هر انفجاری در شهر تهران حمله نظامی نیست؛ دست از سر روان مردم بردارید/ انفجار گاز بوده، هست و خواهد بود

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، از ابتدای سال ۱۴۰۴ تا امروز، ۲۳ تیرماه، دو مورد انفجار گاز در تهران گزارش شده است: انفجار  در چیتگر در ۱۹ تیرماه و انفجار کپسول گاز که منجر به مصدومیت ۸ نفر شد در تاریخ ۴ تیر.

این در حالی است که بررسی آمارهای پیشین نشان می‌دهد چنین حوادثی در تهران بی‌سابقه نیستند و با نرخ نسبتاً ثابتی در حال وقوع‌اند.

به‌عنوان نمونه، طبق آخرین داده های آماری و داده‌های ثبت‌شده در رسانه‌ها، از فروردین تا ۱۹ مرداد ۱۴۰۲—یعنی در عرض ۵ ماه—۴ انفجار گاز در تهران رخ داده که میانگین آن کمتر از یک مورد در ماه است.

در نبود آمار شفاف و پیوسته از سوی نهادهایی چون آتش‌نشانی تهران یا شرکت ملی گاز، تحلیل‌های رسانه‌ای بر پایه داده‌های پراکنده شکل می‌گیرد؛ اما حتی همین داده‌های محدود نشان می‌دهند که انفجار گاز در منازل تهران نه اتفاقی خارق‌العاده است، نه نشانه‌ای از بحران امنیتی.

از نشتی گاز تا سناریوی پهپاد

اما بعد از جنگ ۱۲ روزه بین ایران و اسرائیل و برقراری آتش‌بس، هر حادثه انفجاری در کشور، خصوصاً در پایتخت، ناگهان به سوژه‌ی تحلیل‌های امنیتی بدل می‌شود. برخی رسانه‌های خارجی و کانال‌های وابسته به جریان‌های اسرائیلی بلافاصله بر موج سوار می‌شوند و حتی انفجار ناشی از نشت کپسول گاز را در چارچوب "ادامه حملات پهپادی" روایت می‌کنند. تصویری پخش می‌شود، دیواری سیاه شده، سقفی فرو ریخته، و زیرنویس خبر می‌نویسد: «حمله اسرائیل به قلب تهران».

این در حالی است که آمارها می‌گویند همین پیش از جنگ هم تهران به طور میانگین ماهیانه شاهد انفجار گاز بوده‌است. علت‌ها نیز مشخص‌اند: نشت گاز، اتصالات غیراستاندارد، بی‌احتیاطی در استفاده از بخاری یا کپسول، یا نگهداری خطرناک گاز مایع در فضای مسکونی. هیچ‌کدام از اینها نیاز به سناریوی "پهپاد دشمن" ندارند.

واقعیت در محاصره روایت‌سازی

اما مشکل فقط رسانه‌های خارجی نیستند. نهادهای داخلی هم در واکنش به این رویدادها معمولاً با تأخیر، با سکوت یا با اطلاعات ناقص عمل می‌کنند. همین شکاف خبری است که میدان بازی را برای دروغ‌پردازان باز می‌گذارد.

اگر سازمان آتش‌نشانی یا اورژانس کشور بلافاصله و شفاف درباره علت حادثه اطلاع‌رسانی کنند، جایی برای تحلیل‌های مشکوک باقی نمی‌ماند. اگر شرکت گاز هر ماه آمار حوادث ناشی از گاز را منتشر کند، افکار عمومی با واقعیت آشنا می‌شود، نه با سناریوهای وارداتی.

هراس‌افکنی با چاشنی احتراق

انفجار گاز، همان‌قدر که واقعی است، همان‌قدر هم که جان می‌گیرد و خانه و زندگی را می‌سوزاند، نباید تبدیل به ابزار جنگ روانی شود. اینکه رسانه‌ای خارجی و انسان رسانه ها، از یک انفجار در آشپزخانه، تصویر بمباران و جنگ بسازد، نه ژورنالیسم است و نه دغدغه‌ی حقیقت. این صرفاً سوءاستفاده از روانِ زخمیِ جامعه‌ای است که همین حالا هم از گرانی، ناامنی معیشتی و فشارهای اقتصادی، در تنگناست.

واقعیت را جدی بگیرید، نه روایت را

ما با پدیده‌ای طرفیم که وجود دارد، پیش از جنگ هم بوده و بعد از جنگ هم هست: انفجار گاز در منازل. اما این پدیده حالا در بستر جنگ رسانه‌ای، لباسی تازه به تن کرده؛ لباسی نظامی و امنیتی. برای مقابله با این وارونه‌نمایی، بیش از همیشه نیازمند شفافیت آماری، آموزش ایمنی عمومی، و واکنش رسانه‌ای سریع و مستند هستیم.