جلوگیری از حالت تهوع در هواپیما | چرا در هواپیما سرگیجه و حالت تهوع می‌گیریم؟

دلایل بروز حالت تهوع در هواپیما

حالت تهوع در هواپیما معمولاً به دلیل اختلال در سیستم تعادل بدن ایجاد می‌شود. این سیستم شامل گوش داخلی، چشم‌ها و گیرنده‌های حسی است که اطلاعات مربوط به حرکت و موقعیت را به مغز ارسال می‌کنند. زمانی که این اطلاعات با یکدیگر هماهنگ نباشند، مغز دچار سردرگمی می‌شود و علائم پرواززدگی ظاهر می‌شوند.

ناهماهنگی حسی

گوش داخلی نقش کلیدی در حفظ تعادل دارد. در زمان پرواز، به‌ویژه هنگام برخاستن، فرود یا مواجهه با تلاطم، گوش داخلی حرکت را حس می‌کند، اما چشم‌ها ممکن است تصویری ثابت از فضای داخلی کابین را ببینند. این ناهماهنگی باعث ارسال سیگنال‌های متضاد به مغز و در نتیجه بروز حالت تهوع می‌شود.

تغییرات فشار هوا

افزایش یا کاهش سریع فشار در کابین هواپیما، به‌ویژه در زمان اوج‌گیری یا فرود، می‌تواند بر سینوس‌ها و گوش میانی تأثیر گذاشته و احساس فشار در سر، سردرد یا تهوع را به دنبال داشته باشد.

استرس و اضطراب

نگرانی از پرواز یا اضطراب مربوط به سفر می‌تواند واکنش‌های فیزیولوژیکی مانند تپش قلب، تنفس سریع و تعریق را به همراه داشته باشد که در نهایت به بروز حالت تهوع منجر می‌شود.

تلاطم و حرکات ناگهانی

حرکات غیرمنتظره هواپیما باعث می‌شود بدن به طور مداوم در حال سازگاری با تغییرات باشد. این وضعیت سیستم تعادل را تحت فشار قرار داده و ممکن است حالت تهوع را تشدید کند.

عوامل محیطی

بوی غذا، خشکی هوای کابین یا نشستن در بخش‌هایی از هواپیما که حرکت بیشتری حس می‌شود، مانند صندلی‌های عقب، از جمله عواملی هستند که می‌توانند احساس تهوع را تقویت کنند.

تأثیر شرایط پرواز

عوامل مرتبط با نوع و شرایط پرواز، مانند مدت زمان، مسیر و شرایط جوی، نقش مهمی در پرواززدگی دارند.

برای مثال، پروازهای کوتاه‌تر معمولاً علائم کمتری ایجاد می‌کنند و پروازهای مستقیم به دلیل کاهش توقف و تغییر مسیر، احتمال بروز تهوع را کاهش می‌دهند.

چرا پیشگیری از پرواززدگی اهمیت دارد؟

پرواززدگی یا حالت تهوع در هواپیما نه‌تنها تجربه سفر را ناخوشایند می‌کند، بلکه می‌تواند سلامت و ایمنی مسافران را تحت تأثیر قرار دهد. توجه به این موضوع از اهمیت بالایی برخوردار است، چرا که:

• انتخاب درست صندلی در زمان خرید بلیط هواپیما و هچنین انتخاب زمان مناسب پرواز می‌تواند نقش مهمی در کاهش علائم پرواززدگی داشته باشد.
• درک دلایل فیزیولوژیکی پرواززدگی به مسافران کمک می‌کند بهتر با علائم مقابله کنند.
• اطلاع از روش‌های پیشگیری و درمان، سفر را برای همه، به‌ ویژه گروه‌های حساس، راحت‌تر می‌کند.
• توجه به عوامل محیطی و شرایط جسمی پیش از پرواز، احتمال بروز تهوع را کاهش می‌دهد.
• آموزش و آگاهی‌بخشی درباره پرواززدگی می‌تواند استرس و اضطراب ناشی از سفر را کاهش دهد و تجربه‌ای دلپذیرتر ایجاد کند.

نشانه‌های پرواززدگی

شدت نشانه‌های پرواززدگی از فردی به فرد دیگر متفاوت است، اما معمولاً به‌صورت علائم زیر ظاهر می‌شوند:

• احساس تهوع یا استفراغ
• سرگیجه و دشواری در حفظ تعادل
• تعریق سرد، به‌ویژه در ناحیه پیشانی و کف دست
• رنگ‌پریدگی چهره
• احساس خستگی و بی‌حالی
• سردرد یا فشار در ناحیه سر
• افزایش حساسیت به بو یا صداهای محیط

راهکارهای پیشگیری از پرواززدگی

با رعایت برخی نکات ساده می‌توان احتمال بروز پرواززدگی را تا حد زیادی کاهش داد:

انتخاب صندلی مناسب

نشستن در نزدیکی بال‌های هواپیما که در آن نوسانات کمتر احساس می‌شود، می‌تواند به کاهش نشانه‌ها کمک کند. همچنین، صندلی کنار پنجره امکان نگاه کردن به افق را فراهم می‌کند که باعث هماهنگی بهتر بین سیستم بینایی و تعادل می‌شود.

