بایدها و نبایدهای روزه‌داری برای دیابتی ها

یکى از پرسش‌هاى همیشگى بیماران مبتلا به دیابت، مربوط به چگونگى روزه‌دارى است، درحالی که قرآن، صریحاً افراد بیمار را، به‌ویژه در صورتی که روزه گرفتن پیامدهای مضری برای آنها داشته باشد، از این فریضه واجب، معاف می‌کند، در این رابطه فاطمه طباطبایی ــ کارشناس حوزه سلامت در حوزه بیماری‌های دیابت به تشریح توصیه‌هایی درباره باید و نبایدهای روزه‌داری در بیماران مبتلا به دیابت پرداخت.

روزه گرفتن برای آن دسته از افراد دیابتی که اختلال متابولیک مزمن دارند و تغییر رژیم غذایی و مایعات (به‌خصوص آب) ممکن است نتایج خطرناکی در بروز عوارض متعدد برای آنها داشته باشد واجب نیست و آنان از این فریضه معاف خواهند بود. همچنین افراد تحت درمان با انسولین در نتیجه تزریق انسولین، باید به‌دفعات غذا میل کنند، لذا از روزه گرفتن منع می‌شوند.

افراد تحت درمان با داروهای خوراکی (قرص) لازم است براى روزه‌دارى با پزشک معالج خود مشورت کنند. همچنین افرادی که بدون دارو قند خون خود را کنترل می‌کنند با مشورت پزشک معالج خود می‌توانند روزه بگیرند.

همچنین به‌طور کلی برای افرادی که توانسته‌اند قند خون خود را به‌طور دائمی در حد طبیعی حفظ و کنترل کنند، با حفظ شرایط زیر، از نظر پزشکی روزه‌داری بلامانع است:

ــ مدتی قبل از شروع ماه مبارک رمضان، به‌طور آزمایشی، روزه‌داری را آغاز کرده و طی روز، به‌ترتیب زیر، قند خون خود را تست کنند:

ــ قبل از سحر (حداکثر 120 میلی‌گرم درصد)

ــ 2 ساعت بعد از سحر (حداکثر 180 میلی‌گرم درصد)

ــ بین ساعت 1 تا 3 بعدازظهر (کمتر از 70 میلی‌گرم درصد نباشد)

ــ قبل از افطار (حداکثر 120 میلی‌گرم درصد)

ــ 2 ساعت بعد از افطار (حداکثر 180 میلی‌گرم درصد).

در صورتی که مقدار قند خون افراد دیابتى تحت درمان با داروهاى خوراکى در محدوده مقادیر گفته‌شده در بالا قرار داشته باشد و همچنین دچار عوارض پیشرفته دیابت هم نباشند قادر خواهند بود روزه بگیرند.

توصیه به دیابتى‌هاى روزه‌دار که تحت درمان با داروهاى خوراکى پایین‌آورنده قند خون هستند و پزشک روزه‌دارى را برایشان بلامانع اعلام کرده است:

ــ هنگام افطار، قبل از خوردن هر غذایی، قرص خود را میل کرده و پس از مدتی، شروع به خوردن غذا کنند.

ــ هنگام سحر مقدار داروى خود را تقریباً به نصف کاهش دهند و حتماً مصرف آن فراموش نشود.

ــ 2 ساعت بعد از افطار و 2 ساعت بعد از خوردن سحری، قند خون یا قند ادرار خود را آزمایش کنند.

ــ مقدار غذای افطار خود را به 2 تا 3 وعده تقسیم کرده و هنگام افطار، از خوردن همه مواد غذایی در یک زمان جداً خودداری شود.

ــ طی دوران روزه‌داری مقدار کالری دریافتی روزانه باید به دوسوم مقدار معمول کاهش یابد، یعنی یک‌سوم کمتر از حد معمول، غذا میل شود.

ــ هر 2 تا 3 روز یک بار وزن خود را اندازه‌گیرى کنید.

متأسفانه به‌علت کاهش تحرک جسمی و پُرخوری، اغلب افراد روزه‌دار دچار افزایش وزن می‌شوند!

