سفر پزشکیان به عمان؛ گمانه‌زنی‌ها درباره ارتباط با مذاکرات ایران و آمریکا

مسعود پزشکیان ، برای سفری 2 روزه عازم عمان شده است. این دیدار رسمی که به دعوت هیثم بن طارق، سلطان عمان، انجام شده به علت همزمانی با مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا مورد توجه تحلیلگران قرار گرفته است.

به گزارش فرارو، اگرچه پزشکیان اهداف سفر را مسائل تجاری و کشتیرانی عنوان کرده است، اما با توجه به برگزاری مذاکرات ایران و آمریکا به میزبانی عمان و نقش دیرینه واسطه گری این کشور در میانجیگری سیاسی، گمانه ها درباره احتمال مطرح شدن مسائل مرتبط با مذاکرات، تقویت شده است. گرچه این گمانه ها در سخنان بقایی سخنگوی وزارت امور خارجه، به شکل تلویحی رد شده است.

قاسم محبعلی ، مدیرکل سابق خارمیانه وزارت امور خارجه و دیپلمات با سابقه ایران در مالزی و یونان به تحلیل این سفر و گمانه ها پیرامون مذاکرات پرداخته است:

مذاکرات فعلی تفاوت هایی آشکار با مذاکرات دولت های روحانی، خاتمی و احمدی نژاد دارد

قاسم محبعلی گفت:«سفر رئیس جمهور کشورمان به عمان، یک سفر از پیش تعیین شده است اما قطعا با توجه به شرایط این روزها، یکی از مهمترین موضوعات بین ایران و عمان، مسئله مذاکرات است. در این دور از مذاکرات، دولت به طور مستقیم مذاکرات را هدایت نمی کند و وزیر امور خارجه به نمایندگی از نهادهای فرادستی با آمریکا سخن می گوید. بنابراین مذاکرات فعلی را نمی توان مترادف یا مشابه مذاکرات در دوران آقای روحانی، آقای خاتمی و حتی آقای احمدی نژاد دانست. به هرحال با همه این ها سفر آقای پزشکیان به عمان را نمی تواند یک سفر بی ربط به مذاکرات دانست و به احتمال زیاد طرف عمانی، نظرات طرف آمریکایی را منعکس خواهد کرد. مهمترین بحث بین امریکا و ایران، بحث غنی سازی است. تا زمانی که این بخش مباحث حل نشود، مرحله جدیدی از مذاکرات شکل نخواهد گرفت. پیام و موضع عمانی ها، نیز نشان می دهد دور بعدی با چه شرایطی برگزار می شود و چگونه خواهد بود.»

وی در خصوص مواضع طرف آمریکا و تناقشات آن گفت: «در آمریکا، نظرات مختلفی درباره ایران وجود دارد همچنین اسرائیل و اعراب نیز با توجه به منافع خود سعی دارند نظرات خود را در مذاکرات دخیل کنند. اما ترامپ یک شخصیت خاص، با نظرات خاص است. ترامپ یک سیاستمدار حرفه ای نیست و در بسیاری از موارد نیز نظرات خاص خود را مطرح می کند. بنابراین نمی توانیم از ترامپ توقعاتی را داشته باشیم که از یک سیاستمدار حرفه ای داریم. ویتکاف نیز همینطور است. دستگاههای اطلاعاتی، نظامی و امنیتی آمریکا و کنگره، تابع سیاست های کلی ایالات متحده اند.با همه این ها آن چه به شکل مشترک بین همه این ها از دستگاههای اطلاعاتی تا کابینه ترامپ دیده می شود این است که گزینه سیاست های اعمال فشار حداکثری هنوز روی میز و بین گزینه ها وجود دارد. آن چه در مواضع طرف امریکایی ثابت باقی مانده و به نظر می رسد که روی آن بین تمامی احزاب آمریکا اجماع نظر وجود دارد، این است که ایران نباید امکاناتی را در اختیار داشته باشد، که بتواند از غنی سازی به سمت تولید سلاح هسته ای حرکت کند، یا به عبارتی برنامه هسته ای خود را توسعه دهد. شاید مهمترین پیچیدگی هم همینجا است. این سوال مطرح است که چگونه قرار است چنین ایده ای محقق شود یا طرفین چگونه قرار است در این زمینه به اجماع نظر برسند.»

سناریو لیبی الزاما در ایران تکرار نمی شود

این دیپلمات با سابقه در ادامه گفت:«آمریکایی ها یک بار در قبال لیبی و برنامه هسته ای این کشور رفتاری نشان دادند که برخی کارشناسان از آن به عنوان نمونه ای مهم نام می برند. آمریکایی ها همه تاسیسات لیبی را لغو کردند. اما در هند شرایطی متفاوت اجرا شد. آمریکایی ها با هند توافقاتی انجام دادند و هند ضمن داشتن سلاح هسته ای آمریکایی ها را به شکل مستقیم در برنامه هسته ای خود شرکت دادند. بنابراین توافق هسته ای ایران یک سناریو ندارد و می تواند طیف گسترده ای از تصمیم ها را شامل شود که با یکدیگر تفاوت هایی جدی دارند. تاکید من بر این است بین آن چه در لیبی رخ داد تا ان چه در هند رخ داد فاصله ای قابل توجه دیده می شود. البته اسرائیلی ها به یک سناریو دیگر هم اعتقاد دارند که شامل بمباران است. در واقع مشابه با آن چه در سوریه و عراق انجام شد و اسرائیلی ها رآکتورهای سوریه و عراق را از بین بردند. اسرائیلی ها تلاش دارند آمریکا را متقاعد کنند این روش می تواند نتیجه بخش باشد. هرچند ترامپ زیر بار این ایده نرفته است.»

وی در خصوص مواضع اروپا و آژانس گفت: «درست است که مواضع آژانس در درجه اول مبتنی بر ماموریت های کارشناسی و دقیق حرفه ای است، اما آژانس تحت نظر و سیاست قدرت های بزرگ نیز قرار دارد.NPT به این دلیل به وجود آمده که سیاست ها و دکترین آمریکا را که در پایان جنگ جهانی دوم اعلام کرد، اشاعه دهد. سیاستی که سعی داشت قدرت ها را از حرکت به سوی سلاح هسته ای باز دارد. برنامه نیز اینطور چیده شد که شورای حکام و آژانس بر برنامه های هسته ای کشورها نظارت کنند. بنابراین نمی توان گفت مواضع آژانس بی تاثیر یا کاملا مستقل است. درباره اروپا، حقیقت این است که اگر توافقی بین ایالات متحده و آمریکا شکل بگیرد، طرف اروپایی نیز ذینفع خواهد شد. اما می خواهم بر یک اشتباه رایج تاکید کنم؛ درست است که طرف اروپایی تا اکتبر (مهرماه)امکان فعال سازی مکانیسم ماشه را دارند،اما این اشتباه وجود دارد که تصور می شود اگر اروپا این تاریخ را از دست بدهد، دیگر خبری از هیچ گونه تحریم یا فشاری از سوی اروپا علیه ما وجود نخواهد داشت. درست است که اسنپ بک فعال نمی شود، اما حتی اگر اسنپ بک هم فعال نشود، کشورهای اروپایی و آمریکا امکان تحریم های مجزا علیه ایران را دارند. روسیه و چین ایران را تحریم نمی کنند، اما طرفین اروپایی و امریکا در هر برهه زمانی امکان تحریم علیه ما را دارند. برخی تحلیلهای اشتباه مطرح می شود که به نظر من باید تصحیح شود.»