صبحی: بی ارادگی 18 ساله سازمان روانشناسی برای بیمه روان درمانی / تعرفه های فعلی روانشناسی قانونی نیست + صوت

هزینه تعرفه های خدمات روانشناسی و مشاوره با وجود نیاز مبرم بخش وسیعی از مردم به دریافت این خدمات بسیار بالاست؛ به نحوی که حتی قشر متوسط جامعه نیز به سختی توان پرداخت هزینه های خدمات روانشناسی را دارند. مهمترین عاملی هم که می تواند منجر به کاهش بار این هزینه ها روی دوش مردم شود، بیمه شدن خدمات روانشناسی است. موضوعی که با وجود نیاز هشدارهای متعدد برخی روانشناسان، هنوز به نتیجه نرسیده است. در این میان به گفته بازرس سازمان نظام روانشناسی، مسئولان این سازمان در 18 سال گذشته اراده ای برای عملیاتی شدن بیمه خدمات روانشناسی نداشته اند و مقامات دولت و مجلس هم هیچ گاه طرح و برنامه ای برای این منظور ارائه نکرده اند.

هزینه گران سلامت روان در سایه بیمه نبودن خدمات روانشناسی

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، طولانی شدن شرایط شیوع کرونا و مشکلات اقتصادی ناشی از آن منجر به تشدید آسیب های روانی در سطح جامعه شده است. در این میان اگرچه هیچ گاه نمی توان آمار قاطعی از میزان نیاز مردم به خدمات روانشناسی ارائه کرد، اما در همان ماه های ابتدایی شیوع کرونا، دکتر محمد حاتمی، رئیس سازمان نظام روانشناسی و مشاوره با بیان این که تا پیش از شیوع کرونا تقریبا 25 درصد مردم کشور نیاز به استفاده از خدمات روانشناسی داشتند، تاکید کرد که این رقم در دوره شیوع کرونا به 60 درصد افزایش یافته است. حالا هم که حدود یک سال از این صحبت های حاتمی گذشته، بدون شک تشدید مشکلات اقتصادی و آسیب های اجتماعی دوره کرونا، منجر به افزایش نیاز مردم به خدمات روانشناسی شده است.

این در حالی است که هم اکنون براساس آخرین اعلام سازمان نظام روانشناسی، هزینه 45 دقیقه مشاوره روانی هر فرد بسته به فوق لیسانس یا دکتری داشتن شخص روانشناس، بین 140 تا 200 هزار تومان است. در این میان اگر هر فرد بخواهد هفته ای یک بار به مشاور مراجعه کند، باید در طول یک ماه 4 یا 5 بار پیش روانشناس برود و به این ترتیب، هزینه دریافت مستمر خدمات روانشناسی برای هر ایرانی به طور متوسط بین 630 تا 900 هزار تومان در ماه تمام می شود. هزینه ای که قطعا بخش زیادی از ایرانیان در این شرایط دشوار اقتصادی از پس پرداخت آن برنمی‌آیند.

این هزینه البته صرف نظر از داروهایی است که برخی افراد مبتلا به بیماری های روانی باید به طور مستمر مصرف کنند، داروهایی که نه تنها در سال جاری قیمت برخی از آنها 2 برابر سال گذشته شده است، بلکه با کمیاب شدن این داروها در داروخانه ها، بسیاری از بیماران در ماه های اخیر ناچار شده اند که برای رفع نیازهای خود، داروهایشان را با 3 تا 4 برابر قیمت از بازار سیاه تهیه کنند.

در واقع شرایط کنونی به گونه ای است که با وجود نیاز مبرم بخش زیادی از مردم به دریافت خدمات روانشناسی، هزینه درمان آسیب های روانی چه از نظر دارو و چه از نظر دریافت خدمات مشاوره بسیار بالاست و در این میان سال هاست که با وجود هشدارهای مکرر برخی روانشناسان، هیچ اقدام موثری برای کاهش هزینه های سلامت روان از سوی دولت و مجلس انجام نمی شود.

اراده ناکافی مسئولان سازمان روانشناسی برای پیگیری بیمه روان درمانی

با توجه به این که در سال های اخیر مدیران سازمان نظام روانشناسی و مشاوره، در نامه نگاری های متعددی که با مسئولان دولت و مجلس انجام داده اند، موضوع بیمه شدن خدمات روانشناسی را از دستگاه های اجرایی و قانونگذاری مطالبه کرده اند، برای بررسی علت به نتیجه نرسیدن این نامه نگاری های پیاپی، پای صحبت های دکتر ناصر صبحی قراملکی، بازرس سازمان نظام روانشناسی و مشاوره نشستیم.

