فیلم/ خوانش شعر بسیار زیبا از رشید کاکاوند که نهایت عشق رو به رخ میکشه / از آن ترسم که غافل پا نهی تو، نشیند خار مژگانم به پایت...

باباطاهر عریان ، یکی از برجسته‌ترین عرفا و شاعران قرن پنجم هجری قمری، به‌عنوان یکی از چهره‌های بی‌همتا در تاریخ تصوف و ادب فارسی شناخته می‌شود. او با سرایش دوبیتی‌های دلنشین و تاثیرگذار به شهرتی ماندگار دست یافت. زندگی باباطاهر از همان ابتدا در سایه عزلت و گوشه‌نشینی قرار گرفت و او تمایلی به ثبت جزئیات شخصی زندگانی خود نداشت. این موضوع باعث شد که اطلاعات دقیقی درباره زندگی او در دست نباشد و بخشی از زندگی این عارف بزرگ در هاله‌ای از ابهام فرو رود. همین امر موجب گردید که بعضی از افراد، به اصالت شخصیت او تردید کنند و تصورهای غیرواقعی از وی شکل بگیرد.

شاعری دل‌سوخته با کلامی روان و ساده

باباطاهر، که در دوره سلجوقیان می‌زیست، شاعری با دوبیتی‌های ساده اما عمیق بود. او به‌عنوان عارفی عاشق‌پیشه و انسان‌آگاهی بی‌قرار، با لقب «سوته‌دل» شناخته می‌شد. آثار او آن‌چنان با زبان ساده و دلنشین سروده شد که نه‌تنها خواص بلکه عموم مردم نیز با آن ارتباط برقرار می‌کردند. ترانه‌های سوزناک این شاعر بزرگ، میان پیشه‌وران و روستاییان، زن و مرد، بازتابی عمیق داشت. یکی از مشهورترین دوبیتی‌های او که هنوز بر زبان‌ها جاری است، چنین است:

ز دست دیده و دل هر دو فریاد
که هرچه دیده بیند دل کند یاد
بسازم خنجری نیشش ز فولاد
زنم بر دیده تا دل گردد آزاد

القاب خاص باباطاهر

در فرهنگ و ادب ایران، «بابا» از القاب پذیرفته‌شده‌ای برای اهل عرفان به شمار می‌رفت و برای احترام به بزرگان دینی و پیران مورد استفاده قرار می‌گرفت. این لقب به شکل گسترده‌ای برای تکریم باباطاهر، به‌ویژه در زادگاهش همدان، کاربرد داشت.

لقب دیگر این شاعر مشهور، «عریان» بود که اولین بار در منابع قرن نهم ذکر شده است. این لقب، یادآور دوری او از مادیات و علایق دنیوی است. گرچه برخی این عنوان را به ظاهر ساده و سر و پای برهنه او تعبیر کرده‌اند، روحیه قلندرگونه و درویش‌منشانه باباطاهر نیز در شکل‌گیری چنین برداشت‌هایی نقش داشته است.

علاوه‌بر این، او با صفات دیگری همچون «دیوانه»، «دیوانه فرزانه»، «شوریده» و «شیفته» توصیف شده است. دو لقب دیگر «لر» و «همدانی» نیز به دلیل زادگاه و گویش او در دوبیتی‌هایش، به باباطاهر نسبت داده شده‌اند.

یکی از زیباترین اشعار باباطاهر

یکی دیگر از دوبیتی‌های معروف و دل‌نشین او که نشانه‌ای از اوج عشق و حساسیت قلب شاعر است، این چنین است:

عزیزا کاسهٔ چشمم سرایت
میان هر دو چشمم جای پایت
از آن ترسم که غافل پا نهی تو
نشیند خار مژگانم به پایت