رقابت تسلیحاتی جدید: تصاویر ماهواره‌ای، نقشه‌ها و اسناد رسمی از افزایش چشمگیر سایت‌های تولید موشک در چین پرده برداشتند
رکنا سیاسی: بر اساس تصاویر ماهواره‌ای، نقشه‌ها و اطلاعیه‌های دولتی نشان می‌دهد که چین از سال ۲۰۲۰ تاکنون دست به گسترش وسیع تاسیسات مرتبط با تولید موشک زده و توان بازدارندگی بالقوه خود در برابر ارتش ایالات متحده و نیز تسلط منطقه‌ای‌اش را تقویت کرده است. این انباشت تاریخی، در تضاد آشکار با مشکلات تأمین و تولید ایالات متحده قرار دارد.
به گزارش گروه ترجمه رکنا به نقل از سی ان ان، بیش از ۶۰ درصد از ۱۳۶ تأسیسات مرتبط با تولید موشک یا نیروی موشکی ارتش چین – که مسئولیت کنترل زرادخانه هسته‌ای این کشور را برعهده دارد – در تصاویر ماهواره‌ای نشانه‌هایی از توسعه را نشان می‌دهند.
این سایت‌ها که شامل کارخانه‌ها، مراکز تحقیقاتی و مراکز آزمایش هستند، در فاصله‌ی اوایل سال ۲۰۲۰ تا اواخر ۲۰۲۵ بیش از ۲۱ میلیون فوت مربع (بیش از ۲ میلیون مترمربع) به فضای ساخته‌شده خود افزوده‌اند. برج‌ها، پناهگاه‌ها و خاکریزهای جدیدی که در تصاویر ماهواره‌ای این مکان‌ها مشاهده می‌شوند، با الگوهای توسعه تسلیحاتی مطابقت دارند؛ در برخی تصاویر حتی قطعات موشک نیز قابل مشاهده‌اند.
ویلیام آلبرک، عضو ارشد اندیشکده Pacific Forum و مدیر پیشین کنترل تسلیحات در ناتو، گفت: «این، چین است که خود را به‌عنوان یک ابرقدرت جهانی جای می‌دهد. ما در مراحل اولیه یک رقابت تسلیحاتی جدید هستیم. چین در حال حاضر در حال دویدن است و برای یک ماراتن آماده می‌شود.»
داده‌ها نشان‌دهنده‌ی تلاشی فوری برای افزایش ظرفیت تولید موشک‌های جدید و پیشرفته‌تر است. برخی از تأسیسات تولیدی که CNN بررسی کرده، در پنج سال گذشته به سرعت جای روستاها و زمین‌های کشاورزی را گرفته‌اند و ده‌ها هزار فوت مربع رشد کرده‌اند.
این سایت‌ها از جمله بیش از دوازده تأسیسات تازه شناسایی‌شده را از طریق بررسی داده‌های عمومی مربوط به دو شرکت بزرگ دولتی صنایع دفاعی چین و زیرمجموعه‌های آن‌ها و سپس تطبیق این یافته‌ها با تحلیل‌های فضایی شناسایی کرده است.
از زمان به قدرت رسیدن شی جین‌پینگ در سال ۲۰۱۲، او میلیاردها دلار صرف خرید و نوسازی تجهیزات نظامی کرده است. این بخشی از برنامه‌ی مشخص او برای تبدیل سریع ارتش آزادی‌بخش خلق چین (PLA) به یک نیروی رزمی «در تراز جهانی» است.
شی همچنین نیروی موشکی ارتش آزادی‌بخش خلق (PLARF) را تقویت کرده است – شاخه‌ای نخبه که بر زرادخانه در حال گسترش موشک‌های بالستیک و هسته‌ای چین نظارت دارد. او این نیرو را «هسته بازدارندگی راهبردی، تکیه‌گاه راهبردی جایگاه چین به‌عنوان یک قدرت بزرگ، و سنگ‌بنای امنیت ملی» توصیف کرده است.
تأسیسات تولید موشک در چین به تقریباً تمامی شاخه‌های نیروهای مسلح این کشور خدمت‌رسانی می‌کنند – ارتشی که با بیش از دو میلیون نیروی فعال، بزرگ‌ترین ارتش جهان است.
CNN از وزارت دفاع چین در مورد یافته‌های خود درخواست توضیح کرده است.
