راز بارش برف نمک در عجیب‌ ترین دریاچه جهان فاش شد!

غول‌های نمک؛ شاهکار حیرت‌انگیز در عمق دریاچه

دریاچه مرده به عنوان یکی از شورترین و پایین‌ترین نقاط زمین، چشمان کنجکاو محققان را به خود جلب کرده است. این دریاچه در فلسطین اشغالی قرار دارد و به واسطه شوری شدید، شرایط خاصی را ایجاد می‌کند که در هیچ جای دیگر دنیا قابل مشاهده نیست.

به گفته پروفسور اکارت میبورگ از دانشگاه سانتا باربارا کالیفرنیا، این غول‌های نمک سازه‌هایی با ضخامت بیش از یک کیلومتر هستند که چندین کیلومتر از سطح زمین را می‌پوشانند. علاوه بر این، تنها در این نقطه از جهان می‌توان شکل‌گیری فعال این سازه‌ها را مطالعه کرد.

در حالی که رسوبات نمکی در دریای مدیترانه و دریای سرخ نیز یافت می‌شوند، ویژگی‌های بی‌نظیر دریاچه مرده این امکان را فراهم آورده که پژوهشگران بتوانند جریان‌ها و رسوبات زیر دریاچه را به طور مستقیم بررسی کنند.

تبخیر مداوم و نقش آن در شکل‌گیری غول‌های نمک

تحقیقات صورت گرفته توسط میبورگ و همکارش ناداو لنزکی از مؤسسه زمین‌شناسی اسرائیل نشان می‌دهد که نبود مسیر خروجی طبیعی آب در دریاچه مرده، نقش مهمی در فرآیندهای شکل‌گیری غول‌های نمکی ایفا می‌کند. تنها راه خروج آب از این دریاچه از طریق تبخیر سطحی است که این فرآیند باعث کاهش سطح آب شده و فرآیندهای خاص را تشدید می‌کند.

کاهش جریان رودخانه اردن طی دهه‌های اخیر، تبخیر و کاهش سالانه سطح دریاچه حدود یک متر را به دنبال داشته است. همین امر عاملی کلیدی در ایجاد شرایط انحصاری در این نقطه شده است.

تغییر از لایه‌بندی پایدار به اختلاط کامل آب

در گذشته، دریاچه مرده شرایط Meromictic «مرومیکتیک» داشت که در آن لایه‌های سطحی آب نسبت به لایه‌های عمیق‌تر جدا باقی می‌ماند. اما از دهه ۱۹۸۰، با کاهش جریان رودخانه اردن و افزایش تبخیر، شوری سطحی به اندازه شوری لایه‌های عمیق رسید و فضایی برای اختلاط کامل آب‌ها ایجاد شد. این تغییر سبب شد دریاچه به حالتی Holomictic «هولومیکتیک» تبدیل شود.

بارش برف نمک در روزهای گرم تابستان

در پدیده‌ای ناباورانه، دانشمندان در تابستان ۲۰۱۹ شاهد تشکیل بلورهای هالیت یا «برف نمک» بودند. این رویداد که معمولاً در فصل‌های سرد انتظار می‌رود، تحت فرآیندی به نام double diffusion «واپاشی دوگانه» رخ می‌دهد؛ زمانی که لایه‌های گرم سطحی به سرعت سرد شده و به عمق فرو می‌روند. نتیجه این فرآیند می‌توند شکل‌گیری بلورهای نمکی در شرایطی غیرمعمول باشد.

عظمت غول‌های نمک و سازه‌های نمکی در اعماق دریاچه

ترکیب ویژه‌ای از تبخیر، تغییر دما، چگالی آب و جریان‌های داخلی، زمینه ایجاد رسوبات نمکی متنوع در اعماق دریاچه مرده را فراهم می‌سازد. تنظیم این فرآیندها در فصل زمستان سبب تشکیل غول‌های نمک شده و عجیب‌ترین سازه‌های طبیعی را پدید می‌آورد.

پروفسور میبورگ توضیح می‌دهد که شرایط مشابه این در دوران بحران شوری مسینی در دریای مدیترانه ایجاد شده و ضخیم‌ترین لایه‌های نمکی بر جای مانده‌اند. همچنین جریان‌های شوری و چشمه‌های کف آب سبب شکل‌گیری گنبدها و دودکش‌های نمکی شده که علاوه بر شگفتی‌های بصری، می‌توانند به منابع تحقیقاتی ارزشمندی تبدیل شوند. بررسی این فرآیند‌ها می‌تواند نه تنها رازهای طبیعت را برملا کند بلکه به فهم بهتر پایداری زمین‌های خشک و نحوه استخراج منابع نمکی کمک کند.