آموزش بهداشت قاعدگی را از دختران در مدارس دریغ نکنید/ حمام‌ نرفتن زمان پریود بیماری زا است/ زنان یائسه به تغذیه توجه کنند

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، به مناسبت روز جهانی بهداشت قاعدگی فرصتی شد تا پای صحبت‌های یکی از متخصصان باتجربه حوزه زنان و زایمان بنشینیم و درباره واقعیت‌های بهداشتی دوران قاعدگی، آموزش ناکافی دختران در مدارس، چالش زنان مناطق محروم در دسترسی به محصولات بهداشتی و توصیه‌های ویژه برای زنان یائسه گفت‌وگو کنیم. دکتر طاهره لباف، پزشک متخصص زنان، در این گفت‌وگو  از تداوم برخی باورهای غلط در میان زنان ایرانی می‌گوید؛ باورهایی که می‌توانند به قیمت سلامت و باروری زنان تمام شوند.

باورهای غلطی که هنوز در میان زنان ایرانی زنده‌اند

دکتر لباف در آغاز گفتگو با خبرنگار اجتماعی رکنا  به یکی از شایع‌ترین و البته خطرناک‌ترین تصورات در دوران قاعدگی اشاره می‌کند: «یکی از تصورات اشتباهی که متأسفانه هنوز هم در میان برخی از خانم‌ها رایج است، این است که در دوران پریود نباید خود را بشویند یا حمام بروند. این باور کاملاً اشتباه است و می‌تواند زمینه‌ساز عفونت‌های شدید شود. زمانی که فرد شست‌وشو نمی‌کند، خون قاعدگی که محیطی بسیار مناسب برای رشد میکروب‌هاست، در بدن باقی می‌ماند و همین می‌تواند منجر به عفونت‌های واژینال شود.»

او تأکید می‌کند که حمام رفتن در دوران پریود هیچ منع پزشکی ندارد: «ما توصیه می‌کنیم که حتماً در این ایام بدن‌شان را با آب نیم‌گرم بشویند؛ البته نه با آب بسیار سرد، مخصوصاً در فصول سرد سال. حمام ایستاده و رعایت نظافت شخصی بسیار مهم است. نوار بهداشتی یا پارچه باید به محض آلودگی تعویض شود. هرگز نباید گذاشت که محیط آلوده، ساعت‌ها با بدن در تماس باشد.»

دردهای قاعدگی را جدی بگیرید؛ ممکن است پای بیماری‌ در میان باشد

دردهایی که دختران و زنان در دوران قاعدگی تجربه می‌کنند، همیشه طبیعی نیستند. دکتر لباف درباره تفاوت انواع دردها توضیح می‌دهد: «اگر دردها از یکی دو روز قبل از شروع قاعدگی آغاز شوند، احتمالاً با تخمک‌گذاری و تغییرات هورمونی در ارتباط است و می‌توان با داروهای ضد پروستاگلاندین آن را کنترل کرد. اما اگر درد از زمان شروع قاعدگی آغاز شده و تا چند روز ادامه پیدا کند، باید احتمال‌هایی مثل عفونت یا بیماری‌هایی مانند اندومتریوز را بررسی کرد. در این موارد مراجعه به پزشک ضروری است.»

زنان روستایی و چالش آگاهی و دسترسی به محصولات بهداشتی

سؤال بعدی خبرنگار درباره وضعیت بهداشت قاعدگی زنان و دختران ساکن مناطق روستایی و محروم است. دکتر لباف در این‌باره می‌گوید: «یکی از مهم‌ترین خطرات در این مناطق، مزمن شدن عفونت‌هاست. اگر عفونت واژینال درمان نشود، می‌تواند به تدریج به لوله‌های رحمی برسد و باعث نازایی دائمی شود. خیلی از دختران جوان روستایی به دلیل کمبود آگاهی یا نبود امکانات بهداشتی مناسب در معرض این آسیب‌ها هستند.»

