چهارشنبه سوری جشن است نه جنگ / بیا رسومات چهارشنبه سوری را دوباره بشناسیم و زنده کنیم

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، وقتی به تاریخچه چهارشنبه سوری در ایران باستان بر می گردیم، ریشه آن را در آئین زرتشتیان نمی یابیم. جشن چهارشنبه سوری اولین جشن سال نو است.

چهارشنبه سوری از دو واژه ی چهارشنبه که یکی از روزهای هفته به شمار می آید و سوری که به معنی جشن و پایکوبی می باشد، تشکیل شده است.

این جشن به جشن مبارزه با تاریکی نیز معروف است و به نوعی طلایه دار نوروز به شمار می آید.

آئین چهار شنبه سوری در شب چهارشنبه ی پایانی سال برگزار می شود. این جشن در کنار بر پایی مجالس شادمانه، دارای آئین های مشخص بوده که در طی زمان پایبندی به آنها کمرنگ تر شده و در حال حاضر شکل سنتی آن بی رنگ شده است

این آئین در ادوار مختلف ایران برگزار می شده است و امروزه نیز در تمامی نقاط این سرزمین بر پا می شود. افروختن آتش، قاشق زنی، فال گوش ایستادن، کوزه شکنی، گره گشایی و آجیل مشکل گشا که هر کدام از آنها اصول و روش های منحصر به فرد خود را دارند، از آئین های اصلی چهارشنبه سوری به شمار می آیند.

چرا قاشق زنی ؟

قاشق زنی یکی از رسوم چهارشنبه سوری به شمار می آید. دراین رسم دختران و پسران جوان با پوشاندن صورت خود توسط پارچه و زدن قشاشق به کاسه بر در خانه ی دوستان، همسایگان و نزدیکان رفته و اهل خانه با شنیدن این صدا به بیرون از خانه آمده و کاسه های آنان را از شیرینی، شکلات و آجیل چهارشنبه سوری و نیز در برخی موارد پول پر می نمودند.

چرا فال گوش ایستادن؟

فال گوش ایستادن نیز از دیگر رسوم رایج چهارشنبه سوری به شمار می آید. در این رسم دختران جوان نیت کرده و در پشت دیوار ها و یا راه ها به صحبت های رهگذران گوش می دادند و با تفسیر سخنان آنها، همانند یک فال پاسخ نیت خود را می یافتند. امروزه این رسم کاملا منسوخ شده و کسی آن را به جای نمی آورد.

خوردن آجیل مشکل گشا

از رسوم کهن دیگر در این خصوص، خوردن آجیل مشکل گشا می باشد. در گذشته پس از بر پایی آتش و پایان آن، افراد خانواده، دوستان و نزدیکان در کنار یکدیگر جمع شده و دانه های کدو، تخم هندوانه، پسته، بادام، فندق، تخم خربزه، شاهدانه و گندم را که از زمستان باقی مانده بود، بر روی حرارت آتش قرار داده، با نمک متبرک کرده و آنگاه می خوردند. این رسم نیز امروزه منسوخ شده و آجیل های خریداری شده از مغازه ها جایگزین آن شده است.

چرا کوزه شکنی؟

کوزه شکنی نیز در گذشته یکی دیگر از رسوم رایج چهار شنبه سوری به شمار می رفته است. آنها کوزه های سفالین کهنه ی خود را از بام خانه ها به پایین می انداختند و آنها را می شکستند و اینگونه کوزه ی نو را جایگزین می کردند. این رسم هم اکنون نیز در برخی نواحی ایران معمول بوده و بر این باورند که بلاها و قضاهای بد در طول سال، در کوزه متراکم می شود و با شکستن آن می توان این بلایا را دور کرد.

گره گشایی از رسومات چهارشنبه سوری

گره گشایی نیز از رسوم رایج گذشته بوده است. در شب چهارشنبه سوری افرادی که معتقد بودند در بخت شان گره ای ایجاد شده یا سختی ای در کارشان افتاده است، گوشه ی جامه ی خود یا پارچه ای و یا دستمالی را گره می زدند و بر سر راه می ایستادند و از نخستین شخصی که ار برابر دیدگانشان می گذشت، می خواستند تا آن گره را بگشاید.

پس از خاموشی آتش، کوزه شکستن، فال گوش ایستادن و قاشق زنی رسم شال انداختن انجام می شد. در این رسم، جوانان چندین دستمال حریر و ابریشم را به هم گره می زدند و از آن طنابی به بلندی حدود سه متر می ساختند. و آنگاه آن را از طریق راه پله یا از روی دیوار، از روزنه ی دود کش به منزل اطرافیان وارد می کردند، و یک سر آن توسط خود شخص در بالای بام نگه داشته می شد. سپس صاحب خانه را از طریق چند سرفه متوجه ورود شان می کردند. صاحب خانه پس از اینکه متوجه شد. چیزهایی را که از قبل آماده کرده بود در گوشه شال می ریزد و گره می زند. آنگاه با تکانی ملایم، صاحب شال را از مهیا بودن هدیه خبر دار می کند. صاحب شال نیز، شال را به بالا می کشد.

جشن چهار شنبه سوری که یک آئین کهن و زیبای ایرانی است، در گذر زمان دستخوش تغییرات بسیاری شده است. و می توان عنوان نمود که بیشتر آئین های اصلی و فرعی خود را از دست داده است. در برخی موارد آتش بازی های خطرناک و نیز میهمانی های خانگی جایگزین آن شده است. اما با تمامی این موارد، این آئین هر ساله در جای جای سرزمین ایران بر پا می شود. و تلاش بر این است که سنت های دیرینه ی آن پا بر جا باقی بماند.