جنگل گرگان در معرض تخریب با پروژه پرریسک تله‌کابین/ آقای رئیس‌جمهور،دقت کنید جنگل‌ قربانی پروژه‌ پرریسک نشود + صوت

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، درست در زمانی که نگاه‌ها به سفر رئیس‌جمهور به استان گلستان دوخته شده، پروژه‌ای قدیمی دوباره از حاشیه به متن بازگشته است؛ طرحی که سال‌هاست میان وعده‌های توسعه گردشگری و هشدارهای جدی زیست‌محیطی معلق مانده. تله‌کابینی که قرار است از دل جنگل‌های هیرکانی عبور کند، بار دیگر با فشارهای سیاسی و مدیریتی روی میز تصمیم‌گیران آمده؛ آن‌هم در شرایطی که نهاد تخصصی متولی محیط‌زیست، پیش‌تر و به‌صراحت، آن را پرخطر و غیرقابل‌اجرا دانسته بود.

کارشناسان محیط زیست می گویند بررسی مستندات فنی نشان می‌دهد محل اجرای تله‌کابین گرگان در پهنه‌ای قرار دارد که از نظر اکولوژیک در بالاترین سطح حساسیت است. منطقه‌ای جنگلی با ارزش زیستی بالا که هرگونه دخل‌وتصرف در آن، پیامدهایی فراتر از محدوده پروژه خواهد داشت. کارشناسان دانشگاهی، انجمن‌های علمی و نهادهای تخصصی محیط‌زیست به‌طور مشترک هشدار داده‌اند که جانمایی پروژه با ادعای «تفرج همراه با حفاظت» همخوانی ندارد و در عمل به نقض همان هدف منجر می‌شود.

حمیدرضا رضایی، عضو هیئت علمی گروه محیط زیست دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان در خصوص شرایط تله کابین گرگان و اثرات آن بر محیط زیست منطقه اینگونه به رکنا گفت که در ادامه می توانید بخوانید و بشنوید.

تل کابین گرگان، توسعه گردشگری یا تخریب محیط زیست؟

 با نزدیک شدن به سفر رئیس‌جمهور به استان گلستان، بار دیگر بحث احداث تله‌کابین در جاده ناهارخوران گرگان به صدر اخبار بازگشته است. این پروژه که برخی آن را فرصتی برای توسعه گردشگری می‌دانند، از سوی کارشناسان محیط زیست نگرانی‌هایی جدی درباره پیامدهای مخرب آن بر اکوسیستم منطقه ایجاد کرده است.

حمیدرضا رضایی، عضو هیئت علمی گروه محیط زیست دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، با تأکید بر پیچیدگی موضوع، اینگونه به خبرنگار اجتماعی رکنا توضیح داد: «به‌صورت کلی،  به خودی خود یک سازه آسیب‌زا نیست و در مکان‌های مناسب می‌تواند مفید و حتی جذاب باشد. مشکل اصلی زمانی بروز می‌کند که انتخاب مکان و زیرساخت‌های مورد نیاز به درستی ارزیابی نشده باشد.»

رضایی با اشاره به موقعیت جاده ناهارخوران گفت: «این مکان برای احداث تله‌کابین مناسب نیست. در بسیاری از مناطق دیگر می‌توان پروژه‌های مشابه را اجرا کرد بدون اینکه محیط زیست آسیب جدی ببیند. اما متأسفانه در این استان، به نظر می‌رسد مسئولان هر دو سال یک‌بار تنها به فکر اجرای این پروژه هستند، در حالی که ظرفیت‌های توسعه سازگار با محیط زیست بسیار بیشتر از این مورد وجود دارد.»

وی در ادامه به ابعاد ارزیابی محیط زیستی پروژه اشاره کرد و افزود: «در ابتدای ارائه پروژه، متقاضیان مساحت مورد نظر خود را کمتر از پنج هکتار اعلام کردند تا از مشمول ارزیابی محیط زیستی خارج شود. اما زمانی که مسیر دقیق و پایه‌ها و دکل‌های مورد نیاز برای اجرا محاسبه شد، مشخص شد مساحت واقعی بیش از ۱۵ هکتار است و بنابراین مشمول ارزیابی اثرات محیط زیستی می‌شود.»