آمادگی پیش از پرواز

پرهیز از مصرف غذاهای سنگین، چرب یا پرادویه پیش از پرواز اهمیت دارد. همچنین باید مصرف نوشیدنی‌های محرک مانند کافئین و الکل را کاهش داد. داشتن خواب کافی شب قبل از سفر نیز تأثیر زیادی در بهبود تعادل بدن دارد.

تمرکز بر یک نقطه ثابت

اگر دید به بیرون دارید، نگاه کردن به افق می‌تواند به حفظ تعادل کمک کند. در غیر این صورت، تمرکز بر یک نقطه ثابت در داخل کابین نیز مؤثر است.

تنفس آرام و عمیق

تنفس آهسته و کنترل‌شده از راه بینی و بازدم از دهان، به آرام‌سازی سیستم عصبی و کاهش اضطراب کمک می‌کند.

استفاده از زنجبیل

زنجبیل خاصیت ضد تهوع دارد. مصرف چای زنجبیل، قرص یا آب‌نبات زنجبیلی پیش از پرواز یا در طول سفر هوایی می‌تواند مفید باشد.

نوشیدن آب کافی

هوای خشک کابین ممکن است منجر به کم‌آبی بدن شود. نوشیدن آب در فواصل منظم و پرهیز از نوشیدنی‌های شیرین یا گازدار توصیه می‌شود.

وضعیت بدن هنگام نشستن در هواپیما

نشستن به‌صورت صاف با تکیه مناسب به پشتی صندلی، به بدن کمک می‌کند تا تعادل را بهتر حفظ کند.

استفاده از مچ‌بند ضد تهوع

مچ‌بندهایی که بر نقطه فشاری مچ دست اثر می‌گذارند، در برخی افراد باعث کاهش حالت تهوع می‌شوند و عوارض جانبی ندارند.

راه‌های درمان پرواززدگی در حین سفر

در صورت بروز علائم در طول پرواز، روش‌های زیر می‌توانند به تسکین آن‌ها کمک کنند:

مصرف داروهای ضد تهوع

داروهایی مانند دیمن‌هیدرینات در کاهش حالت تهوع مؤثر هستند. بهتر است این داروها با مشورت پزشک و پیش از پرواز استفاده شوند.

خوردن غذای سبک

مصرف مقدار کمی نان خشک یا بیسکویت می‌تواند معده را آرام کند. باید از خوردن غذاهای چرب، سنگین یا پرادویه در حین پرواز خودداری شود.

کاهش تحریکات حسی

بستن چشم‌ها، استفاده از چشم‌بند یا گوش دادن به موسیقی آرام می‌تواند میزان تحریکات حسی را کاهش داده و تمرکز ذهن را از تهوع دور کند.

فشار دادن نقطه طب فشاری

نقطه P6 که حدود سه انگشت پایین‌تر از مچ دست قرار دارد، یکی از نقاط طب فشاری است که ماساژ آرام آن ممکن است در کاهش تهوع مؤثر باشد.

استفاده از کمپرس سرد

قرار دادن پارچه‌ای خنک بر روی پیشانی یا پشت گردن می‌تواند به تسکین احساس ناراحتی و تعریق سرد کمک کند.

استفاده از تکنولوژی برای کاهش پرواززدگی

برخی اپلیکیشن‌های موبایل با تمرین‌های تنفسی، صداهای آرام‌بخش یا راهنمای تمرکز ذهنی می‌توانند به کاهش اضطراب کمک کنند. همچنین استفاده از هدفون‌های حذف نویز می‌تواند محیط اطراف را آرام‌تر و تجربه سفر را قابل‌تحمل‌تر کند.

نکاتی برای پروازهای طولانی‌مدت

در پروازهای طولانی، مدیریت صحیح شرایط اهمیت بیشتری دارد. در این نوع سفرها، خوابیدن در حین پرواز، مصرف وعده‌های سبک، انجام حرکات کششی و نوشیدن منظم آب می‌تواند از بروز پرواززدگی جلوگیری کند. همراه داشتن خوراکی‌های خشک و مطمئن نیز پیشنهاد می‌شود.

چه کسانی بیشتر در معرض پرواززدگی هستند؟

برخی افراد به دلایل جسمانی یا روانی بیشتر مستعد تجربه پرواززدگی هستند. این افراد عبارت‌اند از:

• کودکان، به‌ویژه در سنین پایین، به دلیل کامل نشدن سیستم تعادل
• زنان باردار، به‌سبب تغییرات هورمونی و حساسیت بیشتر معده
• کسانی که سابقه میگرن یا سردردهای شدید دارند
• افراد مضطرب یا دارای فوبیای پرواز
• مبتلایان به اختلالات گوش داخلی
• افرادی که در خودرو یا کشتی دچار بیماری حرکت می‌شوند

کلام آخر

پرواززدگی مشکلی رایج اما قابل پیشگیری و کنترل است. با شناخت دلایل اصلی آن، رعایت نکات ساده مانند انتخاب صندلی مناسب، نوشیدن آب کافی، استفاده از زنجبیل یا مچ‌بند ضد تهوع و آرام‌سازی بدن و ذهن، می‌توان این تجربه ناخوشایند را به حداقل رساند. در صورت بروز علائم نیز راهکارهای مؤثری برای تسکین آن‌ها وجود دارد.