در هفته گذشته، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، سفری پرشتاب به شرق آسیا داشت و با رهبران کشورهایی از جمله شی جین‌پینگ دیدار کرد. اگرچه محور مذاکرات، تجارت بود، اما نشانه‌هایی از افزایش تنش بر سر گسترش سریع زرادخانه متعارف و هسته‌ای چین مشاهده شد. در آستانه این دیدار، ترامپ به پنتاگون دستور داد تا آزمایش‌های هسته‌ای را به‌صورت «برابر با چین و روسیه» از سر گیرد، اقدامی که نشانه‌ی تغییر عمده‌ای در سیاست چند دهه‌ای ایالات متحده است.
پکن و مسکو بیش از ۲۵ سال است که هیچ آزمایش هسته‌ای انفجاری انجام نداده‌اند، اما واشنگتن با دقت روند توسعه و آزمایش تسلیحات پیشرفته در هر دو کشور را که قادر به حمل کلاهک‌های هسته‌ای هستند، دنبال می‌کند.
در همین حال، چین با سرعتی بیش از هر کشور دیگر در حال افزایش زرادخانه هسته‌ای خود است؛ طبق گزارش مؤسسه بین‌المللی پژوهش‌های صلح استکهلم (SIPRI) در ماه ژوئن، از سال ۲۰۲۳ تاکنون چین سالانه حدود ۱۰۰ کلاهک جدید به زرادخانه خود افزوده است، هرچند مجموع ذخایر آن هنوز فاصله‌ی زیادی با ایالات متحده و روسیه دارد که در مجموع ۹۰ درصد از کل زرادخانه‌های هسته‌ای جهان را در اختیار دارند.
در حالی که چین هنوز تعداد سلاح‌های هسته‌ای مشابه ایالات متحده یا روسیه را ندارد، اما تولید و استقرار سریع سامانه‌های پرتاب‌کننده‌اش – از موشک‌های قاره‌پیما تا موشک‌های کروز مافوق صوت – موجب نگرانی عمیق در واشنگتن شده است.
البرک گفت: «آنچه چین را متمایز می‌کند، نه فقط افزایش زرادخانه‌اش بلکه سرعت، مقیاس و گستره‌ی زیرساختی است که برای پشتیبانی از این تولید در حال ایجاد آن است. این کشور به وضوح خود را برای تولید مداوم و بلندمدت آماده کرده است.»
تحلیل CNN نشان می‌دهد که بسیاری از سایت‌های در حال توسعه در اطراف شهرهای شی‌آن، چنگدو، و لوانگ متمرکزند – مناطقی که مدت‌هاست به‌عنوان مراکز کلیدی صنعت موشکی چین شناخته می‌شوند. برخی از این تأسیسات به شرکت صنایع هوافضای چین (CASIC) و شرکت علوم و فناوری هوافضای چین (CASC) تعلق دارند؛ هر دو از پیمانکاران اصلی دولتی در حوزه دفاع هستند.
در منطقه‌ی لوانگ، که یکی از مهم‌ترین قطب‌های توسعه‌ی موشکی کشور است، تصاویر ماهواره‌ای نشان می‌دهد که در فاصله‌ی سال‌های ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۴ حداقل پنج ساختمان صنعتی بزرگ و چندین انبار و آزمایشگاه جدید احداث شده‌اند. مسیرهای دسترسی و خطوط ریلی تازه‌ساز، احتمال انتقال مواد حساس و تجهیزات سنگین را تقویت می‌کند.
یکی از تحلیلگران دفاعی غربی که به دلایل امنیتی نخواست نامش فاش شود، گفت: «چین دیگر تنها به تولید انبوه اکتفا نمی‌کند؛ این گسترش نشان‌دهنده‌ی مرحله‌ای از صنعتی‌سازی کامل ظرفیت موشکی است. یعنی آن‌ها قصد دارند توان خود را در تمامی سطوح، از طراحی و آزمایش تا مونتاژ و استقرار، بومی و متمرکز کنند.»
در کنار این گسترش زیرساختی، رسانه‌های دولتی چین بارها بر «پیشرفت‌های چشمگیر» در فناوری‌های پیشران موشک، مواد سبک و سامانه‌های هدایت دقیق تأکید کرده‌اند. در سال گذشته، تلویزیون مرکزی چین گزارشی از موشک جدیدی پخش کرد که بنا بر ادعای آن «قادر به حمل چندین کلاهک در مسیرهای مستقل» است.
چنین توسعه‌هایی باعث شده ایالات متحده و متحدانش در آسیا، به‌ویژه ژاپن و کره جنوبی، خواستار بازنگری در استراتژی بازدارندگی خود شوند.
