​۴ نامزد و مشارکت ۸۵ درصدی در انتخابات ریاست جمهوری سال 1388

ثبت‌نام این انتخابات از ۱۵ تا ۱۹ اردیبهشت ۸۸ برگزار شد. ۴۷۵ نفر در این انتخابات ثبت‌نام کردند. شورای نگهبان پس از بررسی صلاحیت این افراد، محسن رضایی، محمود احمدی‌نژاد، حسین کروبی و میرحسین موسوی را تایید صلاحیت کرد. صادق محصولی وزیر کشور و کامران دانشجو ریس ستاد انتخابات کشور بودند.

سوابق نامزدهای انتخابات 

میرحسین موسوی سابقه نخست‌وزیری داشت. کروبی سابقه حضور در چهار دوره مجلس و ریاست مجلس سوم (بعد از ریاست‌جمهوری هاشمی) و ششم را داشت. محسن رضایی فرمانده سپاه در دوران دفاع مقدس و عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام بود. احمدی‌نژاد هم پیش از ریاست دولت نهم، شهردار تهران بود.

زورآزمایی اصلاح طلبان و اصولگرایان

محمود احمدی‌نژاد نامزد مورد حمایت اکثریت جریان اصولگرا بود. حزب اعتمادملی از کروبی حمایت کرد اما سیدمحمد خاتمی، جبهه مشارکت، سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی، کارگزاران سازندگی و سایر تشکل‌های اصلاح‌طلب از موسوی حمایت کردند. همچنین جمعیت آبادگران از محسن رضایی حمایت کرد.

موسوی و کروبی با شعار اصلاح‌طلبی، آزادی‌های سیاسی و اجتماعی و با نقد شرایط اقتصادی کشور به صحنه انتخابات وارد شدند. کروبی همچنین تاکید داشت قانون اساسی باید اصلاح شود. او شعارهای حقوق بشری هم داد. در مقابل احمدی‌نژاد با دفاع از عملکرد چهار ساله خود و با همان شعار قبلی خود یعنی عدالت‌طلبی، مبارزه با فساد و اشرافی‌گری و توجه به اقشار محروم وارد انتخابات شد. محسن رضایی نیز بیشتر خود را در قامت یک اقتصاددان و منتقد وضع موجود نشان داد.

داغ‌ شدن فضای انتخابات

رقابت‌های انتخاباتی نامزدها و مناظره‌های دوطرفه نامزدها مخصوصا میرحسین موسوی و احمدی‌نژاد شور انتخاباتی زیادی ایجاد کرده بود؛ البته این مناظره حواشی زیادی هم داشت. احمدی‌نژاد در این مناظره، هاشمی رفسنجانی را پشت پرده حمایت از موسوی و صحنه‌گردان اصلی معرفی کرد. او هاشمی را نماد اشرافی‌گری و خود را نماد حمایت از توده‌ها و طبقات ضعیف در برابر باندهای قدرت و ثروت معرفی کرد. احمدی‌نژاد در یکی از سخنرانی‌های انتخاباتی خود گفته بود که «پرونده گروهی که ۲۴ سال در  مراکز  قدرت بودند را باز می‌کنم. برخی افراد برای حفظ خود و گروه‌شان از بیت‌المال هزینه کرده بودند. » 

این اقدام احمدی‌نژاد با واکنش هاشمی مواجه شد و او نامه‌ای بدون سلام به رهبر معظم انقلاب نوشت و از این اتفاقات گلایه کرد. او در سال ۸۹ در گفت وگویی درباره نامه‌اش گفت: « دیدم کار بسیار زشتی انجام شد. همه می‌دانستند که نسبت به دیگر نامزدها بی‌طرف هستم. کاری نداشتم که مردم به چه کسی رأی می‌دهند ولی همه می‌دانستند که روحیه کاری من با این شیوه اداره جامعه سازگار نیست. متأسفانه در مناظره، آقای احمدی‌نژاد حرف‌هایی را زده بود که غیرواقعی بود. تأسف بیشتر از این بود که همان حرف‌های دروغ را پایه تبلیغات خویش قرار دادند و در اجتماعات از آنها سوءاستفاده می‌کردند. »

تشکیل کمیته‌ای غیرقانونی

در جریان برگزاری این انتخابات، شبهه امکان تقلب هم مطرح شده بود و علی‌اکبر محتشمی‌پور و مرتضی الویری رئیس کمیته صیانت از آرای موسوی و کروبی شدند با این حال وزارت کشور و شورای نگهبان تشکیل این کمیته را غیرقانونی اعلام کردند.

