توقف در ترافیک یا حرکت روی ریل؛ مسئله این است / چرا تهران به تراموا نیاز دارد؟

در روزهایی که تهران زیر بار آلودگی، ترافیک سنگین و زیرساخت‌های فرسوده حمل‌ونقل نفس می‌کشد، طرح‌هایی برای نوسازی ناوگان حمل‌ونقل عمومی به سرعت تبدیل به مدهای جدید سیستم‌های حما ونقل انبوه‌بر در دست بررسی و اجرا است.

یکی از این طرح‌ها، پروژه تراموای چرخ لاستیکی در کریدور آزادی–انقلاب–دماوند است؛ طرحی که بیش از آن که تبلیغاتی باشد، گامی ضروری برای نجات تهران از بحران حمل‌ونقل است.

روابط عمومی و امور بین الملل معاونت حمل و نقل وترافیک شهرداری تهران: نخست باید روشن کرد که این سیستم، برخلاف تعبیر رایجی که آن را "اتوبوس لوکس" می‌نامد، در دسته حمل‌ونقل ریلی سبک قرار می‌گیرد.

تراموای پیشنهادی، هرچند با چرخ لاستیکی و ریل مجازی طراحی شده، اما تمام استانداردهای طراحی، ساخت و بهره‌برداری آن منطبق بر معیارهای بین‌المللی سامانه‌های ریلی است. تنها تفاوت اصلی آن با قطارهای سبک شهری، استفاده از زیرساخت متفاوتی است که به لحاظ اقتصادی، محیط‌زیستی و اجرایی، برای شهری مانند تهران مزایای زیادی دارد.

این تراموا به گونه‌ای طراحی شده که مسیر آن کاملاً مجزا از ترافیک عمومی است و صرفاً در تقاطعات اختلاط ترافیکی با وسایل حمل و نقل موتوری وجود خواهد داشت و تقاطعات نیز به صورت هوشمند در انطباق کامل با سیستم سیگنالینگ مدیریت خواهند شد. این تراموا یک سیستم قابل اعتماد و زمان‌بندی‌پذیر خواهد بود، درست مانند مترو اما در سطح زمین.

از منظر مطالعات فنی و حقوقی، پروژه با دقتی مثال‌زدنی مراحل قانونی را طی کرده است. از انجام مطالعات جامع حمل‌ونقل منطبق با نشریه ۳۱۴ گرفته تا دو مرحله امکان‌سنجی بر اساس نشریه ۷۷۷ و بررسی‌های شورای عالی هماهنگی ترافیک کشور. این یعنی طرح نه یک تصمیم ناگهانی، که حاصل سال‌ها بررسی فنی و مدیریتی است.

در خصوص ورود 2  قطار آزمایشی برخلاف تصور عمومی، این قطارها قرار نیست در خدمت‌رسانی نهایی به‌کار گرفته شوند. این نمونه‌ها صرفاً برای آزمون میدانی وارد شده‌اند و پس از پایان تست‌های عملکرد، به کشور مبدأ باز خواهند گشت. قطارهای نهایی با مشخصات اختصاصی برای تهران (4 کابین مسافری) و با آخرین تکنولوژی روز طراحی و تولید خواهند شد. استفاده از کیسه‌های شن به عنوان شبیه‌ساز بار مسافر نیز کاملاً مطابق استانداردهای جهانی صنعت ریلی است.

مقرر است قطار‌های 4 ماژوله با بروزترین تکنولوژی در انطباق با مشخصات فنی مورد درخواست شهرداری تهران طراحی و ساخته شود و متعاقباً کلیه مراحل تست و راه‌اندازی آن‌ها در انطباق با استانداردهای اروپایی مورد استفاده در صنایع حمل و نقل ریلی در مراحل آتی به انجام خواهد رسید.

واقعیت این است که تهران دیگر ظرفیت آزمون و خطای طرح‌های کوچک را ندارد. اگر تراموا با شکل و طراحی فعلی‌اش بتواند بخشی از بار پرترافیک‌ترین محور شرقی-غربی شهر را کاهش دهد، باید از آن استقبال کرد. انتخاب چرخ لاستیکی به جای ریل فولادی، تصمیمی هوشمندانه برای کاهش هزینه‌ها، افزایش انعطاف و تسریع اجرای پروژه در شرایط سخت اقتصادی کشور است.

در جهانی که شهرهایی مانند پاریس، سئول و لیون نیز به سمت ترامواهای مدرن چرخ لاستیکی رفته‌اند، تهران هم حق دارد با انتخابی عقلانی، آینده‌ای بهتر برای حمل‌ونقل عمومی خود ترسیم کند. پیشرفت با جسارت همراه است، و تهران برای نجات از بحران‌های مزمن خود، به همین جسارت نیاز دارد.