ایران تشنه است! / کشور نیازمند تصمیم بزرگ حاکمیتی و اقدام فوری است

به گزارش خبرنگار اقتصادی رکنا، ایران در آستانه بحران آب قرار دارد. کارشناسان هشدار می‌دهند که مشکل خشکسالی در سال‌ های اخیر تنها به مدیریت مصرف بخش خانگی و درخواست از مردم محدود نشده است. اصلی‌ ترین چالش، هدررفت گسترده آب در شبکه‌ های فرسوده، مصرف بیش از حد در بخش کشاورزی و عدم بهره‌گیری از فناوری‌های نوین برای بازچرخانی آب و تولید پایدار منابع آبی است.

کارشناسان همچنین از رهاشدگی مدیریت آب توسط مسئولان انتقاد می‌ کنند و تأکید دارند که بدون تصمیم جمعی و عاقلانه حاکمیت، وضعیت بحرانی فعلی تشدید خواهد شد. آنها بر ضرورت اقدام فوری در اصلاح شبکه‌ های آبرسانی، استفاده از روش‌ های نوین بازچرخانی آب، بهره‌گیری از آب خاکستری و پساب و مدیریت هوشمند منابع آب تأکید دارند تا ایران بتواند بحران فعلی را پشت سر بگذارد و آینده پایدار منابع آبی خود را تضمین کند.

رضا حاجی کریم، رئیس فدراسیون صنعت آب کشور با هشدار درباره بحران آب در ایران اعلام کرد که منابع آب تجدیدپذیر کشور طی سال‌های اخیر از ۱۳۰ به ۶۶ میلیارد مترمکعب کاهش یافته و تهران بخش عمده آب خود را از دیگر مناطق برداشت می‌کند.

او به مصرف روزانه ۳۵۰ هزار لیتر آب در مجتمع‌هایی مانند پالادیوم اشاره کرد و تأکید کرد که نبود مقررات الزام‌آور برای بازچرخانی آب در ساختمان‌ها، سرعت بحران را افزایش داده و اگر روند فعلی ادامه یابد، کلان‌شهرها تا سال ۱۴۱۵ ممکن است با تخلیه و فروپاشی آبی مواجه شوند.

وی همچنین بر ضرورت تدوین مقررات بازچرخانی آب، استفاده از پساب و آموزش مهندسان در این زمینه تأکید کرد.

عیسی بزرگ زاده، سخنگوی صنعت آب کشور مدیریت ناکارآمد منابع آب را اصلی‌ترین مشکل دانست و تصریح کرد که کمبود آب به تنهایی عامل بحران نیست. او راهکارهای کوتاه‌مدت را ناکافی خواند و بر طراحی ابزارهای مدیریتی، بازچرخانی آب، استفاده از آب خاکستری و جمع‌آوری آب باران و اصلاح مقررات ساختمان‌ها برای توسعه پایدار تأکید کرد.

همچنین ظرفیت جمعیتی و فعالیت در شهرهای بزرگ محدود است و باید با مدیریت هوشمند و هدایت انرژی ساخت‌وساز به سمت توسعه پایدار، تاب‌آوری منابع آب حفظ شود.

در مجموع، مقامات صنعت آب ایران هشدار می‌دهند که بدون بازچرخانی آب، اصلاح مقررات و مدیریت هوشمند مصرف، بحران آب شدت یافته و پیامدهای جدی برای کلان‌شهرها و دشت‌های کشور به همراه خواهد داشت، در حالی که پتانسیل فنی و مدیریتی برای بهبود وضعیت موجود وجود دارد.

هشدار جدی نسبت به تداوم خشکسالی و ضرورت مدیریت مصرف آب

مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی در اطلاعیه‌ای با هشدار جدی نسبت به تداوم خشکسالی در کشور بر ضرورت مدیریت مصرف آب تاکید کرد.

اطلاعیه مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی به شرح زیر است؛

با توجه به بررسی‌های جامع و داده‌های اقلیمی در سال‌های اخیر، منطقه خاورمیانه و به‌ویژه کشور عزیزمان ایران درگیر یکی از طولانی‌ترین و شدیدترین دوره‌های خشکسالی در دهه‌های اخیر است. پاییز جاری، ششمین پاییز بسیار خشک متوالی در کشور بوده و میزان بارندگی در این فصل به‌طور چشمگیری کمتر از نرمال ثبت شده است.

بر اساس داده‌های هواشناسی، نیمه اول سال شمسی جاری و به‌ویژه 40 روز گذشته پاییز جاری در بسیاری از استان‌ها، به‌ویژه در فلات مرکزی و استان‌های همجوار زاگرس، خشک‌ترین دوره در 40 سال گذشته بوده است. این وضعیت بحرانی، منابع آبی سطحی و زیرسطحی کشور را با فشار بی‌سابقه‌ای مواجه کرده است. در شهرهای بزرگ مانند تهران، تبریز، مشهد و اراک، برخی سدهای اصلی تأمین‌کننده آب شرب به «روز صفر آبی» رسیده یا بسیار نزدیک شده‌اند؛ به‌عبارتی، ذخایر قابل برداشت به حداقل رسیده و ناگزیر منجر به اتکای کامل به منابع زیرزمینی می‌شود. این روند، خطر تشدید فرونشست و فقر منابع آبی در سال‌های آینده را به‌طور جدی افزایش می‌دهد.

از سوی دیگر، میانگین دمای کشور در پاییز جاری حدود یک درجه سانتی‌گراد بیش از میانگین بلندمدت بوده که خود به افزایش تبخیر، کاهش رطوبت خاک و تشدید اثرات خشکسالی منجر شده است. مدل‌های میان‌مدت و هفتگی نیز نشان می‌دهند که تا دو هفته آینده بارندگی در اغلب مناطق کشور رخ نخواهد داد و یا بسیار کمتر از نرمال خواهد بود. این پیش‌بینی‌ها، در کنار وضعیت بحرانی سدها، زنگ خطر جدی برای منابع آبی کشور را به‌صدا درآورده‌اند.

مدل‌های فصلی نشان می‌دهند که در ماه‌های زمستان، نیمه غربی کشور با احتمال متوسط در شرایط نرمال بارشی قرار می‌گیرد، اما نیمه شرقی همچنان با گرایش به کم‌بارشی مواجه خواهد بود. این تفاوت منطقه‌ای در بارش، نیازمند برنامه‌ریزی دقیق و منطقه‌محور در مدیریت منابع آب است.

بر این اساس، این مرکز ضمن اعلام هشدار جدی، از تمامی مسئولان، نهادهای اجرایی، شهرداری‌ها، صنایع، کشاورزان و عموم مردم درخواست می‌کند؛

1- مصرف آب را به‌طور جدی مدیریت و کاهش دهند.

2- از هرگونه مصارف غیرضروری و هدررفت منابع آبی جلوگیری شود.

3- برنامه‌های صرفه‌جویی، بازچرخانی آب و استفاده از فناوری‌های نوین در مدیریت منابع آب در اولویت قرار گیرد.

4-اقدامات فوری برای تقویت زیرساخت‌های آبی، پایش منابع زیرزمینی و تدوین برنامه‌های اضطراری توسط نهادهای مسئول انجام شود.

5- آموزش‌های عمومی در زمینه بحران آب و تاب‌آوری در برابر خشکسالی در سطح مدارس، رسانه‌ها و جوامع محلی گسترش یابد.

تاب‌آوری کشور در برابر بحران خشکسالی، نیازمند همبستگی ملی، آگاهی عمومی و اقدام فوری است. آینده منابع آبی ایران در گرو تصمیمات امروز ماست.