با این حال، او تأکید می‌کند که استفاده از پد بهداشتی تنها راه حفظ بهداشت نیست: «امروزه تقریباً در همه‌جا نوار بهداشتی پیدا می‌شود، اما اگر نبود، خانم‌ها می‌توانند از چند تکه پارچه تمیز استفاده کنند، به شرطی که بعد از هر بار مصرف شسته و اتو شوند. حتی بعضی از زنان نسبت به پدهای یک‌بار مصرف حساسیت دارند و استفاده از پارچه‌های نخی نازک مانند ململ برای‌شان مناسب‌تر است، به شرط رعایت دقیق بهداشت.»

او توصیه مهمی نیز درباره کیفیت آب دارد: «اگر آب لوله‌کشی تمیز در دسترس نیست، می‌توان آب را جوشاند و پس از خنک شدن برای شست‌وشو استفاده کرد.»

جای خالی آموزش بهداشت قاعدگی در مدارس

در پاسخ به سؤال خبرنگار درباره آموزش به دختران در مدارس، دکتر لباف می‌گوید: «نمی‌دانم دقیقاً در حال حاضر چه میزان آموزش داده می‌شود، اما معتقدم که حتی یک جلسه هم می‌تواند بسیار مؤثر و کافی باشد، اگر تمام نکات اساسی در آن گنجانده شود. علاوه بر موضوعات مستقیم قاعدگی، باید به نکاتی مثل نظافت بدن، اصلاح موهای زائد زیر بغل و ناحیه تناسلی نیز توجه شود.»

او با اشاره به آموزه‌های دینی، به پیوند میان بهداشت و فقه اسلامی اشاره می‌کند: «در دین اسلام توصیه شده که موهای زائد بلند نباشد، چون محیط‌های مرطوب و پرمو، مستعد رشد قارچ و ایجاد عفونت هستند. این مسئله امروز از نظر علمی هم تأیید شده. برای نمونه، در تابستان‌ها موی بلند زیر بغل باعث افزایش تعریق و ایجاد بوی نامطبوع می‌شود. برای دختران جوانی که از بوی بدن رنج می‌برند، حتی زدن کمی آب‌لیمو زیر بغل می‌تواند در کاهش بو مؤثر باشد.»

زنان یائسه؛ تغذیه و مراقبت‌هایی برای عبور از مرحله گذار

با بالا رفتن سن جمعیت، زنان بیشتری وارد دوران یائسگی می‌شوند. دکتر لباف معتقد است که باید نگاه جامع‌تری به این مرحله داشت. «نخستین توصیه من به زنانی که هنوز به یائسگی نرسیده‌اند این است که اگر هنوز فرصت باروری دارند، در همان سال‌های حساس آخر، اقدام به فرزندآوری کنند. این کار از نظر جمعیتی هم برای کشور ضروری است.»

او سپس به مراقبت‌های بهداشتی پس از ورود به یائسگی اشاره می‌کند: «زنان یائسه باید نسبت به تغییرات بدن‌شان هوشیار باشند. برای مثال، گرگرفتگی یکی از نشانه‌های رایج است که با اصلاح سبک زندگی می‌توان آن را کاهش داد. همچنین مصرف کافی کلسیم و لبنیات اهمیت زیادی دارد تا از پوکی استخوان پیشگیری شود. باید نسبت به سلامت استخوان‌ها، رژیم غذایی و فعالیت بدنی حساس باشند.»

 قاعدگی تابو نیست، بهداشت آن حق زنان است

گفت‌وگوی ما با دکتر لباف نشان داد که هنوز مسیر طولانی برای آموزش بهداشت قاعدگی در پیش داریم. از مدارس گرفته تا خانه‌های بهداشت، از اصلاح باورهای سنتی تا فراهم کردن امکانات برای زنان در دورافتاده‌ترین مناطق، همگی گام‌هایی هستند که برای حفظ سلامت جسمی و باروری زنان باید جدی گرفته شوند.

قاعدگی یک مسئله طبیعی، اما عمیقاً به حاشیه‌رانده‌شده در فرهنگ ماست. آن‌چه زنان ایرانی در این مسیر نیاز دارند، نه تنها پد بهداشتی یا دسترسی به آب تمیز، بلکه آگاهی، آموزش و شکستن تابوهایی است که سلامتی‌شان را گروگان گرفته‌اند.