ــ پرخوری و خوردن غذاهای پرچرب و پرکربوهیدرات به‌ویژه در وقت افطار ترک شود. در مصرف وعده غذایی اصلی زیاده‌روی نکنید. وعده غذایی اصلی باید حاوی کربوهیدرات‌هایی همچون برنج، پاستا، سیب‌زمینی یا بلغور و نیز اشکال پروتئینی مختلف از جمله گوشت، مرغ یا ماهی باشد. مصرف سبزیجات پخته نیز فراموش نشود.

ــ مصرف انواع میوه‌ها، سبزیجات و همچنین لبنیات با توجه به واحدهاى غذایی مطلوب براى شخص، لازم است.

ــ محدود کردن مصرف پروتئین و نمک برای کاهش تشنگی مؤثر است و برای جلوگیری از گرسنگی باید از غذاهای پرپروتئین استفاده کرد.

ــ آشامیدن مایعات غیرشیرین (به‌خصوص آب)، در طول ساعات غیر روزه‌داری توصیه می‌شود. مصرف یک‌باره مایعات در وعده سحر نه‌تنها باعث جلوگیری از تشنگی طی روزه‌داری نمی‌شود، بلکه باعث دفع سریعتر آب از بدن و تشدید آن خواهد شد. روزه‌داران برای حفظ آب بدن در وعده سحر از سبزیجات، مواد نشاسته‌ای کندهضم مثل نان‌های سبوس‌دار و میوه‌ها استفاده کنند.

ــ پایش (اندازه‌گیرى) مکرر قند خون در طول روز بسیار اساسی و مهم است.

ــ فعالیت جسمی باید طبق روزهای قبل حفظ شود.

البته فعالیت بدنی اضافی ممکن است منجر به بروز هیپوگلیسمی (اُفت قند خون) شود و باید از انجام آن جداً خودداری شود. فعالیت بدنی معمول بهتر است در زمانی که فرد روزه نیست انجام پذیرد. بهترین زمان یک تا دو ساعت بعد از افطار است.

بهتر است افطار با مایعات گرم و یک ماده قندی مناسب و یا حجم کمی از سوپ غلات آغاز شود. اگر فرد از سردرد یا سرگیجه رنج می‌برد ممکن است این سردردها به‌خاطر کاهش قند خون باشد.

در وعده سحری غذاهای دارای پروتئین و کربوهیدرات‌های پیچیده و پرفیبر گنجانده شود و به هیچ عنوان سحرى حذف نشود.

سالاد بخورید، زیرا سرشار از ویتامین، مواد معدنی و فیبر است. هرچقدر سالاد شما رنگی‌تر باشد مزایای بیشتری برای سلامتی‌تان خواهد داشت. مصرف سالاد همچنین باعث ایجاد حس سیری در شما می‌شود.

در مصرف مواد شیرین هنگام افطار تعادل را مد نظر داشته باشید زیرا این گونه مواد سرشار از چربی، نمک و شکر هستند. خوردن این مواد را کنار نگذارید ولی تعادل را حفظ کنید.

همچنین این کارشناس انجمن دیابت خراسان رضوی درباره اینکه "در چه مواقعى فرد دیابتى روزه‌دار، باید اقدام به شکستن روزه کند؟" به سه موقع مهم اشاره کرد:

ــ در صورتی که قند خون به‌طور چشمگیری کاهش پیدا کند (به 60 میلی‌گرم در دسی‌لیتر یا کمتر از آن برسد).

ــ اگر در ساعت اول پس از شروع روزه قند خون به 70 میلی‌گرم در دسی‌لیتر برسد.

به‌ویژه اگر شخص در وعده سحری انسولین یا قرص‌های خوراکی ضددیابت مصرف کرده باشد.

ــ در صورتی که قند خون به‌طور فزاینده‌ای تا 300 میلی‌گرم در دسی‌لیتر بالا برود.برای ورود به کانال تلگرام ما کلیک کنید.