صبحی نیز در گفت و گو با رکنا ریشه بیمه نشدن خدمات روانشناسی را دو سویه دانست و تصریح کرد: مشکل بیمه نشدن خدمات روان درمانی لزوما به دولت بازنمی‌گردد و سازمان نظام روانشناسی نیز در این زمینه کوتاهی داشته است؛ چراکه اعضای شورای مرکزی نظام روانشناسی از سال 1382 که این سازمان تشکیل شده است، تا کنون هیچ گاه به طور جدی پیگیر بیمه کردن خدمات روانشناسی نبوده اند.

بازرس سازمان نظام روانشناسی برهمین اساس تاکید کرد که رؤسای این سازمان و اعضای شورای مرکزی آن در 18 سال گذشته در بیمه نشدن خدمات روان درمانی مقصر بوده اند. این در حالی است که در طول این 18 سال، سازمان نظام روانشناسی چهار دوره مدیریتی را پشت سر گذاشته است و دوره چهارم آن نیز به زودی به پایان می رسد، اما از نظر صبحی، در هیچ کدام از این چهار دوره، هیچ گاه لزوم بیمه شدن خدمات روانشناسی جدی گرفته نشده است.

وی در توضیح بیشتر گفت: از سال 1382 تا کنون، اعضای شورای مرکزی یا رؤسای سازمان نظام روانشناسی هر از گاهی به صورت مصلحتی و مقطعی، نامه نگاری هایی برای بیمه شدن خدمات روانشناسی انجام داده اند، اما چون هیچ گاه این مسئولان اراده لازم برای به ثمر رسیدن این موضوع را نداشته اند، هیچ گاه درخواست آنها برای بیمه شدن خدمات روانشناسی به نتیجه نرسیده است.

بیمه روانشناسی هیچ گاه در صحن مجلس مطرح نشده است

بازرس سازمان نظام روانشناسی البته مقامات ادوار مختلف دولت و مجلس را نیز در بیمه نشدن خدمات روان درمانی مقصر دانست و اظهار داشت: وقتی مقامات دولت و مجلس در دوره های مختلف مشاهده کرده اند که هیچ گاه لزوم بیمه شدن خدمات روانشناسی برای مسئولان سازمان اهمیت زیادی نداشته است، طبیعتا آنها هم در این زمینه کوتاهی کرده اند و همین مساله منجر به آن شده است که هیچ گاه خدمات روانشناسی در کشورمان تحت پوشش بیمه قرار نگیرد.

نکته دیگری که صبحی به آن اشاره کرد، این است که با وجود آن که بعضا در مجلس موضوع بیمه خدمات روانشناسی مطرح شده است، اما همواره این موضوع در حد صحبت در برخی کمیسیون ها باقی مانده و در 18 سال گذشته هیچ گاه هیچ کمیسیونی طرحی را برای بیمه شدن خدمات روانشناسی به صحن علنی مجلس شورای اسلامی ارائه نداده است.

وی در این باره توضیح داد: البته بعضا موضوع لزوم بیمه شدن خدمات روانشناسی در کمیسیون های مجلس مطرح شده است و حتی برخی کمیسیون ها هم با این مساله موافقت هم کرده اند، اما هیچ وقت این موافقت ها منجر به تصویب طرحی در آن کمیسیون که به طور خاص مربوط به بیمه روان درمانی باشد، نشده است.

مخالفت بخش های مختلف دولت با بیمه خدمات روانشناسی

در این میان اما آن طور که بازرس سازمان نظام روانشناسی می گوید، دستگاه اجرایی نیز در 18 سال گذشته هیچ گاه لایحه ای برای بیمه خدمات روانشناسی تصویب نکرده و هیچ وقت هم در لوایح بودجه سنواتی، دولت بودجه ای را برای سازمان های بیمه گر جهت بیمه کردن خدمات روانشناسی و روان درمانی پیش بینی نکرده است.

صبحی با انتقاد از این بی توجهی دولت های گوناگون نسبت به بیمه خدمات روانشناسی تاکید کرد: بعضا شنیده ایم که برخی مقامات دولتی درخواست داشته اند که این موضوع به صورت یک لایحه در دولت مطرح شود، اما هر زمان که چنین بحثی مطرح شده است، عده ای که هیچ وقت «به صورت رسمی» به ما اعلام نشده چه کسانی هستند، با بیمه شدن خدمات روانشناسی و روان درمانی مخالفت کرده اند.

با وجود این که بازرس سازمان روانشناسی تاکید داشت که هیچ گاه مخالفان بیمه شدن خدمات روانشناسی به صورت رسمی به سازمان نظام روانشناسی معرفی نشده اند، اما با توجه به این که اجرای بیمه روان درمانی مستلزم تامین بودجه ای مناسب از سوی دولت است، به نظر می رسد احتمالا مسئولان نهادهایی مثل سازمان برنامه و بودجه، وزارت بهداشت، وزارت کار و سازمان های بیمه گر در ادوار مختلف در صف مخالفان بیمه شدن خدمات روان درمانی قرار داشته اند.

