از رستم تا سردار سلیمانی؛ روایت وزیر ارشاد از ایران‌مردی: سردار سلیمانی قله معاصر سنت ایران‌مردی است + فیلم

به گزارش خبرنگار رکنا، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در مراسم بزرگداشت سردار سپهبد شهید قاسم سلیمانی که در تالار وحدت برگزار شد، در سخنانی با اشاره به مفهوم «ایران‌مردی» در تاریخ ایران گفت:ایرانِ عزیز، ماندگاری و امتداد حیات خود در طول هزاران سال تاریخ را به عوامل مختلفی وامدار بوده و هست؛ یکی از مهم‌ترین این عوامل، ایران‌مردانی هستند که در دوره‌های مختلف تاریخی، پاسدار عزت، استقلال و مانایی این سرزمین بوده‌اند. سردار عزیز ما، سردار سلیمانی، یکی از قله‌های رفیع این ایران بود.

وی با بیان اینکه این محفل امروز به نام سردار سلیمانی متبرک شده است، افزود: من اعتقاد دارم که این عنوان، عنوانی دقیق و معنادار است. برنامه هنری‌ای هم که در ادامه برگزار می‌شود، با همین اشاره کوتاه پیوند می‌خورد؛ اینکه «ایران‌مرد» در ایران، از دوران اسطوره‌ای تا دوره تاریخی و تا روزگار معاصر و امروز، امتداد معنایی داشته است. این امتداد معنایی، همواره پایداری، عزت و مانایی ایران عزیز را به همراه آورده است.

وزیر ارشاد با اشاره به شاهنامه فردوسی گفت: اگر بخواهیم به برخی از مولفه‌ها و نکات اشاره کنیم، یکی از مهم‌ترین روایت‌ها، روایت شاهنامه فردوسی است. البته شاهنامه صرفاً به یک دوره، یعنی دوره اسطوره‌ای می‌پردازد و در آن، شخصیتی به نام رستم، پهلوانِ پهلوانان ایران‌زمین، تصویر می‌شود. تصویری که فردوسی از این ایران‌مرد ارائه می‌دهد، بیان یک معنا و یک هویت برای تاریخ ایران است.

وی نخستین نکته را چنین برشمرد: نکته اول این است که رستم چگونه در طول حیات خود، همواره در تکاپوی حفاظت و صیانت از ایران بوده است. این موضوع چیزی است که شاهنامه فردوسی به‌صورت روشن و صریح برای ما روایت می‌کند. شهریار زمان، خطاب به رستم می‌گوید:
«ز هر بند تویی پیش ایران سپر
همیشه چو سیمرغ گسترده پر»

رستم چنین نقشی داشت؛ از هر بدی، پیشِ ایران سپر بود و سایه‌اش چون سیمرغ بر خاک ایران گسترده بود. ایران‌مردانی چون سردار سلیمانی نیز چنین بودند و ما آنان را با همین عنوان می‌شناسیم. در طول حیات خود، چه در دفاع مقدس، چه در مرزبانی از ایران، چه در تامین امنیت شرق کشور و سپس در دوره فرماندهی نیروی قدس، امروز بیش از هر زمان دیگری روشن است که امنیت ایران، مدیون بزرگ‌مردی چون سردار سلیمانی است.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با تأکید بر محدودیت زمان سخنرانی گفت: امروز فرصت سخن گفتن بسیار نیست؛ بیشتر گرد هم آمده‌ایم تا از کنسرت «ایران‌مرد» بشنویم. اما برای هر یک از این مولفه‌ها می‌توان ساعت‌ها سخن گفت و کتاب‌ها نوشت؛ اینکه چگونه پاسداری از ایران، یکی از مولفه‌های مهم تاریخ کهن ما، از اسطوره‌ها تا دوران معاصر بوده است. وقتی به سردار سلیمانی‌ها، سردار باقری‌ها، سردار شیرها و دیگر عزیزان این قبیله می‌رسیم، این پیوستگی تاریخی به‌وضوح دیده می‌شود.

وی دومین ویژگی ایران‌مردی را «آزادی و آزادگی و دفاع از مظلوم» دانست و ادامه داد: در شاهنامه می‌بینیم که رستم با شهری مواجه می‌شود که دچار بیداد است؛ شهری که فرمانروایش بیدادگر است، آدم‌خواری در آن رواج دارد و دختران شهر ناپدید می‌شوند تا به آشپزخانه کافور برده شوند. این روایت شاهنامه است. رستم به آن شهر می‌آید، بیداد را برهم می‌زند. ما در زمان معاصر نیز می‌بینیم که شهید سلیمانی در عراق، زمانی که داعش ظهور می‌کند و دختران ایزدی در هراس اسارت می‌لرزند، چگونه به پناه و مأمن مظلومان تبدیل می‌شود. امثال سردار سلیمانی بودند که امنیت خاطر این مظلومان را فراهم کردند. بنابراین ایران‌مرد، فقط پاسدار مرز نیست؛ آزاد‌مرد است. ندای مظلوم، او را به حرکت وا‌می‌دارد. شاید شهر بیداد در اقلیم زمانه امروز وجود نداشته باشد، اما نوای مظلومیت، همان نوایی است که رستم را فرا می‌خوانْد.

