پیش‌بینی اقتصادی ایران در ۱۴۰۵ / بحران‌های پیش رو
سال ۱۴۰۵ چالشی‌ترین سال اقتصاد ایران خواهد بود؛ بازگشت تحریم‌های سازمان ملل، ناترازی بودجه و انرژی، و بحران خشکسالی، فشار سنگینی بر اقتصاد، تولید و معیشت خانوارها وارد می‌کند.
چشم‌انداز اقتصادی سال ۱۴۰۵ برای ایران، با پیچیدگی‌ها و مشکلات گسترده‌ای مواجه است. با بازگشت مجدد تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل، بسیاری کارشناسان معتقدند که اثرات این محدودیت‌ها به روشنی در شاخص‌های اقتصادی مشهود خواهد بود. اما این تنها مشکل نیست؛ چالش‌های دیگری همچون کمبود بودجه ، بحران انرژی و حتی مسائلی نظیر خشکسالی و بحران آب نیز شرایط اقتصادی را به شدت تحت فشار قرار داده‌اند. به حدی که مسعود پزشکیان، رئیس جمهور کشور، اخیراً هشدار داد اگر بارش باران ادامه نیابد، ممکن است تهران حتی به تخلیه نیاز پیدا کند!
محمدمهدی بهکیش، یکی از اقتصاددانان برجسته کشور، در صحبت‌های اخیر خود تصویری تاریک از آینده اقتصادی ایران ارائه کرد و تاکید کرد که با باقی ماندن مسئله تحریم‌ها، تمامی شاخص‌های اقتصادی تحت تأثیر عمیق قرار خواهند گرفت.
مشکل تورم و رکود: عامل فشار سه‌گانه
آقای دکتر بهکیش! برآوردهای مختلف نشان می‌دهد که سال آینده، تحت تأثیر سه عامل تنش‌های بین‌المللی ، خشکسالی و ناترازی‌ها ، سالی بسیار دشوار خواهد بود. به نظر شما چگونه این عوامل می‌توانند بر وضعیت تورم و اقتصاد تأثیر بگذارند و در این میان چه راه‌حل‌هایی پیشنهاد می‌کنید؟
شرایط به وضوح نشان می‌دهند که بدون مصالحه‌ای سیاسی، فشارها بیشتر خواهد شد و چیزی جز تشدید تحریم‌ها را شاهد نخواهیم بود. کاهش صادرات نفتی و الزام به فروش آن با تخفیف‌های بالا، ضربه بزرگی به درآمد کشور وارد می‌کند. تولید داخلی نیز کاهش می‌یابد و حجم تجارت افت می‌کند. در نتیجه، واردات نیز محدود شده و چرخه‌ای از کاهش منابع مالی و رکود اقتصادی شکل می‌گیرد. در نهایت، دولت مجبور می‌شود به قرض گرفتن از بانک مرکزی روی بیاورد و این یعنی افزایش تورم و رکود عمیق‌تر.
ضعف در تجارت: چالش روسیه و چین
با وجود محدودیت در تعاملات اقتصادی، حتی تجارت با کشورهایی مانند روسیه و چین نیز با مشکل مواجه است. نگاه به بازار نشان می‌دهد که کالایی از روسیه به ایران وارد نمی‌شود. در مورد چین ، شرایط تا حدی متفاوت است و به دلیل مبادله نفت با کالاها، حضور محصولات چینی در بازار ایران دیده می‌شود، اما بیشتر این کالاها از کیفیت پایین برخوردارند. ورود کالاهای نامرغوب حتی به صنعت داخلی نیز ضربه وارد کرده و محصولات تولیدی دیگر توانایی صادرات ندارند.
دیگر امیدی به آب و کشاورزی باقی نمی‌ماند
تاثیرات خشکسالی بر بخش کشاورزی بسیار جدی است. چاه‌های زیرزمینی تا عمق‌های زیادی تخلیه شده‌اند و هزینه بالای استخراج آب، قیمت تمام‌شده محصولات را افزایش می‌دهد. علاوه بر این، نبود آب با کیفیت ، زمین‌های زراعی را وارد شرایطی بحران‌آمیز کرده است. در نتیجه، هزینه‌های مرتبط با کشاورزی به شدت بالا رفته و قیمت مواد غذایی در بازار رشد قابل‌توجهی را تجربه می‌کند.
تحریم‌ها همچنان سایه سنگین دارند
علاوه بر تحریم‌های خارجی، ساختار داخلی محدودکننده نیز مانعی برای تجارت و توسعه اقتصادی شده است. عدم توانایی در تعامل موثر حتی با چین و روسیه به دلیل مشکلات بانکی، بر توانایی ایران برای مبادله تجاری تاثیر منفی داشته است. تا زمانی که محدودیت‌های بین‌المللی رفع نشود، بانک‌های داخلی حتی در حضور تحریم‌های خارجی هم توانایی ایجاد روابط موثر مالی ندارند.
پاسخ به تحریم: معامله نکنیم، اما مصالحه کنیم
از نظر آقای دکتر بهکیش، امکان مصالحه با کشورهای مانند آمریکا وجود دارد بدون آنکه لازم باشد وارد معاملات شویم. تنها برداشتن تحریم‌ها می‌تواند راه همکاری با دیگر کشورها نظیر چین ، اندونزی ، و روسیه را باز کند.
چالش نیرو و انرژی
زنجیره تولید انرژی ایران به شدت آسیب‌دیده است. سرمایه‌گذاری کافی برای توسعه منابع انرژی نظیر ژنراتورهای جدید یا تولید برق آبی مناسب انجام نشده است. در کنار این مسائل، نبود تکنولوژی و تحقیقات دانشگاهی نیز مشکلات مربوط به بهره‌وری و توسعه را تشدید کرده است. تمامی این عوامل به کاهش کیفیت و افزایش خاموشی‌ها منجر شده‌اند.
سیستم بانکی ناکارآمد
برای بهبود وضعیت اقتصادی باید سیستم بانکی اصلاح شود و بانک‌ها به شبکه سوئیفت جهانی متصل شوند. این امر می‌تواند جلوی بسیاری از مشکلات نقض قوانین تجارت رسمی را بگیرد و حرکت به سمت شفافیت را هموار کند. در غیر این صورت، مسیر قاچاق و روش‌های ناسالم همچنان به رشد خود ادامه خواهند داد.
فضای کسب‌وکار: نیازمند تغییر ساختار
ساختار فعلی فضای کسب‌وکار نیاز به اصلاحات اساسی دارد. حذف مقررات دست‌وپاگیر، تشویق توسعه استارتاپ‌ها و ایجاد امنیت مالی و اقتصادی از جمله اقداماتی هستند که می‌توانند پیشرفت وضعیت اقتصادی را تسهیل کنند. بدون این تغییرات، امید به بهبود شرایط اقتصادی بسیار کم خواهد بود.
ارسال نظر