دریاچه ارومیه به دشت نمک تبدیل شد / انباشت هفت‌متری نمک در جنوب دریاچه ارومیه؛ نشانه‌های نقطه بی‌بازگشت است/سطح آب در سال آبی گذشته حدود دو میلیارد متر مکعب کاهش یافت

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، دریاچه ارومیه در پایان سال آبی ۱۴۰۳-۱۴۰۴ عملاً به یک دشت نمک بدل شده است؛ روندی که تصاویر ماهواره‌ای و گزارش‌های میدانی آن را تأیید می‌کنند. کاهش بی‌سابقه سطح و حجم آب، تهدید رسیدن به «نقطه بی‌بازگشت» و انباشت لایه‌های نمک هفت‌متری در جنوب دریاچه، چشم‌انداز احیای آن را به‌شدت مبهم کرده است. در حالی که خشکسالی، تغییرات اقلیمی و دهه‌ها سوءمدیریت منابع آب این پهنه زیستی را به مرز فروپاشی رسانده، زندگی میلیون‌ها نفر در حاشیه دریاچه در معرض خطرهای جدی زیست‌محیطی قرار گرفته است.

دهه‌ها سوءمدیریت و سدسازی؛ از سیب و چغندرقند تا مرگ دریاچه

دکتر مهدی زارع استاد تمام زمین شناسی در خصوص آخرین وضعیت دریاچه ارومیه به خبرنگار اجتماعی رکنا گفت: بر اساس  تحلیل‌ داده ها و جمع بندی گزارشها از سال آبی گذشته ۱۴۰۳-۱۴۰۴ که در ۳۱شهریور ۱۴۰۴ به پایان رسید امکان احیای دریاچه ارومیه در وضعیت بسیار  نامطمئنی است. بیشتر روندها حاکی از   وضعیت رو به وخامت دریاچه ارومیه است:

 این استاد تمام زمین شناسی تاکید داشت : خشک شدن تقریباً کامل شده .منابع متعدد، ازجمله تصاویر ماهواره‌ای ناسا و آژانس فضایی اروپا، تأیید می‌کنند که دریاچه تقریباً به طور کامل خشک شده و به یک دشت نمک وسیع تبدیل شده است. برخی گزارش‌ها از اواخر تابستان ۱۴۰۴ حاکی از آن است که سطح آب دریاچه به سطوح "غیرقابل اندازه‌گیری" کاهش یافته است و حجم باقی مانده تنها بخش کوچکی از اندازه تاریخی آن است.

سطح آب در سال آبی گذشته  حدود دو میلیارد متر مکعب کاهش یافت

دکتر زارع با بیان اینکه ضخامت لایه های رسوبات نمکی در بخشهای جنوبی دریاچه به حدود هفت متر میرسد گفت:  کوچک شدن  دریاچه به عنوان فاجعه‌ای با حرکت آهسته توصیف شده ، اما سرعت کاهش به طور قابل توجهی افزایش یافته است. سطح آب در سال آبی گذشته به میزان قابل توجهی و در حدود دو میلیارد متر مکعب کاهش یافت البته هر ساله دریاچه حدود بیش از یک میلیارد متر مکعب مجددا شادژ می شود   .

استاد تمام زمین شناسی گفت: تهدید برگشت‌ناپذیری  دریاچه  جدی است و ممکن است بخش های زیادی از دریاچه به «نقطه بی‌بازگشت» رسیده باشد. در حالی که احیای کامل به وضعیت سال ۱۳۷۴ غیرممکن تلقی می‌شود برخی بررسی ها از امکان احیای بخشهایی از دریاچه حکـایت دارد.خشکسالی‌های طولانی و شدید، کاهش بارندگی و افزایش نیز منجر به افزایش تبخیر شده است.  دهه‌ها سیاست‌های ضعیف مدیریت آب جامعه گسترده در ذینفعان از آب هایسطحی و زیر زمینی پیرامون دریاچه ارومیه پدید آورده است.  ساخت سدهای متعدد بر روی رودخانه‌های تغذیه‌کننده دریاچه، گسترش کشاورزی پرمصرف آب (مانند کشت سیب و چغندرقند) و تکثیر چاه‌های غیرمجاز طی چند دهه به ثروتمند شدن گزوهی از شهروندان انجامیده است.

دکتر مهدی زارع بیان داشت : حال برای هر حاکمیتی بسیار مشکل است تا به گروهی که همچنان از این منابع تغذیه کننده دریاچه بهره مند می‌شوند بگوید که دوران استفاده از این ثروت زیستی به پایان رسیده است.در زمستان ۱۴۰۳ گزارش‌هایی مبنی بر افزایش اندک سطح و حجم آب دریاچه نسبت به سال قبل وجود داشت. ولی باید گفت که تقریبا در میانه هر سال آبی -حوالی نوروز- دریاچه به طور نسبی ازبارش ها بهره مند و سطحی آن موقتا از آب پوشیده می شود.

زندگی 7 میلیون ایرانی در معرض خطر جدی است

وی در خصوص راه برون رفت از این شرایط گفت: راه‌حل‌های بلندمدت بازنگری کامل مدیریت منابع آب است، اما این پروژه‌ها پرهزینه هستند و با موانع لجستیکی و اجتماعی و اقتصادی قابل توجهی روبرو هستند.ترکیبی از خشکسالی شدید، تغییرات اقلیمی و سوء مدیریت مداوم انسانی، دریاچه را به آستانه فروپاشی کامل محیط زیستی سوق داده است.   اگرچه نوعی «احیای بخشی از دریاچه» از نظر فنی امکان‌پذیر است، اما بازگشت کامل به وضعیت سابق آن غیرممکن است. با توجه به اهمیت سلامت دست کم هفت میلیون شهروند ایرانی که در پیرامون دریاچه ارومیه زندگی میکنند; با توجه به اهمیت محیط زیستی دریاچه ; چه دریاچه ارومیه احیا بشود یا نشود; دولت باید برنامه ای فوری برای تعیین وضع و  ساماندهی محیطی برای کاهش ریسک محیط  خشک شده اجرا کند.

جدول زیر نکات کلیدی گزارش و گفته‌های دکتر مهدی زارع را دسته‌بندی می‌کند: