چاره‌ای جز کوپن نداریم

جواد اسماعیلی در خاطراتش می‌گوید: پس از جنگ آرام‌آرام شروع به حذف برخی اقلام کوپنی کردیم که در ‌‌نهایت سه کالای روغن، شکر و برنج در این فهرست ماند و البته بعد از مدت کوتاهی برنج را هم حذف کردیم. بد نیست بدانید تا زمانی که برنج جزو اقلام کوپنی بود، قیمت آن از ۱۵۰۰ تومان فرا‌تر نرفت، یعنی به محض این‌که قیمت‌ها خیز بر‌می‌داشت، شماره جدید کوپن را اعلام می‌کردیم و قیمت‌ها ثابت می‌ماند. شکر هم کمتر از ۵۰۰ تومان بود. کوپن به مراتب در تنظیم بازار و ثبات قیمت مؤثر بود. مردم خیالشان راحت بود. اما دلیل آن‌که تا سال ۱۳۸۹ ادامه پیدا کرد این بود که ما کماکان در شرایطی قرار گرفته بودیم که شرایط نه جنگ و نه صلح بود. زمانی که هنوز انبار‌ها و مخازنمان پر نبود، اگر به یکباره کوپن را حذف می‌کردیم، شوک بزرگی به کشور وارد می‌شد و معلوم نبود که قیمت‌ها چه وضعیتی پیدا می‌کرد.

گفته‌های پایانی اسماعیلی که در آن سال‌ها رئیس ستاد بسیج اقتصادی بود، نشان می‌دهد که با افزایش عرضه شوکی وارد بازار نمی‌شود اما از آنجا که در سال‌جاری وارد جنگ اقتصادی و تحریم شده‌ایم نمی‌توان دو مقوله عرضه و تقاضا را هماهنگ کرد.

نمایندگان مجلس برای خاتمه دادن به نارضایتی‌ها و رانت‌هایی که در واردات و توزیع گوشت و سایر کالاهای اساسی وجود دارد در بودجه کوپن را تصویب کردند. روز شنبه در جریان بررسی جزئیات لایحه بودجه سال ۹۸ در مجلس مقرر شد ۱۴ میلیارد دلار به واردات کالاهای اساسی اختصاص پیدا کند و برای این منظور کوپن الکترونیکی صادر ‌شود. طبق این مصوبه دولت موظف به نظارت بر اجرای این برنامه از زنجیره واردات، تولید تا توزیع است و گزارش عملکرد خود را باید هر سه ماه یکبار به کمیسیون‌های برنامه و بودجه، اقتصاد، کشاورزی و صنایع مجلس شورای اسلامی ارائه کند.

خبر رسیدن به کوپن و احیای آن از ماه‌های پیش در دولت کلید خورده بود. چرا که دولت می‌دانست در شرایط جنگ اقتصادی برای کنترل کالاهای اساسی باید به سمت کالابرگ برود تا توزیع روند مناسبی بگیرد. با تأخیر دولت در اجرا، نمایندگان مجلس کوپن الکترونیکی را با همان ساختاری که در وزارت صنعت و اتاق بازرگانی دیده بودند، تصویب کردند.

4 فسادی که کوپن کاغذی ایجاد کرد

یحیی آل اسحاق، وزیر بازرگانی دولت سازندگی احیای کوپن را منطقی می‌داند و می‌گوید: چاره‌ای جز کوپن نداریم. اگر کوپن احیا نشود در توزیع کالاهای اساسی با مشکلات جدی روبه‌رو خواهیم شد.

وی درباره کوپن وخاطراتی که دهه شصتی‌ها با آن دارند، عنوان کرد: کوپن به صورت کاغذی فسادهایی داشت. از جمله آن این بود که تعداد کوپن‌ها بیشتر از جمعیت کشور بود. دوم؛ در بازار آزاد کالا کم بود مگر این‌که کالایی از طریق کوپن خرید و فروش شود، سوم؛ دو نرخی بودن قیمت‌ها که بشدت آزاردهنده بود به گونه‌ای که قیمت کالای کوپنی و بازار آزاد اختلاف قابل توجهی داشت و چهارم؛ نظام توزیع با مشکلات متعددی روبه‌رو بود. معتقدم با الکترونیکی شدن کوپن، بیش از 80 درصد مشکلات عنوان شده ایجاد نخواهد شد.

جلوی احتکار را بگیرید

وی با این‌که مدافع اقتصاد آزاد است، کوپن را تنها راهکار برای تأمین کالاهای اساسی می‌داند و می‌گوید: با اعلام کوپنی شدن کالاهای اساسی تنها یک چالش وجود دارد و آن احتکار کالا توسط فروشندگان است. آنها با علم به این‌که کالاهای اساسی دیگر به صورت انبوه توزیع نخواهد شد و قیمت کالاهای کوپنی و آزاد زیاد خواهد شد نسبت به احتکار اقدام خواهند کرد که البته این امر مقطعی خواهد بود چرا که نمی‌توانند به تخلف‌های خود ادامه دهند.

آل اسحاق گفت: برای آن‌که احتکار کالا صورت نگیرد به دولت توصیه می‌کنم با استفاده از ظرفیت فروشگاه‌های بزرگ توزیع را افزایش دهد تا فاصله قیمت کالاها در بازار و به صورت کالابرگی افزایش پیدا نکند.

دولت در موضوع کوپن موفق خواهد شد

وی با اشاره به این‌که دولت قطعاً در موضوع کوپن موفق خواهد شد، اظهار داشت: نظام توزیع کشور بسیار بهبود یافته است بدین جهت با استفاده از فروشگاه‌ها، تعاونی‌ها و سایر بخش‌ها می‌توان خلأ شبکه توزیع و کنترل را رفع کرد.

وزیر بازرگانی دولت سازندگی درباره این‌که عرضه کوپن ضرورت دارد، گفت: بله؛ ضرورت دارد. زمانی می‌توان از کوپن فاصله گرفت که بازار از کالاهای اساسی اشباح شده باشد. وقتی کالا با کمبود مواجه شده است باید مدیریت عرضه صورت گیرد.

14 میلیارد دلار برای 80 میلیون نفر

وی با تأکید بر این‌که 12 میلیارد دلار برای واردات کالاهای اساسی عدد منطقی است، اظهارداشت: مجلس برای واردات کالاهای اساسی 14 میلیارد دلاردر نظر گرفته است که بسیار خوب است. این رقم برای 80 میلیون نفر است. دولت بدون مشکل می‌تواند هرماه کالابرگ‌های الکترونیکی را اعلام کند. در این میان معتقدم که این کوپن برای دهک‌های 8، 9 و 10 اختصاص پیدا نکند. با توزیع مناسب کالاهای اساسی با کوپن الکترونیکی التهاب بازار کم خواهد شد.برای ورود به کانال تلگرام ما کلیک کنید.

مرجان اسلامی فر