در روزهای منتهی به ۲۲ خرداد، خیابان‌ها به محل حضور پرشور هوادارن نامزدها تبدیل شده بود و قابل پیش‌بینی بود که انتخاباتی با مشارکت بالا در حال رقم خوردن است.

مشارکت ۸۵ درصدی

سرانجام انتخابات در روز ۲۲ خرداد برگزار شد. ‌۳۹ میلیون و ‌۱۶۵ هزار و ‌۱۹۱ نفر یعنی ۸۵ درصد واجدین شرایط در این انتخابات شرکت کردند. محصولی وزیر کشور وقت در روز ۲۳ خرداد اعلام کرد که احمدی‌نژاد بیش از ۶۲ درصد آرا را بدست آورد و برنده انتخابات شد.

ترتیب آرای اعلام شده برای نامزدها به شرح زیر بود:

۱-محمود احمدی‌نژاد، ‌۲۴ میلیون و ‌۵۲۷ هزار و ‌۵۱۶ رای معادل ‌۶۳ /‌۶۲ درصد آرا

۲-میرحسین موسوی، ‌۱۳ میلیون و ‌۲۱۶ هزار و ‌۴۱۱ رای معادل ‌۷۵ /‌۳۳ آرا

۳-محسن رضایی میرقائد، ‌۶۷۸ هزار و ‌۲۴۰ رای معادل ‌۷۳ /‌۱ درصد آرا

۴-مهدی کروبی، با ‌۳۳۳ هزار و ‌۶۳۵ رای معادل ‌۸۵ /‌۰ آرا

تنش‌های بعد انتخابات

با این حال اعلام نتایج به معنای پایان رقابت‌های انتخاباتی نبود و میرحسین موسوی نتایج این انتخابات را نپذیرفت و نتیجه آرای مردم را شعبده ‌بازی دانست. وزارت کشور ادعای موسوی را رد کرد و شورای نگهبان اعلام کرد اگر نامزدی اعتراض دارد، شکایت خود را اعلام کند تا بررسی شود. عباسعلی کدخدایی سخنگوی شورای نگهبان در روز ۲۴ خرداد از دریافت شکایات میرحسین موسوی و محسن رضایی به شورای نگهبان خبر داد.

طیف معترضان به نتیجه انتخابات مختلف بوده و از اعتراض به بی‌طرفی نهادهای اجرایی و نظارت و برخی نهادهای دیگر تا تخلف و تقلب را شامل می‌شد. شورای نگهبان در مقابل اعلام کرده بود که امکان تقلب گسترده در انتخابات وجود ندارد.

سخنرانی احمدی‌نژاد پس از اعلام پیروزی‌اش به شدت مورد اعتراض طرفداران موسوی قرار گرفت. در روز ۲۵ خرداد راهپیمایی طرفداران موسوی (راهپیمایی سکوت) در تهران برگزار شد، اما به تدریج فضای سیاسی کشور به سمت التهاب بیشتر رفت.

تلاش برای آرام کردن فضای پس از انتخابات

در این شرایط برای آرام کردن فضای سیاسی و شنیده شدن صدای معترضان به انتخابات، نشست نمایندگان نامزدهای انتخابات با رهبر معظم انقلاب در روز ۲۷ خرداد برگزار شد و آنها مطالب و دیدگاه‌های خود را درباره انتخابات مطرح کردند. در آن جلسه، نمایندگان شورای نگهبان، وزارت کشور، سازمان بازرسی کل کشور و کمیسیون تبلیغات انتخابات هم حضور داشتند.