وی سومین ویژگی ایران‌مردی را «نسبت با خدا» دانست و گفت: در جای‌جای حکایت رستم در شاهنامه، رابطه با خدا، توکل و نیایش دیده می‌شود. پیش از یکی از جنگ‌ها، ابیات مفصلی وجود دارد که به اختصار به آن اشاره می‌کنم. پیش از نبرد، رستم به جای نماز می‌ایستد و با خدا نیایش می‌کند. می‌گوید:
«به گیتی تو دادی مرا دستگاه
سر بگذاشتی بر خورشید و ماه
به جز تو که بردارد افکنده را
رسالت و آزادگی بنده را»

در پایان نیز درخواست می‌کند:
«چو خواهم که این فرش را برکنم
توانایی آن بده در تنم»

وزیر ارشاد افزود: این فضا را در ایران‌مردانی چون سردار سلیمانی نیز می‌بینیم. رهبر معظم انقلاب درباره ایشان تعبیر دارند که شهید سلیمانی صرفاً یک فرمانده نظامی نبود، بلکه انسانی با معنویت عمیق بود؛ انسانی که در عین برخورداری از همه توانایی‌ها، باور داشت که قدرت اصلی از مبدأیی بالاتر سرچشمه می‌گیرد.

وی ادامه داد: از رستم تا حاج قاسم، این پیوند معنوی دیده می‌شود. اگر هفت‌خان رستم را بخوانید، درمی‌یابید که این هفت‌خان، مجموعه‌ای از درگیری با مشکلات عمیق است که رستم با خرد، عقلانیت و تدبیر از آن‌ها عبور می‌کند. مشکلات را یکی پس از دیگری، با تدبیر پشت سر می‌گذارد. رهبر معظم انقلاب نیز درباره حاج قاسم تعبیری دارند که او هم شجاعت داشت و هم عقلانیت؛ و این هر دو را به شکلی متوازن در خود جمع کرده بود. یکی از دشواری‌های شخصیت انسانی همین است که بتواند ویژگی‌هایی را که جمع کردن‌شان دشوار است، در کنار هم و به‌صورت متوازن حفظ کند.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در ادامه گفت: مولفه چهارم ایران‌مردی، اخلاق و فضایل اخلاقی است. ایران‌مردان، اهل مکارم اخلاق بودند. فرصت واقعاً نیست که از این منظرها به شاهنامه بپردازیم، اما ما نیاز داریم شاهنامه را بیشتر بخوانیم، بیشتر بفهمیم و بیشتر به نسل‌های نو آموزش دهیم. حتی در روایت رستم و اسفندیار، که رقیب و هم‌نبرد اوست، داوری‌های اخلاقی عمیقی وجود دارد. تنها به یک بیت اشاره می‌کنم:
«کارتر ز زور به ایران کسی نیابی
اگر چند کوهی بسی»

وی افزود: اسفندیار نیز تصویر دارنده فضایل اخلاقی بلند است و شاخه‌های متعددی از اخلاق در این روایت‌ها قابل مشاهده است. این ویژگی‌ها را در ایران‌مردان معاصر، از جمله حاج قاسم سلیمانی، نیز می‌بینیم.

وزیر ارشاد در پایان با اشاره به دست‌نوشته‌ای از سردار سلیمانی گفت: نکته‌ای که مایلم در پایان عرض کنم، مربوط به دست‌نوشته‌ای است که از حاج قاسم باقی مانده است. از همان روزی که این دست‌خط را دیدم، هر بار که به آن مراجعه می‌کنم، همان حس روز اول را دارد. این‌قدر این نوشته با صفا و خلوص بیان شده که انسان به‌شدت تحت تأثیر قرار می‌گیرد. فرمانده‌ای که در سطح منطقه و جهان شناخته شده است، وقتی در خانه‌ای استراحت می‌کند، چنین می‌نویسد:
«اولاً از شما عذر می‌خواهم که بدون اجازه از خانه شما استفاده شده است. ثانیاً هر خسارتی که وارد شده، آماده پرداخت هستیم.»

وی تأکید کرد: این دست‌نوشته، تصویری از سجده اخلاقی یک فرمانده است؛ فرمانده‌ای که نه‌تنها فرمانده میدان، بلکه فرمانده جان و روان خویش است. این پنجمین ویژگی ایران‌مردان ایرانی است؛ از عهد اسطوره تا دوران معاصر. آنان صرفاً مدافع وطن نبودند، بلکه صاحب سکینه‌های اخلاقی عمیق بودند.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی سخنان خود را با تأکید دوباره بر ضرورت شناخت و بازخوانی مفهوم ایران‌مردی به پایان رساند.