهایی امن، سازگار و مقیاس‌پذیر ختم شد.

ریشه‌های یونیکس در مالتیکس؛ تولدی از بطن ناکامی

مالتیکس که سرآغازی برای یونیکس بود، سیستم عاملی بلندپروازانه‌ای از همکاری MIT، جنرال الکتریک و آزمایشگاه‌های بل بود. با وجود ایده‌های نوین مانند فایل‌سیستم سلسله‌مراتبی و امنیت چندلایه، پیچیدگی آن یکی از دلایل انحراف از مسیر موفقیت تجاری‌اش شد و سرانجام پروژه شکست خورد.

تصویری از وروی مالتیکس که روی شبیه‌ساز اجرا شده است

این ناکامی الهام‌بخش ریچی و تامپسون شد تا با ساخت سیستمی ساده‌تر، بستری کاربردی‌تر و همگانی‌تر ایجاد کنند. یونیکس به‌زودی متولد شد و از همین نقطه، مسیر تاریخ محاسبات را تغییر داد.

هنر خلق یونیکس از دنیای بازی‌ها

شکل‌گیری یونیکس به‌نوعی با یک بازی ساده اما نوآورانه آغاز شد. کن تامپسون ابتدا در سال ۱۹۶۹ بازی‌ای را برای مین‌فریم جنرال الکتریک توسعه داد که به شبیه‌سازی سفرهای فضایی اختصاص داشت. پس از عدم دسترسیش به این مین‌فریم، او تصمیم گرفت بازی خود را روی کامپیوتری ارزان‌تر با نام PDP-7 بازنویسی کند؛ اما این رایانه محدودیت‌های بسیاری داشت.

تامپسون ناگزیر شد سیستمی ساده اما کارآمد ایجاد کند و همین پایه‌گذار خلق یونیکس شد. نسخه ابتدایی یونیکس ابتدا کاملاً مبتنی بر زبان اسمبلی بود، اما بعدها با ورود زبان C که توسط ریچی توسعه یافت، دنیا شاهد یکی از انقلابی‌ترین قدم‌ها در تاریخ فناوری شد.

تصویری از بازی توسعه داده‌شده‌ی تامپسون که منظومه‌ی شمسی را از دید فضاپیما (اول شخص) نشان می‌دهد

نوآوری‌های فراموش‌نشدنی یونیکس

یکی از پیشگامانه‌ترین مفاهیم یونیکس، معرفی قابلیت پایپ بود. این ایده که توسط داگ مک‌ایلروی مطرح شد، امکان انتقال مستقیم داده‌های خروجی برنامه‌ای به ورودی برنامه دیگر را فراهم کرد و باعث کاهش پیچیدگی و افزایش کارایی این سیستم شد. یونیکس همچنین با مفهوم دیمِن که فرایندهای پس‌زمینه مخصوص مدیریت وظایف را تعریف می‌کند، دنیای محاسبات را کارآمدتر کرد.

تصویر طنزی از دیمن یونیکس که همه‌ی فرایندهای پس‌زمینه را کنترل می‌کند

از اولین نسخه‌ها تا سلطه جهانی

اولین نسخه یونیکس همراه با مستندات آن در سال ۱۹۷۱ منتشر شد. این سیستم‌عامل به‌سرعت جامعه علمی و آکادمیک را مجذوب خود کرد و به لطف معماری انقلابی‌اش، راه را برای گسترش و سازگاری باز کرد. به‌زودی نسخه‌های مختلف آن برای کاربردهای گوناگون توسعه داده شد و از جمله این نسخه‌ها، می‌توان به BSD اشاره کرد.

پیاده‌سازی یونیکس روی سیستم PDP-11 که روی یک شبیه‌ساز اجرا شده است

ورود یونیکس به عالم تجاری

پس از توسعه یونیکس توسط دانشگاه برکلی و همچنین AT&T، این سیستم به شاخه‌های مختلفی تقسیم شد. نسخه‌هایی چون SunOS، HP-UX و IBM AIX در کنار نسخه‌های متن‌باز همچون FreeBSD شکل‌ گرفتند. رقابت میان شاخه‌های مختلف یونیکس در دهه‌های ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰، باعث صیقل یافتن و پیشرفت بیشتر آن شد.

توسعه‌ی مایکروسافت از سیستم‌عامل یونیکس با نام زنیکس

لینوکس و روح یونیکس

یونیکس با ظهور لینوکس در دهه ۱۹۹۰، بیش‌ازپیش به جامعه متن‌باز پیوند خورد. لینوکس به لطف ماژولاریتی و انعطاف‌پذیری به فلسفه‌ای الهام‌گرفته از یونیکس متکی است. این سیستم‌عامل اکنون در بطن زیرساخت‌های دیجیتال جهانی جای گرفته و ادامه‌دهنده میراث یونیکس است.

مرور سایت زومیت از دید یونیکس

یونیکس در دنیای مدرن

امروز نسخه‌های تجاری یونیکس همچنان در محیط‌های حساس و خاص نظیر سیستم‌های مالی و دولتی استفاده می‌شوند. نسخه‌هایی مانند سولاریس و AIX نشان می‌دهند که یونیکس همچنان با ارائه قابلیت‌های نوین و حفظ پایداری، جایگاه خود را حفظ کرده است.

میراث پایدار یونیکس

میراث یونیکس نه تنها در سیستم‌عامل‌ها، بلکه در بسیاری از فناوری‌های امروز قابل مشاهده است. اصول بنیادین یونیکس که بر سادگی، شفافیت و تعامل سیستم‌ها تأکید دارند، همچنان یکی از اصول طلایی در حل مسائل پیچیده محسوب می‌شوند.