چرا 3 نفر از هر 10 زن درگیر کم‌ خونی هستند؟

به گزارش رکنا،«الهام» زنی ۳۲ساله است که در ماه هشتم بارداری متوجه شد به شدت دچار کم خونی شده است. او سال‌ها با مشکل خستگی و سرگیجه دست و پنجه نرم کرده بود و دلیل آن را صرفاً فشار کار زیاد می‌دانست. اما آزمایش‌های دوران بارداری نشان داد که میزان هموگلوبین بدنش به شکل غیرمعمولی کاهش یافته و ذخیره آهن بدنش تقریبا به صفر رسیده است.

پزشکان هشدار دادند که در صورت زایمان همراه با خونریزی فراوان، احتمال نجات او بسیار پایین خواهد بود. به همین دلیل، چند هفته پیش از زایمان تحت درمان فشرده با تزریق آهن قرار گرفت و توانست نوزاد خود را سالم به دنیا بیاورد. الهام می‌گوید: «تا زمانی که مرگ به من نزدیک نشد، درک نمی‌کردم که چقدر مصرف یک قرص آهن ساده می‌تواند حیاتی باشد.»

«سارا» نیز در سن ۲۱سالگی، به عنوان دانشجوی پرستاری، مشکلاتی همچون خواب‌آلودگی مداوم در کلاس و کاهش تمرکز را تجربه کرد. در عمل‌گرایی‌های امتحانی دچار اشتباهات مکرر می‌شد که ذهنتش را آشفته کرده بود، اما پزشک نداشتن انرژی و تمرکز او را به سطح پایین آهن خون نسبت داد. پس از سه ماه مصرف منظم مکمل آهن، او حالا بار دیگر انرژی و انگیزه گذشته را پیدا کرده است: «من همیشه بی‌حال بودم و برای هیچ کاری انرژی کافی نداشتم. باور نمی‌کردم که چنین مشکلاتی به یک ماده معدنی ساده مربوط باشد.»

«مینا»، کارمند ۴۰ ساله یک شرکت خصوصی، نیز از سال‌ها قبل با مشکلاتی مانند ریزش مو ,رنگ‌پریدگی و پوست بی‌روح روبرو شده بود. همکارانش او را دائم خسته می‌دیدند، اما مینای فکر می‌کرد که این علائم ناشی از فشار کاری است. آزمایش‌های پزشکی اما نشان داد که او سال‌هاست مبتلا به کم‌خونی فقر آهن بوده است. پزشک به مینا یادآوری کرد که اگر زودتر اقدام می‌کرد، می‌توانست از مشکلات عصبی و افت شدید انرژی جلوگیری کند. مینا می‌گوید: «من داروهای مختلفی برای درمان ریزش مو مصرف کردم، اما هیچ کدام تأثیری نداشتند. اکنون با مصرف منظم قرص آهن، مشکلاتم بهبود یافته‌اند.»

افزایش شیوع کم‌خونی در زنان ایرانی

آمارها نشان می‌دهند که بیش از ۳۰ درصد زنان ایرانی با کم‌خونی فقر آهن روبه‌رو هستند. متخصصان تأکید دارند که بسیاری از زنان هنوز نشانه‌های این مشکل مزمن مانند ریزش مو ، خستگی و اختلالات ذهنی را جدی نمی‌گیرند. پزشکان نیز بیان می‌کنند که می‌توان با مصرف مرتب و اصولی مکمل‌های آهن، از بسیاری از مشکلات و حتی درمان‌های دشوار جلوگیری کرد.

این فناوری‌های داروسازی مدرن باعث شده راه‌حل‌های مؤثرتری برای جبران کمبود آهن فراهم شود. از هر ۱۰ زن ایرانی، سه نفر کم‌خون هستند و بین ایشان، تقریباً ۱.۵ نفر دارای کم‌خونی فقر آهن نیز می‌باشند. یکی از اقدامات مهمی که باید مورد توجه مدارس قرار گیرد، ارائه قرص آهن به دختران دانش‌آموز است؛ اقدامی که متأسفانه به طور جدی پیگیری نشده است.

ارتباط قاعدگی و کم‌خونی در زنان

روشنک روشنفکر، مدیر امور پزشکی یکی از شرکت‌های داروسازی، در مورد شیوع کم‌خونی ، به ویژه در میان زنان در سنین باروری، توضیح می‌دهد: «زنان در این سنین به دلیل دوره‌های قاعدگی ، بارداری و شیردهی بیشتر درگیر کم‌خونی می‌شوند. همچنین، کودکانی که کمتر از پنج سال سن دارند نیز به صورت ویژه در معرض خطر کم‌خونی قرار دارند و به همین دلیل توصیه می‌شود برای آن‌ها از شش ماهگی قطره آهن تجویز شود.»

او اضافه می‌کند: «مصرف مکمل آهن باید مرتب باشد تا سطح آهن بدن حفظ شود. در مناطقی که فقر آهن شایع‌تر هست، مصرف هفتگی مکمل آهن پیشنهاد می‌شود و حتی در مدارس برای دختران دبیرستانی برنامه‌های مکمل‌یاری اجرا می‌شوند. تأکید ما بر این است که زنان دست‌کم شش ماه از سال مکمل‌های آهن مصرف کنند.»

کمبود آهن چه علائمی دارد؟

یکی از مضامین مهمی که روشنفکر بر آن انگشت گذاشته، آگاهی درباره نشانه‌های کمبود آهن است. او اعلام می‌کند: «کم‌خونی می‌تواند باعث اختلالات خلقی، رنگ‌پریدگی، احساس بی‌حالی، ضعف جسمی، و حتی تحریک‌پذیری مفرط شود. همیشه این علائم از چشم دختران نوجوان پنهان می‌ماند و متأسفانه کمبود آهن یکی از عوامل اصلی این مشکلات است.»

براساس اطلاعات ارائه‌شده، میزان شیوع کم‌خونی به استان‌ها و مناطق کشور بستگی دارد. در مناطق ساحلی کشور مانند حاشیه دریای خزر یا خلیج فارس، بیماری‌هایی همچون تالاسمی شایع‌تر است، اما در بسیاری از نقاط دیگر ایران، فقر آهن عامل اصلی کم‌خونی محسوب می‌شود.

کمبود آهن، چالشی برای زنان و بیماران خاص

احمد قویدل، مشاور هیئت‌مدیره کانون بیماران هموفیلی ایران، به این نکته اشاره می‌کند که زنان به‌ویژه در دوره‌های قاعدگی طولانی بیشتر در معرض خطر کم‌خونی قرار دارند. او همچنین از مشکلات مربوط به کمبود داروهای حیاتی برای بیماران هموفیلی مانند فیبرینوژن خبر می‌دهد که تأمین به‌موقع آن‌ها می‌تواند آسیب‌های جدی خون‌ریزی‌دهنده و دچار شدن به کم‌خونی در میان مبتلایان را کاهش دهد.

داروهای آهن در دسترس زنان

هادی احمدی، عضو هیئت‌مدیره انجمن داروسازان ایران، در مورد دسترسی به مکمل‌های دارویی توضیح می‌دهد که در حال حاضر کمبودی در تولید داروهای حاوی آهن وجود ندارد. به گفته او، حدود ۲۰۰ کارخانه داروسازی در کشور مشغول تولید مکمل‌های حاوی آهن و اسید فولیک هستند. او تأکید می‌کند که زنان باید از مکمل‌های آهن به طور منظم استفاده کنند. مصرف این داروها بر اساس توصیه پزشکان و بهترین عملکرد جذب آن پس از غذا انجام شود.»