صبحی نیز ضمن تایید تلویحی این موضوع تصریح کرد: اگر بگویم، کوتاهی و مخالفت با بیمه شدن خدمات روانشناسی از همه جهات در دولت اتفاق می افتد، شاید صحبتی به اغراق بیان نکرده باشم. البته از نظر ما حق المشاوره روانشناسان پایین تر از حق ویزیت بسیاری از پزشکان است، اما بازهم قبول داریم که برای سهولت بیشتر دسترسی مردم به خدمات روانشناسی، حتما این خدمات باید تحت پوشش بیمه قرار گیرد.

اشکال قانونی 18 ساله تعرفه های روانشناسی

تعرفه مصوب سازمان نظام روانشناسی برای سال 1400 جهت دریافت مشاوره انفرادی 14 دقیقه ای از روانشناس دارای مدرک کارشناسی ارشد، 140 هزار تومان و از روانشناس دارای مدرک دکتری 200 هزار تومان است. اما نکته مهم این است که این نرخ ها و اساسا تمام نظام تعرفه گذاری برای دریافت خدمات روانشناسی به گفته بازرس سازمان روانشناسی، دارای اشکال قانونی است.

موضوعی که صبحی در توضیح بیشتر آن گفت: طبق قانون، سازمان نظام روانشناسی حق تعیین تعرفه برای دریافت خدمات روانشناسی را ندارد و این سازمان صرفا باید پیشنهادات خود درباره تعرفه ها را به هیات دولت ارائه دهد و این تعرفه ها بعد از تصویب در هیات دولت قانونی می شود. این در حالی است که در 18 سالی که از تاسیس سازمان نظام روانشناسی می گذرد، هیچ گاه تعرفه های تعیین شده از سوی این سازمان به تصویب هیات دولت نرسیده و از این لحاظ می توان گفت هیچ کدام از این تعرفه ها قانونی نبوده است.

وی با بیان این که از سال 82 تا 97 هیچ پیشنهادی از سوی سازمان نظام روانشناسی به هیات دولت درباره تعرفه های مشاوره ارائه نشده است، اظهار داشت: در این بازه زمانی اعضای شورای مرکزی سازمان نظام روانشناسی به صورت خودسرانه اقدام به تعیین تعرفه می کرد و حتی پیشنهاد خود را نیز به هیات دولت ارائه نمی داد و عملا تعرفه های تعیین شده در آن سال ها به هیچ وجه، وجهه قانونی نداشت.

بازرس سازمان نظام روانشناسی درباره روند تعیین تعرفه خدمات مشاوره در سال های 98 تا 1400 نیز توضیح داد: وقتی که ما به عنوان بازرس سازمان به این روند تعرفه گذاری ایراد وارد کردیم، اعضای شورای مرکزی از سال 98 به بعد، پیشنهاد خود درباره نرخ تعرفه ها را به هیات دولت ارائه کرده، اما در سه سال گذشته هیات دولت هیچ گاه نتیجه بررسی این پیشنهادات را به صورت رسمی ابلاغ نکرده است.

وی بر همین اساس تاکید کرد: بنابراین می توان گفت نرخ تعرفه های مشاوره در 18 سال گذشته هیچ گاه وجهه قانونی نداشته است و برخی روانشناسان نیز چون می دانند که این قیمت ها قانونی نیست، بعضا با فراغ بال به این تعرفه ها پایبند نیستند.

سوء استفاده برخی روانشناسان از نداشتن مبنای قانونی نرخ تعرفه ها

نکته مهمی که از این بخش از صحبت های بازرس سازمان نظام روانشناسی استنباط می شود، این است که برخی روانشناسان چون می دانند به دلیل عدم وجود مبنای قانونی برای تعرفه های مشاوره، هر نرخی که بابت حق المشاوره از مراجعان خود دریافت کنند، هیچ کس نمی تواند آنها را بابت قیمت بالا مواخذه کند، مبلغی بیشتر از پیشنهادات سازمان نظام روانشناسی بابت حق المشاوره دریافت می کنند.

صبحی البته در پایان تاکید داشت که این اقدام برخی روانشناسان غیرقانونی نیست، چون عملا هیچ مبنای قانونی برای تعیین نرخ تعرفه مشاوره های گوناگون مختلف وجود ندارد و تمام قیمت ها فقط پیشنهاد شورای مرکزی سازمان روانشناسی است.

بنابراین بازرسان سازمان نظام روانشناسی یا نهادهای ناظر دیگر نمی توانند با مشاوری که کمتر یا بیشتر از نرخ های پیشنهادی دریافت می کند، برخورد کند و به نظر می رسد برخی روانشناسان با سوء استفاده از همین خلا قانونی، هر طور که می خواهند با مراجعان خود حساب و کتاب می کنند.