نرخ سوم بنزین چیست؟ / بررسی پیامدهای اقتصادی این تصمیم
زمزمه‌های افزایش قیمت بنزین با تدوین «نرخ سوم» بین ۵ تا ۸۵۰۰ تومان برای سهمیه آزاد، در پی رکوردشکنی مصرف و فشار واردات، تورم انتظاری را افزایش خواهد داد و نگرانی‌ها درباره تبعات اقتصادی آن شدت گرفته است.
افزایش بی‌سابقه مصرف روزانه بنزین که به بیش از ۱۳۰ میلیون لیتر رسیده است، همراه با عقب افتادن تولید داخلی از تقاضا و متعاقب آن افزایش واردات سوخت، تاثیرات اقتصادی و ارزی قابل‌توجهی بر کشور گذاشته است. از سوی دیگر، رشد چشمگیر قاچاق سوخت باعث شده است که دولت که تمایلی به استفاده از ابزار افزایش قیمت نداشت، به سمت اجرای سیاست‌های جدیدی برای کنترل مصرف سوخت هدایت شود.
بر اساس اطلاعات غیررسمی، دولت در حال بررسی امکان تعیین یک نرخ سوم برای بنزین است. بر این اساس، هر وسیله نقلیه پس از مصرف سهمیه ۶۰ لیتر با نرخ ۱۵۰۰ تومان و ۱۰۰ لیتر با نرخ ۳۰۰۰ تومان، باید مازاد نیاز خود را بر اساس نرخ سومی که هنوز اعلام نشده، تهیه کند.
دولت تاکنون نسبت به اطلاعات منتشرشده رسمی اعلام موضع نکرده است. اما اظهارنظرهای برخی مسئولان حاکی از آن است که احتمال تعریف نرخ سوم، با استفاده از تعابیری نظیر "فعلاً"، رد نشده و اظهارات دولت نیز گمانه‌زنی‌ها را تقویت کرده است.
به‌عنوان نمونه، محمد جعفر قائم‌پناه، معاون اجرایی رئیس جمهور، اخیراً در گفت‌وگویی تأکید کرد که نرخ‌های کنونی برای سهمیه سوخت تغییر نخواهند کرد. او گفت: هزینه هر لیتر بنزین برای دولت حدود ۳۴ هزار تومان است، درحالی‌که این محصول با قیمت ۱۵۰۰ تومان به مردم عرضه می‌شود.
وی همچنین اشاره کرد که افزایش احتمالی نرخ حامل‌های انرژی در گام نخست شامل خودروها و ساختمان‌های دولتی خواهد شد.
محسن پاک‌نژاد، وزیر نفت نیز در گفت‌وگو با نمایندگان مجلس، تأکید کرد که فعلاً برنامه‌ای برای تغییر سهمیه یا قیمت موجود در کارت‌های سوخت شخصی وجود ندارد. بااین‌حال، وی موضوع تعیین نرخ سوم برای سوخت را رد نکرد و گفت که بررسی‌ها همچنان ادامه دارد.
نرخ پیشنهادی بین ۵ تا ۸۵۰۰ تومانرضا سپهوند، عضو کمیسیون انرژی مجلس، در گفت‌وگویی با خبرنگار اقتصادی اظهار کرد که افزایش قیمت حامل‌های انرژی به علت فشار یارانه‌های سنگین اقتصادی و افزایش قاچاق از مدت‌ها قبل در دستور کار دولت بوده است. او افزود: قاچاق سوخت، حتی با وجود کارت‌های سوخت، به یک معضل جدی تبدیل شده و نیاز به اصلاح ساختار قیمت‌ها لازم است تا هم قاچاق کاهش یابد و هم مصرف مدیریت شود.
سپهوند گفت: طبق محاسبات، هزینه هر لیتر بنزین بدون در نظر گرفتن قیمت نفت خام، حدود ۷ تا ۸ هزار تومان است. اگر قیمت نفت خام نیز لحاظ شود، هزینه تولید به ۳۴ تا ۳۵ هزار تومان می‌رسد. این در حالی است که بنزین با قیمت ۳ هزار تومان در بازار عرضه می‌شود و همین اختلاف قیمت، قاچاق سوخت را جذاب‌تر کرده است.
وی افزود: تولید روزانه بنزین در کشور بین ۱۰۴ تا ۱۱۰ میلیون لیتر است، اما مصرف روزانه به حدود ۱۳۷ میلیون لیتر رسیده که این اختلاف ۲۷ میلیونی باید از طریق واردات تأمین شود و هزینه آن سالانه ۷ میلیارد دلار برآورد می‌شود.
سپهوند اشاره کرد که تنها ۴۰ درصد از مصرف بنزین از طریق کارت‌های سوخت شخصی انجام می‌شود و ۶۰ درصد با استفاده از کارت‌های آزاد جایگاه‌ها مصرف می‌شود که این موضوع باعث افزایش قاچاق شده است.
در نهایت، وی بیان کرد: دولت در حال بررسی نرخ سوم بنزین است که احتمالاً قیمتی بین ۵ تا ۸۵۰۰ تومان خواهد داشت. این نرخ بیشتر برای سوخت‌گیری از کارت‌های جایگاه‌ها در نظر گرفته می‌شود و شامل کارت‌های سوخت شخصی نخواهد بود.
وی در پایان تأکید کرد که مجلس با این اقدام مخالف است زیرا ممکن است افراد سهمیه کارت‌های سوخت شخصی خود را با نرخ سوم به فروش برسانند و این امر به جای کاهش مصرف، آن را افزایش دهد.
تأثیرات ابهام و تشدید انتظارات تورمیبرخی کارشناسان اقتصادی معتقدند که روش اطلاع‌رسانی مبهم دولت در مورد تعیین نرخ سوم بنزین ممکن است پیامدهای افزایشی در نرخ تورم به همراه داشته باشد. این موضوع باعث ایجاد گمانه‌زنی‌ها و شایعات شده است و دولت باید با شفاف‌سازی این موضوع، از ایجاد تورم اضافی جلوگیری کند.
سیدحمید حسینی، کارشناس انرژی، در این زمینه اظهار داشت: نبود شفافیت و وجود علامت سؤال در سیاست‌های مرتبط با قیمت‌های انرژی می‌تواند شایعات و انتظارات تورمی تصاعدی را افزایش دهد. وی توصیه کرد که دولت باید صادقانه مشکلات را با مردم در میان بگذارد تا اثرات تورمی کاهش یابد.
او همچنین تأکید کرد که تناقض‌گویی و اطلاعات غیررسمی در این زمینه تنها باعث افزایش پیچیدگی مدیریت این طرح خواهد شد.
ارسال نظر