راز عقب‌ماندگی لپ‌تاپ‌های ویندوزی در برابر مک‌بوک چیست؟

به گزارش رکنا،معمولا در دنیای کامپیوتر های شخصی، «قدرت خام پردازشی» بیشتر از هر پارامتر دیگری مورد توجه قرار می‌گیرد؛ اما وقتی پای لپ‌تاپ‌ها و قابلیت حمل‌شان به‌میان می‌آید، «بهره‌وری یا نسبت عملکرد به توان مصرفی» بیشترین تأثیر را بر تجربه‌ی کاربری دستگاه می‌گذارد؛ هرچند که در عمده‌ی بررسی‌ها، توجهی بدان نمی‌شود.

اپل در سال ۲۰۲۰ گذار به تراشه‌های اختصاصی‌اش در کامپیوترهای مک را اعلام کرد و از مک‌بوک پرو / مک‌بوک ایر M1 به‌عنوان نخستین موج از کامپیوترهای مجهز به اپل‌سیلیکون پرده برداشت؛ لپ‌تاپ‌هایی که با شارژدهی فوق‌العاده و عملکرد چابک، ساکت و خنک در کانون توجهات قرار گرفتند؛ اما عامل اصلی درخشش این لپ‌تاپ‌ها، نه قدرت پردازشی صِرف، بلکه بهره‌وری بی‌نظیرشان بود.

در نقطه‌ی مقابل مک‌بوک‌های اپل، لپ‌تاپ‌های ویندوزی بهره‌وری فاجعه‌باری دارند؛ نسل‌های قبلی لپ‌تاپ‌های اینتل و AMD نه قدرت پردازش تک‌هسته‌ای موردنیاز برای رقابت با چابکیِ مک‌بوک‌ها را داشتند، نه بهره‌وری‌شان به‌اندازه‌ای بود که شارژدهی معقولی ارائه دهند و خنک و بی‌صدا کار کنند؛ اما ظهور رقیبی قدرتمند در کوپرتینو، بالأخره تراشه‌سازهای کهنه‌کار را به تکاپو واداشته است.

از تراشه‌های Ryzen AI و Ryzen AI Max ای‌ام‌دی و خانواده‌ی Core Ultra 200V (لونارلیک) اینتل گرفته تا تراشه‌های پرسروصدای Snapdragon X کوالکام، همگی برای رقابت با تراشه‌های سری M اپل معرفی شده‌اند. در تا حدودی با عملکرد Snapdragon X Elite آشنا شدیم؛ اخیرا نیز چند مدل از لپ‌تاپ‌های ویندوزی با تراشه‌های لونارلیک از جمله Vivobook S14 ایسوس وارد بازار ایران شده‌اند که به‌زودی بررسی آن به‌قلم محمدحسین معیدفر در زومیت منتشر می‌شود.

در جریان تست‌های Vivobook S14 با تراشه‌ی Core Ultra 5 226V متوجه بهبودهایی در عملکرد تک‌هسته‌ای، توان مصرفی و بهره‌وری تراشه‌های لونارلیک اینتل شدیم؛ اما هنوز هم شکاف عمیقی بین این تراشه‌ها با خانواده‌ی M اپل وجود دارد و این موضوع به‌طور محسوسی به تجربه‌ی کاربری متفاوت دستگاه‌ها می‌انجامد.

عملکرد تک‌هسته‌ای تراشه‌های لپ‌تاپ

در پردازش تک‌هسته‌ای که ارتباط مستقیمی با چابکی و عملکرد تند و تیز دستگاه دارد، تراشه‌های اپل به تمام رقبا برتری دارند؛ همان‌طور که در جدول و نمودار بالا مشاهده می‌کنید، تراشه‌ی اسنپدراگون X الیت تقریبا هم‌پای M2 و تراشه‌ی Core Ultra 5 226V هم‌پای M1 اپل ظاهر می‌شوند؛ تراشه‌هایی که به‌ترتیب ۳ و ۵ سال پیش معرفی شده‌اند، در واقع اگر بخواهیم تراشه‌های کوالکام و اینتل را با نمونه‌های به‌روزترِ M3 و M4 مقایسه کنیم، اختلاف عملکرد دست‌کم به ۱۶ و ۴۰ درصد می‌رسد.

نسبت عملکرد به توان مصرفی در تراشه‌های لپ‌تاپ

همان‌طور که در نمودار بالا مشاهده می‌‌کنید، در پردازش‌های تک‌هسته‌ای، نسبت عملکرد به توان مصرفی تراشه‌ی Core Ultra 5 226V پیشرفتی ۵۰درصدی درمقایسه‌با نتایج به‌دست‌آمده با Core Ultra 7 155H در نشان می‌د‌هد؛ اما حتی با این پیشرفت، اختلاف با تراشه‌های اپل نجومی است.

