تأثیرات ناامنی حمله به ایران بر ثبات جهانی

«ادوارد وستنیج»؛ استاد دانشگاه آزاد انگلیس و کارشناس مسائل خاورمیانه.

 به گزارش فرارو به نقل از میدل ایست آی؛ جنگ اخیر میان ایران و اسرائیل و ورود آمریکا به این منازعه به نفع رژیم اسرائیل، بار دیگر پرسش های جدی را در مورد دیپلماسی، نظم بین المللی و نظام   عدم اشاعه هسته ای ایجاد کرده است. اسرائیل در تجاوز اخیر به ایران همان شیوه ای را در پیش گرفت که در طی سال های اخیر با اتکا به آن به طیفی از کشورهای منطقه حمله کرده است. در قالب این رویکرد، اسرائیل اقدام به ترور افراد و همچنین زیرساخت های مدنی نظیر دانشگاه‌ها و بیمارستان‌ها می کند. حمله اخیر اسرائیل به ایران موجب کشته شدن صدها غیرنظامی در این کشور شد.

نیازی نیست یک کارشناس حوزه مسائل بین المللی باشید تا بدانید هدف اصلی تجاوز اخیر اسرائیل به ایران این بود تا در روند مذاکرات هسته ای میان تهران و واشینگتن، اختلال ایجاد شود و روند مذکور به کل متوقف شود. اینکه آمریکا خود به کازار تجاوز اسرائیل علیه ایران پیوست نشان می دهد که وعده های ترامپ مبنی بر پایان دادن به جنگ های بی پایان آمریکا نه تنها پوچ است بلکه عملا این گزاره را نیز اثبات کرد که اسرائیل از نفوذ قابل توجهی بر شکل دهی به سیاست آمریکا در قبال منطقه خاورمیانه برخوردار است.  

علی رغم مزیت هوایی اسرائیل و تمایل مطرح شده این رژیم جهت نابود کردن توانمندی های تهاجمی ایران، تهران توانست حملات ویرانگری را علیه اهداف نظامی در اسرائیل انجام دهد. ایران همچینین یک حمله به پایگاه هوایی العدید در قطر انجام داد که میزبان نظامیان آمریکایی است. اکنون بسیاری در آمریکا در مورد این موضوع که آیا حملات آمریکا به ایران موثر و مفید بوده یا خیر و اینکه اورانیوم غنی شده ایران کجاست، بحث و مناظره می کنند.

در شرایط فعلی وضعیتی حاکم شده که خوانش تحولات آتی را عملا بسیار دشوار کرده است. اکنون شاهد حاکم‌شدن یک آتش‌بس شکننده هستیم. برخی پیشتر این گمانه زنی را مطرح می‌کردند که امکان دارد ایران تنگه هرمز را ببندد یا این کشور نیز سایت های هسته ای اسرائیل را هدف قرار دهد.

ناامنی جهانی

طرح ادعاهایی از سوی دولت آمریکا مبنی بر اینکه ایران باید به تسلیم بی قید و شرط پاسخ مثیت دهد، بسیار غیرواقع‌بینانه بوده است. اگر آتش‌بسی میان ایران و اسرائیل برقرار نمی شد، عملا زمینه برای جنگی گسترده و پُرهزینه فراهم می شد که هم آمریکا و هم اسرائیل، از ظرفیت های قطعی برای موفقیت در آن برخوردار نیستند.

دانش هسته ای ایران قابل بمباران نیست. حتی به رغم ترور برخی از دانشمندان هسته ای ایران نیز نمی توان برنامه هسته ای این کشور را متوقف کرد. یکی از مسائل به شدت خطرناک، مربوط به تغییر مواضع مکرر دونالد ترامپ است. نباید از یاد برد که ترامپ در بحبوحه مذاکرات دیپپلماتیک با ایران اقدام به انجام حمله علیه سایت‌های هسته ای این کشور کرد. اقدامی که عملا بازگشت به مسیر دیپلماسی را سخت و بی‌معنی کرده است.

اینکه ترامپ زمانی از مذاکره با ایران حرف می زند و زمانی به صورت ناگهانی به سایت های هسته ای این کشور حمله می کند، عملا خوانش نیت حقیقی رئیس جمهور آمریکا را برای تهران دشوار کرده است. مجموع این مسائل عملا موجب ایجاد شرایطی مبهم شده اند. در نهایت باید گفت که اسرائیل و آمریکا به عنوان دو کنشگر دارای سلاح های هسته ای عملا به سایت هسته ای کشوری حمله کرده اند که داده های نهادهای اطلاعاتی آمریکا، خیز ایران به سمت دستیابی به سلاح های هسته ای را تایید نمی کرد. تصور این بازیگران مبنی بر اینکه از درون ایران و از سوی مردم این کشور اقدامی برای تغییر نظام سیاسی در ایران رخ خواهد داد نیز ساده‌لوحانه بود. اکنون ثابت شد که تغییر نظام سیاسی در کشوری نظیر ایران پدیده ای نیست که با بمباران هوایی قابل اجرا‌شدن باشد.

اینکه عده ای فکر می کنند با مداخله خارجی در ایران شاهد تغییر نظام سیاسی خواهیم بود، ناشی از عدم شناخت آن ها از تاریخ ایران و واکنش مردم این کشور به مداخلات خارجی است. اقدام اخیر آمریکا و اسرائیل علیه ایران، عملا دنیا را ناامن تر از قبل کرد. این تحولات سبب شده اند تا طیف های قابل‌توجهی از مردم ایران خواهان دستیابی به سلاح های اتمی برای تقویت قدرت بازدارندگی کشورشان شوند.

اینکه اسرائیل و آمریکا به عنوان دو بازیگر دارای تسلیحات هسته ای به کشوری که سلاح های اتمی ندارد حمله کردند، تا حد زیادی خطر اشاعه این تسلیحات را افزایش داده است. این موضوع مشوق های جدی را به دیگر کشورها ارائه کرده تا آن ها نیز به سمت تسلیحات هسته ای حرکت کنند تا از این رهگذر، بقا و موجودیت خودشان را تضمین کنند.

اکنون جهان می بیند که دیپلماسی هسته ای برای کشوری نظیر ایران راهگشا نبوده است. از این رو، شاید کشورها به تجربه ایران می نگرند و و سعی می کنند رویکردهای جدید و مرتبط با منافع ملی خود را در حوزه توانمندی‌های هسته ای خودشان لحاظ کنند. در نهایت باید گفت که واکنش ضعیف کشورهای اروپایی نسبت به تجاوز اسرائیل و آمریکا به ایران، بیش از پیش بنیان های نظم بین المللی قانون محور و غربگرای جهان را تضعیف کرد.

جهان پیش از این رویکردهای دوگانه اروپا در مورد جنگ های غزه و اوکراین را مشاهده کرده است. تسلیم شدن بزدلانه اروپایی ها در برابر آمریکا و منافع امنیتی اسرائیل، بیش از هر زمان دیگری ریاکاری و ناکارآمدی آن ها را به نمایش گذاشته است. اینکه آمریکا و اسرائیل به هر اقدام نامشروعی دست می زنند و آن را در لوای «سیاست صلح از طریق قدرت» توجیه می کنند، نه تنها هنجارهای بین المللی را تضعیف می کند بلکه موجب ایجاد ناامنی بیشتر و سریعتر در دنیا می شود.