رضایی با انتقاد از روند ارزیابی اظهار داشت: «دفتر ارزیابی سازمان حفاظت محیط زیست نیز اشکالات زیادی به روش امتیازدهی اولیه گرفت. مستندات ارائه‌شده توسط شرکت مجری ناقص بود و درخواست اصلاح شد، اما پاسخی دریافت نشد. متأسفانه مجوز اولیه‌ای که دریافت شده، مربوط به زمانی است که مساحت زیر پنج هکتار اعلام شده بود و کارشناسان منابع طبیعی و محیط زیست بدون بررسی دقیق، به اطلاعات کارفرما اعتماد کردند.»

وی در هشدار داد: «اگر این پروژه کلید بخورد و عملیات اجرایی آغاز شود، تخریب‌های جدی در منطقه به وقوع خواهد پیوست و بسیاری از ظرفیت‌های طبیعی و گردشگری مستعد این اکوسیستم از بین خواهد رفت.»

پیامدهای جانمایی و توسعه احتمالی تله‌کابین گرگان

رضایی در ادامه توضیحات خود درباره پروژه تله‌کابین گرگان، به جزئیات جانمایی و توسعه آتی آن پرداخت و گفت: «بحث تخریب و جانمایی دو مسئله جداگانه هستند. جانمایی که برای این پروژه در نظر گرفته شده، به خودی خود منجر به تغییر و تحولات قابل توجهی در منطقه خواهد شد.»

او با تشریح سازوکار فنی تله‌کابین افزود: «هر تله‌کابین حداقل دو ایستگاه دارد؛ یکی در مبدا و دیگری در مقصد. تصور نکنید که فقط مسیر کابین ایجاد می‌شود و هیچ زیرساخت دیگری لازم نیست. در ایستگاه مقصد، مسافران نیازمند فضا برای گذراندن زمان هستند؛ فضایی برای استراحت، رستوران، اقامتگاه و امکانات تفریحی. این سازه‌ها مستلزم فضا، مصرف آب، مدیریت فاضلاب و پسماند هستند. در ایستگاه مبدا نیز شرایط مشابهی وجود دارد؛ از پارکینگ و ایستگاه ورودی گرفته تا رستوران و اقامتگاه. حتی ممکن است هتل یا سایر امکانات رفاهی نیز لازم باشد تا گردشگران بتوانند اقامت کنند.»

رضایی با اشاره به ایستگاه میانی پروژه گفت: «آن ایستگاه صرفاً برای تغییر مسیر نیست؛ به نظر می‌رسد محل توسعه‌ای در آینده پیش‌بینی شده باشد. توسعه مسیرهای جدید و ایجاد مراکز خدماتی، هرچند هدف ایجاد اشتغال و پیشرفت منطقه باشد، پیامدهای محیط زیستی قابل توجهی دارد.»

وی درباره اثر پروژه بر اشتغال تأکید کرد: «تله‌کابین، با توجه به سرمایه‌گذاری بالایی که نیاز دارد، اشتغال محدودی ایجاد می‌کند. تنها تعداد محدودی اپراتور و کارکنان مستقیماً مشغول خواهند شد. در حالی که با همان میزان سرمایه، می‌توان شغل‌های متنوع و بیشتری در منطقه ایجاد کرد. بنابراین، از نظر اولویت‌های توسعه‌ای، این پروژه در رتبه‌های بالای اشتغال‌زایی قرار ندارد.»

رضایی سپس به تخریب اکوسیستم و منابع آب منطقه اشاره کرد: «اجرای این پروژه باعث تخریب محیط زیست و جنگل‌های منطقه می‌شود. بسیاری از چشمه‌های بالادست تحت تأثیر قرار خواهند گرفت. هر سازه‌ای که ایجاد شود، نیازمند آب و برق است و بدون این امکانات عملاً امکان بهره‌برداری وجود ندارد. حتی برای برق ایستگاه مقصد، شبکه‌های انتقال برق باید احداث شود و این خود پیامدهای محیط زیستی به همراه دارد.»

وی در پایان به کنش اجتماعی جامعه اشاره کرد: «هیچ نظرسنجی رسمی از مردم درباره این پروژه انجام نشده، اما بررسی‌های ما به‌عنوان اساتید دانشگاه نشان می‌دهد که اکثریت متخصصان و کارشناسان محیط زیست مخالف مکان انتخاب شده هستند. حدود ۲۰ تا ۳۰ نفر از اساتید مرتبط با این رشته‌ها، به طور علمی و مستند، مخالفت خود را اعلام کرده و هنوز پیگیر هستند. نکته مهم این است که مخالفت ما به معنای مخالفت با تله‌کابین به‌طور کلی نیست؛ بلکه با جانمایی و مکان انتخاب شده مخالفیم.»