اندازه‌گیری‌های زومیت نشان می‌دهد که حتی غیربهینه‌ترین تراشه‌ی اپل (M2) در زمینه‌ی بهره‌وری به تراشه‌ی Core Ultra 5 226V اینتل برتری ۱۲۷ درصدی دارد؛ درحالی‌که اختلاف‌ها با M3 و M4 به حدود ۲۹۰ درصد نیز می‌رسد، به‌بیان دیگر، بهره‌وری تراشه‌ی اینتل، یک‌چهارم تراشه‌های M3 و M4 و حدود نصفِ تراشه‌ی M2 است!

درباره‌ی تراشه‌ی اسنپدراگون X الیت نمی‌توان اظهارنظر دقیقی کرد؛ چراکه کوالکام اجازه‌ی اندازه‌گیری مستقیم توان مصرفی هر هسته را نمی‌دهد. من در بررسی سرفیس لپ‌تاپ ۷ به‌کمک وات‌متر توان مصرفی سیستم در پردازش تک‌هسته‌ای با کسر توان مصرفی حالت Idle را حدود ۲۰ وات به‌دست آوردم؛ اما با استناد به نمودارهای کوالکام، توان مصرفی خود تراشه در پردازش تک هسته‌ای، احتمالا حدود ۱۵ وات است؛ بدین‌ترتیب، بهره‌وری تراشه‌ی کوالکام ۲۳ درصد بهتر از رقیب اینتلی، ۴۵ درصد ضعیف‌تر از M2 و یک‌سوم تراشه‌های M3 و M4 به‌دست می‌آید.

بی‌شک اپل بخش قابل توجهی از برتری‌اش را به لیتوگرافی‌های پیشرفته‌ی TSMC مدیون است؛ در سال‌های اخیر، همواره کوپرتینونشین‌ها پیش‌از رقبایشان به پیشرفته‌ترین لیتوگرافی تایوانی‌ها دست پیدا کرده‌اند؛ اما لیتوگرافی تمام ماجرا نیست، معماری هسته‌ها نیز تأثیر شگرفی دارد.

نمودار عملکرد به توان مصرفی هسته‌های Oryon کوالکام

خوشبختانه به‌نظر می‌رسد که وضعیت لپ‌تاپ‌های ویندوزی به‌سمت بهبود می‌رود و طی چند سال آینده، شکاف عملکردی و بهره‌وری موجود با مک‌بوک‌ها کاهش می‌یابد. کوالکام می‌گوید هسته‌ی Oryon نسل ۲ به‌کاررفته در تراشه‌های اسنپدراگون ۸ الیت می‌تواند عملکرد مشابه اسنپدراگون X الیت را با ۵۷ درصد توان مصرفی کمتر ارائه می‌دهد؛ بدین‌ترتیب بهره‌وری این هسته‌ها به سطحی فراتر از M2 و M1 می‌رسد.

کوالکام می‌گوید نسل بعدی تراشه‌های لپ‌تاپی‌اش با هسته‌های Oryon V3 معرفی خواهند شد. در نمودار کوالکام، به‌طور حدودی مشاهده می‌کنیم که هسته‌های نسل سوم به‌طور چشم‌گیری بهینه‌تر از هسته‌های Oryon V2 خواهند بود؛ بنابراین می‌توان امیدوار بود که اسنپدراگون X الیت نسل ۲ از نظر بهره‌وری و عملکرد هم‌پای تراشه‌های M3 و M4 یا حتی فراتر از آن‌ها باشد.

در سوی دیگر میدان، اینتل را نیز داریم که در آینده‌ی نزدیک، تراشه‌های پنترلیک را با لیتوگرافی پیشرفته‌ی 18A روانه‌ی بازار خواهد کرد. با توجه به ارتقای چشمگیر بهره‌وری تراشه‌های لونارلیک درمقایسه‌با میتیورلیک، می‌توان امیدوار بود که در نسل بعدی، تیم آبی حرف‌های بیشتری برای گفتن داشته باشد.

شما چه دیدگاهی درباره‌ی آینده‌ی بازار لپ‌تاپ‌ها دارید؟ آیا تلاش‌های کوالکام، اینتل و AMD به نتیجه‌ی ملموسی در ارتقای تجربه‌ی کاربری لپ‌تاپ‌های ویندوزی ختم می‌شود؟