آینده مذاکرات ایران و آمریکا چگونه رقم خواهد خورد؟

رهبر انقلاب اسلامی ایران، در سخنانی صریح، موضع آمریکا در قبال ممنوعیت غنی‌سازی هسته‌ای را «غلط اضافی» خوانده و تأکید کرده اند که ایران برای ادامه برنامه هسته‌ای خود منتظر اجازه هیچ کشوری نخواهد بود. این سخنان رهبری با استقبال از سوی عباس عراقچی وزیر امور خارجه ایران همراه شده و او نیز بر مواضع رهبری تاکید کرده است.

به گزارش فرارو، طی هفته اخیر تناقض گویی های طرف آمریکایی بیش از هر زمان دیگری پررنگ شد.استیو ویتکاف، نماینده ویژه ترامپ در مذاکرات با ایران از قطع کامل غنی سازی در ایران صحبت کرد اما عراقچی در پاسخ به ویتکاف تأکید کرد که غنی‌سازی اورانیوم حق غیرقابل مذاکره ایران است و این برنامه ادامه خواهد یافت.

با توجه به پیچیدگی های موجود پرسشهایی درباره علل و نتیجه تناقض گویی های طرف آمریکایی مطرح است. «جلال ساداتیان»، دیپلمات پیشین ایران در انگلستان و کارشناس ارشد سیاست خارجی در گفت‌و‌گو با فرارو بررسی این موضوعات پرداخته است:

رهبری مشخص کردند که ایران از حق غنی سازی خود عقب نمی کشد

جلال ساداتیان گفت:«وقتی اسرائیل و لابی اسرائیل در کنگره متوجه شد که توافق با ایران روند رو به جلو را طی می کند، فشارهای خود را افزایش دادند. علت تغییر لحن ترامپ و ویتکاف را بیش از هر چیزی ساکت کردن لابی اسرائیل می دانم. عدم سفر ونس، معاون رئیس‌جمهور ایالات متحده به اسرائیل را نیز نشانه مهم دیگری از اختلافات بین اسرائیل و آمریکا می دانم. همه حملات و تنش هایی که اسرائیل در غزه ادامه می دهد، دقیقا برخلاف نظراتی است که ترامپ برای آتش بس در این منطقه در نظر گرفته بود و بنابراین می توان گفت بخشی از اختلافات دقیقا ریشه در همین موضوع لجبازی های نتانیاهو دارد. فشارهای رسانه ای در ایالات متحده، خواه به لحاظ منطقه ای و خواه به لحاظ لابی صهیونیستی در کنگره بر دوش ترامپ سنگینی می کند و در نتیجه، ترامپ و کابینه وی برای کنترل بخشی از همین فشارها، چنین واکنشهایی نشان می دهند اما ته ماجرا، آمریکا برای غنی سازی باید کوتاه آمده و نرمتر رفتار کند، درست به این دلیل که رهبری نیز در بیانات اخیر خود به رفتار آمریکا واکنش نشان داده اند و مشخص کرده اند که مواضع ایران تغییر نکرده و نخواهد کرد.»

وی افزود: «سیاست های کلان ترامپ مبتنی بر این اصل است که با گفتگو ماجراها را حل کند و وارد درگیری نشود. در حالی که نتانیاهو به دنبال افزایش تنش و به بن بست کشیدن موضوع است. در نهایت راهی وجود ندارد به جز رسیدن به روندی مشابه توافقات برجامی که به ایران اجازه غنی سازی 3.77 درصدی را می داد. واکنش های مقام های ایرانی همگی نشان می دهد قرار نیست ایران از حق غنی سازی خود پا پس بکشد یا عقب نشینی کند. با همه این ها همچنان معتقدم راهها برای رسیدن به یک توافق وجود دارد. ایران و آمریکا هر کدام مواضع و نظراتی دارند که می تواند در نظر گرفته شده و روی این دیدگاهها به توافق رسید. آمریکایی ها مدعی شده اند ایران باید کل تاسیسات هسته ای خود را کنار بگذارد اما چنین خواسته ای قابل اجرا نیست و اتفاقا آمریکا هم کاملا از این موضوع مطلع است. ضمن این که ایران نیز انتظار دارد مسائل تحریمی هر چه سریعتر تعیین تکلیف شود. بر همین اساس است که معتقدم طرفین هنوز می توانند به شکل مرحله به مرحله با یکدیگر پیش روند. یعنی در ازای برداشته شدن بخشی از تحریم ها، بخشی از غنی سازی 60 درصدی ایران مشمول تغییراتی شود. یا طرفین می توانند توافق کنند در ازای رفع برخی تحریم ها، بخشی از فعالیت های غنی سازی متوقف شود. »

