ماه سیاه در اول شهریور؛ واقعیت یا افسانه؟

وبگاه «ارث اسکای» در مطلبی نوشت: در بحث اخترشناسی ، هنگامی که در یک ماه تقویمی دو ماه کامل (بدر) رخ می‌دهد، دومین آن را «ماه آبی» می‌نامند. این واژه مفهومی نسبتاً مدرن دارد و طبق پژوهش فولکلورشناس فیلیپ هیسکاک (Philip Hiscock) که در سال ۱۹۹۹ میلادی منتشر شد، استفاده از اصطلاح «ماه آبی» به قرن بیستم بازمی‌گردد.

امروزه، دوستداران نجوم و خبرنگاران واژه «ماه سیاه» را برای اشاره به دومین ماه نو در یک ماه تقویمی به کار می‌برند. بر این اساس، در ۲۲-۲۳ اوت ۲۰۲۵ (۳۱ مرداد و اول شهریور ۱۴۰۴ شمسی) شاهد این پدیده هستیم که با وجود شباهت‌هایی به ماه آبی، تفاوت‌های ظریفی نیز دارد.

ویژگی‌ها و زمان‌بندی دقیق

پدیده «ماه سیاه فصلی»، که آن را به عنوان زمان ماه نو نیز می‌شناسند، در ساعت ۰۶:۰۶ به وقت جهانی در تاریخ ۲۳ اوت ۲۰۲۵ (۹:۳۶ به وقت ایران در اول شهریور) رخ می‌دهد. با توجه به اختلاف ساعت، در برخی نقاط دنیا این رویداد شب ۲۲ اوت (۳۱ مرداد) مشاهده‌شدنی خواهد بود.

دیدن ماه سیاه یا هر ماه نو دیگری با چشم غیرمسلح امکان‌پذیر نیست. این پدیده زمانی اتفاق می‌افتد که ماه تقریباً در موقعیتی میان زمین و خورشید قرار می‌گیرد و نزدیکی آن به خورشید، باعث ناپدیدی‌اش در نور روز می‌شود.

نکات جالب درباره ماه سیاه

• ماه سیاه تقویمی که همان دومین ماه نو در یک ماه تقویمی است، تقریباً هر ۲۹ ماه یک بار پدید می‌آید.
• ماه سیاه فصلی، به معنای سومین ماه نو در میان چهار ماه نو یک فصل، هر ۳۳ ماه یک بار به وقوع می‌پیوندد.
• آخرین ماه سیاه فصلی، پیش از رویداد اوت ۲۰۲۵، در ۱۹ مه ۲۰۲۳ ثبت شده و مورد بعدی در ۲۰ اوت ۲۰۲۸ خواهد بود.
• آخرین ماه سیاه تقویمی در ۳۰-۳۱ دسامبر ۲۰۲۴ روی داد و مورد بعدی آن در ۳۱ اوت ۲۰۲۷ رخ خواهد داد.

اصطلاح «ماه آبی» ممکن است برخی افراد را گمراه کند، زیرا در این شرایط، رنگ ماه به آبی تغییر نمی‌کند. اما در مقابل، «ماه سیاه» تا حدودی توصیفی دقیق‌تر به نظر می‌رسد، چرا که وقوع آن در طول روز، دیدن آن در آسمان شب را غیرممکن می‌سازد. در حالت ماه نو، نیمه تاریک ماه به سمت زمین قرار گرفته و آن را از دید ما پنهان می‌کند.