پنتاگون در گزارش سالانه‌ی خود درباره توان نظامی چین که در اکتبر منتشر شد، هشدار داد که پکن احتمالاً تا سال ۲۰۳۵ بیش از ۱۰۰۰ کلاهک هسته‌ای در اختیار خواهد داشت. این گزارش همچنین اشاره می‌کند که چین اکنون در حال ساخت سیلوهای جدید برای استقرار موشک‌های قاره‌پیمای سوخت جامد است – گامی که می‌تواند زمان آماده‌سازی برای پرتاب را به‌شدت کاهش دهد.
یک مقام آمریکایی که به شرط ناشناس ماندن با CNN صحبت کرد گفت: «ما شاهد نوعی انقلاب صنعتی در حوزه تسلیحات در چین هستیم. آن‌ها تقریباً هر سال ظرفیت خود را دو برابر می‌کنند. این مسئله نه تنها از نظر نظامی بلکه از نظر اقتصادی نیز چالشی بزرگ برای ما محسوب می‌شود.»
به گفته‌ی کارشناسان، در حالی که ایالات متحده با کمبود بودجه، محدودیت‌های زنجیره تأمین و فشارهای سیاسی داخلی روبه‌روست، پکن با برنامه‌ریزی متمرکز و بودجه‌ای تقریباً نامحدود توانسته سرعت توسعه‌ی خود را حفظ کند.
در یکی از جدیدترین شواهد مربوط به گسترش ظرفیت نظامی چین، تصاویر ماهواره‌ای گرفته‌شده در ماه سپتامبر نشان می‌دهد که مجموعه‌ای از تونل‌های زیرزمینی در استان گانسو در حال ساخت است که کارشناسان معتقدند بخشی از یک شبکه ذخیره‌سازی و جابه‌جایی موشک‌های قاره‌پیماست.
به گفته‌ی مؤسسه مطالعات استراتژیک بین‌المللی (IISS)، این تونل‌ها به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که امکان استتار و جابه‌جایی سریع سلاح‌ها را در برابر شناسایی ماهواره‌ای فراهم می‌کنند. «این الگو نشان می‌دهد که چین در حال سرمایه‌گذاری سنگین روی انعطاف‌پذیری و بقاپذیری زرادخانه‌ی موشکی خود است»، دکتر مایکل روف، کارشناس امور تسلیحات راهبردی در IISS، به CNN گفت.
روف افزود: «در گذشته، نگرانی اصلی ایالات متحده توان موشکی بالستیک بین‌قاره‌ای چین بود، اما اکنون زنجیره‌ی صنعتی پشت آن – از تولید موتور تا سامانه‌های پرتاب چندمرحله‌ای – به همان اندازه نگران‌کننده است.»
در همین حال، شرکت‌های غربی درگیر در حوزه فناوری‌های دوگانه نیز تحت فشار فزاینده‌ای قرار گرفته‌اند. وزارت بازرگانی آمریکا ماه گذشته تحریم‌های تازه‌ای را علیه چندین شرکت چینی اعمال کرد که به گفته‌ی واشنگتن، در توسعه موشک‌های قاره‌پیما و سامانه‌های فضایی مشارکت دارند. این فهرست شامل شرکت‌های فعال در زمینه تراشه‌های نیمه‌رسانا، نرم‌افزارهای طراحی پرتابگر، و مواد پیشرفته کامپوزیتی است.
با وجود این تحریم‌ها، تحلیلگران می‌گویند چین بخش عمده‌ای از زنجیره‌ی تأمین خود را بومی کرده و دیگر مانند گذشته به فناوری‌های غربی متکی نیست. گزارش جدید CNN به نقل از منابع آگاه در صنعت دفاعی چین می‌گوید: «وابستگی ما به قطعات خارجی در حوزه موشکی اکنون کمتر از پنج درصد است و ظرف سه سال آینده به صفر خواهد رسید.»
پروژه‌های در حال ساخت در استان سیچوان و منطقه خودمختار نینگشیا نیز به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که از لحاظ ساختاری با آزمایشگاه‌های پیشرفته و مراکز کنترل پرتاب ادغام شوند. یکی از تأسیسات در نزدیکی شهر میشان، دارای برج پرتاب آزمایشی جدیدی با ارتفاع بیش از ۶۰ متر است – ساختاری که به گفته کارشناسان، می‌تواند برای آزمایش موشک‌های چندمرحله‌ای با سوخت جامد استفاده شود.
مقامات آمریکایی این فعالیت‌ها را نشانه‌ای از «تسلیح فزاینده و بدون شفافیت» چین می‌دانند. جفری لوئیس، کارشناس مرکز مطالعات منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای در مونتری، گفت: «چین برخلاف آمریکا و روسیه، به‌طور رسمی عضو هیچ توافق کنترل تسلیحاتی نیست و هیچ مکانیسم راستی‌آزمایی بین‌المللی برای آن وجود ندارد. همین موضوع ارزیابی دقیق میزان پیشرفت‌هایش را دشوار می‌کند.»
