عجایب شهر زیرزمینی «کُرد علیا» تیران؛ میراث باستانی دوران اشکانیان + فیلم

شهر با معماری اسرارآمیز

ساختار و سبک معماری این شهر به گونه‌ای است که با تاق‌ها و اتاق‌های دایره‌ای شکل خود، شباهتی بی‌نظیر با «کاتا کومب» رم (catacombs of rome) دارد. این مکان در واقع گورستان‌های زیرزمینی قدیمی در عمق ۳۰۰ تا ۴۰۰ متری زمین در ایتالیا است.

شهر زیرزمینی «کرد علیا» با بیش از هزار سال قدمت و معماری الهام‌گرفته از دوره‌های هخامنشی، اشکانی و ساسانی، دارای وسعتی ۲۰ هزار متر مربعی و ۸۰ ورودی زمینی است که آرایش دایره‌ای شکل دارند.

حسی مرموز و متفاوت در شهر

وارد شدن به این شهر زیرزمینی، به معنای گام گذاشتن در دالان‌های هلالی و تاریک، پرده‌ای از سردی هوا و بوی خاک نمناک که خود را از دنیای فیزیکی جدا می‌کند.

ورودی‌های نامنظم با نوع معماری لانه موشی خود دلهره‌آور هستند، زیرا از هر دروازه‌ای که وارد شهر شوید، یافتن مسیر اصلی دشوار می‌شود.

علی صفری، راهنما و مسئول این مجموعه، تأکید دارد که در طول گردش در مسیرهای شهر، باید مراقب باشید چرا که در سمت راست مسیر، ۸۰ حلقه چاه آب وجود دارد.

شیوه ساخت علمی این شهر

این شهر سه طبقه‌ای با اختلاف سطح، با تاق‌های هلالی و اتاقک‌های دایره‌ای، شامل تونل‌ها، قنات‌ها و چاه‌هایی با دیوارهایی از جنس ساروج، عمق ۱۸ تا ۲۰ متری را به نمایش می‌گذارد.

ساختار سنگی این شهر با سنگ‌های خشک بدون ملات و طراحی ۸۰ حلقه چاه مستطیل شکل نشان می‌دهد که این مکان از هوش و مهارت ویژه‌ای برخوردار است.

علاوه بر این، ستون‌های مثلثی شکل در طول مسیر، گواه بر مهندسی دقیق و علمی این شهر زیرزمینی هستند.

رازهای تاریخی و کاربردی شهر

علی صفری پیش‌تر اشاره کرده بود که این شهر تاریخی، با قدمت اشکانی و هخامنشی، نقش یک پناهگاه امن را در دوران جنگ و ناامنی ایفا می‌کرده است.

با این حال، محسن مظاهری، رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری تیران و کرون، معتقد است که تاق‌های هلالی شکل اطراف ۸۰ حلقه چاه این شهر، به نوعی آیین میترایسم و مراسم مذهبی را بازتاب می‌دهند.

او می‌افزاید اگر این موضوع از طریق تحقیقات باستان‌شناسان تأیید شود، می‌توان نتیجه گرفت که این مکان تنها یک پناهگاه نظامی نبوده، بلکه پرستشگاهی با معماری هخامنشی نیز بوده است.

تاکنون حدود ۲ هزار متر مربع از وسعت این شهر زیرزمینی ساماندهی شده و در تلاش هستند تا بهبود فضای ۲ هزار متر مربع دیگر عملی شود.

نام و تاریخچه منطقه

در گذشته، این روستا در دوره اشکانیان به نام «گُورد» شناخته می‌شد که به معنای «مردان قوی و شجاع» است، اما در اواخر حکومت ساسانی به نام «کرد علیا» تغییر یافت.

چراغ‌های پی‌سوز و زندگی قدیمی

در مسیرهای تاریک شهر زیرزمینی، چراغ‌های پی‌سوز با طراحی‌های متنوع بر روی دیوارهای اتاقک‌های هلالی شکل خودنمایی می‌کنند. این چراغ‌ها، یادگارهایی از زندگی دوره‌ای پس از اشکانیان هستند.

در نهایت، با گذر از تونل‌ها و معابر تاریک به یک در چوبی قدیمی می‌رسید که به روستای «کرد علیا» راه دارد.

شگفتی در شهر زیرزمینی

هنگام خروج از این شهر تاریخی، هر بیننده‌ای از ابتکار گذشتگان برای ایجاد روشنایی در مسیرهای تاریک شگفت‌زده می‌شود.

این شهر در عمق ۱۸ متری زمین و در مجاورت روستای کرد علیا، شهرستان تیران و کرون استان اصفهان قرار گرفته است.

شهر مذکور در سال ۱۳۹۵ با کاربری نظامی شناسایی شد، اما تحقیقات جدید خبر از پرستشگاه بودن آن و رواج آیین مهرپرستی در این منطقه می‌دهد.

شهرستان تیران و کرون در ۴۵ کیلومتری غرب استان اصفهان واقع شده است.