مرتضی الویری نماینده ستاد کروبی، محمدرضا بهشتی نماینده ستاد موسوی، داوود دانش‌جعفری نماینده ستاد محسن رضایی، ثمره هاشمی نماینده ستاد احمدی‌نژاد، کامران دانشجو و محمدحسین موسی‌پور نمایندگان وزارت کشور و عباسعلی کدخدایی نماینده شورای نگهبان در این جلسه دیدگاه‌های خود را مطرح کردند. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب پس از شنیدن دیدگاه همه نمایندگان ستادهای نامزدها و نمایندگان وزارت کشور و شورای نگهبان فرمودند: «این فضا بعد از انتخابات نباید تبدیل بشود به فضای خصومت و تقابل، عده‌ای این را می‌خواهند در جامعه تحقق ببخشند. این خلاف واقع است. آن کسانی که اجتماع می‌کنند برای حمایت از یک نامزد، با آن کسانی که اجتماع می‌کنند برای حمایت از نامزد دیگر، هر دو ملت ایران‌اند، گروه‌هایی از مردمند، ما باید با این دید نگاه کنیم. »

ایشان افزودند: «چهل میلیون رای شوخی نیست. این از بالاترین نصابی که ما تا حالا داشته‌ایم، مبلغ قابل توجهی بیشتر است...این افتخاری است برای کشور؛ ما این را مخدوش نکنیم، این را خراب نکنیم، این مال مردم است...کسانی که یک طرف را علیه یک طرف تحریک می کنند  - کارهایی می‌کنند به عنوان طرفداری از یک جهت در حالی که حقیقتا طرفداری از او نیست - اینها نه از این طرفند، نه از آن طرف؛ اینها کسانی‌اند که با اصل نظام مخالفند، با آرامش کشور مخالفند، طرفدار تشنج‌اند، طرفدار اغتشاش‌اند و می‌خواهند آرامش نباشد؛ هرکس می‌خواهد سرکار باشد! »

در این نشست ایده ابطال انتخابات مطرح شد ولی رهبر انقلاب با آن مخالفت کرده و از شورای نگهبان خواستند تا به مواردی که مورد اعتراض نامزدهای انتخابات است به دقت رسیدگی کند. ایشان در نماز جمعه روز ۲۹ خرداد هم با رد اتهام تقلب در انتخابات گفتند: «اگر واقعاً شبهه‌ای هست، از راه‌های قانونی پیگیری بشود. قانون در این زمینه کامل است و هیچ اشکالی در قانون نیست. همانطور که حق دادند که نامزدها نظارت کنند، حق دادند که شکایت کنند، حق دادند که بررسی بشود. بنده از شورای محترم نگهبان خواستم که اگر مواردی خواستند صندوق‌ها را بازشماری بکنند، با حضور نمایندگان خود نامزدها این کار را بکنند. خودشان باشند، آنجا بشمرند، ثبت کنند، امضاء کنند. »

حضرت آیت الله خامنه‌ای ادامه دادند: «انتخابات برای این است که همه‌ اختلاف‌ها سر صندوق رأی حل و فصل بشود. باید در صندوق‌های رأی معلوم بشود که مردم چی می خواهند، چی نمی خواهند؛ نه در کف خیابانها. اگر قرار باشد بعد از هر انتخاباتی آنهایی که رأی نیاوردند، اردوکشی خیابانی بکنند، طرفدارانشان را بکشند به خیابان؛ بعد آنهایی که رأی آورده‌اند هم، در جواب آنها، اردوکشی کنند، بکشند به خیابان، پس چرا انتخابات انجام گرفت؟ »

شکل‌گیری نا آرامی های ۸۸

با این حال موسوی و کروبی  به آرای مردم و نتیجه انتخابات تمکین نکردند و اعتراضات به نتایج انتخابات، از پیگیری حقوقی به خیابان‌ها کشانده شد و برخی محلات تهران و چند شهر تا چندین ماه به صحنه اعتراضات و در ادامه به ناآرامی و اغتشاش تبدیل شد ولی با تبیین و روشنگری درباره ابهامات پیش‌آمده و با برگزاری راهپیمایی مردم در روز ۹ دی در تهران و سایر شهرها، ناآرامی‌های پراکنده در برخی شهرها پایان یافت.

 منبع : ایسنا