به گفته او، هرچند چین همچنان از نظر تعداد سلاح‌ها در سطح پایین‌تری قرار دارد، اما «ترکیب سرعت رشد، نوآوری صنعتی و پنهان‌کاری سیاسی می‌تواند ظرف یک دهه موازنه بازدارندگی هسته‌ای را دگرگون کند».
در ادامه، منابع دیپلماتیک غربی به CNN گفته‌اند که موضوع گسترش توان موشکی چین به‌زودی در دستور کار نشست آتی ناتو و همچنین گفت‌وگوهای امنیتی چهارجانبه میان آمریکا، ژاپن، هند و استرالیا (کواد) قرار خواهد گرفت.
در واکنش به گزارش‌های منتشرشده، سخنگوی وزارت امور خارجه چین، «ماو نینگ»، در کنفرانس خبری روز پنج‌شنبه گفت که توسعه توان دفاعی چین «کاملاً مشروع و در چارچوب نیازهای امنیت ملی کشور» است و ایالات متحده «حق ندارد درباره اقدامات دفاعی سایر کشورها داوری کند».
وی افزود: «چین همواره به سیاست دفاعی ماهیتاً بازدارنده پایبند بوده و در هیچ مسابقه تسلیحاتی با هیچ کشوری شرکت ندارد. هدف ما، حفظ ثبات راهبردی و صلح جهانی است، نه تهدید آن.»
با این حال، منابع اطلاعاتی غربی به CNN گفته‌اند که در هفته‌های اخیر، فعالیت‌های پرتابی در دو پایگاه جدید در غرب چین به‌طرز قابل‌توجهی افزایش یافته است. یکی از این پایگاه‌ها در منطقه‌ی نینگشیا قرار دارد که به گفته منابع، به‌صورت مشترک میان ارتش و آژانس فضایی ملی چین اداره می‌شود.
بر اساس تصاویر دریافتی از ماهواره‌های تجاری، این منطقه اکنون شامل سکوی پرتابی تازه، انبارهای سوخت و سامانه‌های جدید ردیابی حرارتی است که از فناوری‌های مشابه برنامه‌های فضایی استفاده می‌کنند. تحلیلگران می‌گویند این موضوع می‌تواند نشانه‌ی «هم‌پوشانی فزاینده میان فناوری‌های فضایی و موشکی چین» باشد.
یک مقام ارشد دفاعی آمریکا که نخواست نامش فاش شود، در گفت‌وگو با CNN اظهار داشت: «ما در حال ورود به مرحله‌ای هستیم که خط میان برنامه‌های فضایی و موشکی چین تقریباً محو شده است. این امر نظارت و پیش‌بینی رفتارهای آینده‌ی پکن را بسیار دشوار می‌کند.»
این مقام همچنین گفت، در حالی که ایالات متحده و روسیه در چارچوب پیمان‌های موجود درباره کنترل تسلیحات موظف به ارائه گزارش‌های دوره‌ای و شفاف‌سازی فعالیت‌های خود هستند، چین هنوز از هرگونه تعهد مشابه خودداری می‌کند.
«در نهایت، این عدم شفافیت است که خطرناک می‌شود. ما باید بدانیم با چه چیزی روبه‌رو هستیم. وقتی یک کشور قدرت پرتاب موشک‌های قاره‌پیما، سامانه‌های مافوق صوت و ظرفیت‌های فضایی را همزمان توسعه می‌دهد، بدون گفت‌وگو و اعتمادسازی، جهان در مسیر خطرناکی گام برمی‌دارد.»
در همین زمینه، شورای امنیت ملی آمریکا در بیانیه‌ای جداگانه اعلام کرد: «ایالات متحده به‌دقت تحولات مرتبط با گسترش توانمندی‌های موشکی و فضایی چین را زیر نظر دارد و در تعامل نزدیک با متحدان خود برای حفظ بازدارندگی و ثبات منطقه‌ای تلاش خواهد کرد.»
کارشناسان در پایان این گزارش هشدار داده‌اند که جهان در آستانه‌ی ورود به دوره‌ای جدید از رقابت راهبردی قرار دارد – رقابتی که دیگر محدود به زمین یا آسمان نیست، بلکه به فضا، فناوری‌های هوش مصنوعی و سامانه‌های بدون سرنشین نیز گسترش یافته است.
ارسال نظر