تنش ها، زمان و محتوای مذاکرات را تحت تاثیر قرار خواهد داد

دیپلمات با سابقه ایران در ادامه گفت: «همه چیز بستگی به بخش فنی مذاکرات دارد که قرار بود از دور سوم به بعد، طرفین وارد این بحث شوند.آقای مجید تحت روانچی به تیم مذاکره با هدف حضور در همین بخش اضافه شدند. پیش از این نیز آقای تخت روانچی در بحث مذاکره با اروپایی ها مشارکت داشتند. هرچند که مذاکره با اروپایی ها هنوز به نتیجه خاص مثبتی نرسیده است و مواضع دو طرف نسبت به یکدیگر تند ارزیابی شده است. اروپایی ها به دلایل متعددی درگیر مشکلاتی با آمریکایی ها شده اند اما در زمینه مسائل هسته ای دیدگاهی نزدیک به ایالات متحد دارند. آن چه بین ایران و ایالات متحده و ایران و اروپا به شکل مشترک جلوه دارد، این است که توافق اولیه روی این بوده که ایران به سلاح هسته ای مجهز نشود. ایران بارها تاکید کرده که چنین قصدی ندارد و نخواهد داشت اما نه تنها امریکایی ها به دلایلی که اشاره شد، مجددا درباره غنی سازی ایران نظرات تندی اتخاذ کرده اند، بلکه اروپایی ها نیز مدعی شده اند چون ایران به تکنولوژی غنی سازی هسته ای دست پیدا کرده، اگر روند غنی سازی و تشکیلات و تجهیزات غنی سازی برچیده نشود، ایران می تواند هر زمان اراده کرد، تا بالاترین سطح پیشرفت کند.»

وی افزود: «این جا یک نقطه اشتراک بین این نوع مواضع با مواضعی می بینیم که اسرائیلی ها مطرح می کنند. آن ها نیز مدام مدعی می شوند که ایران قصد دارد از طریق غنی سازی اقدامات تخریب گری انجام دهد. تصمیم ایران از ابتدا بر مذاکره بود و این تصمیم حاکمیتی است. با همه این ها یک نکته را فراموش نکنیم، ترامپ در سایه آرامش در منطقه موفق شد به کشورهای عرب منطقه سفر کند و قرارداد ببندد، به حاشیه کشیده شدن منطقه، افزایش جنگ و درگیری، آخرین چیزی است که ترامپ تمایل داشته باشد در منطقه رخ دهد. بحران در خاورمیانه در تضاد با همه وعده هایی است که او از پیش از انتخابات ریاست جمهوری مطرح کرده است. تضاد بین نتانیاهو و ترامپ همین است. در سوی دیگر ماجرا ایران ایستاده و خطوط قرمزی که در روابط و مصالح خود تنظیم کرده است. ایران هزینه های سنگینی برای غنی سازی صرف کرده است. بنابراین نمی تواند سالها زحمت و هزینه را با تهدیدهای ترامپ فراموش کند یا کنار بگذارد. تنش ها بین طرفین ممکن است زمان مذاکرات و نوع تبادل داده ها را تحت تاثیر قرار دهد.»