شاهنامه خوانی / حماسه‌ای از دشمنی تا دوستی و صلح دوباره ایران و توران / پادشاهی کیقباد- بخش 4؛ سپهدار ترکان دو دیده پرآب + متن صوتی و معنی اشعار

 یکی از بزرگ‌ترین حماسه‌های منظوم جهان، کتاب شاهنامه فردوسی، اثر ابوالقاسم فردوسی است. این اثر شامل حدود 50,000 تا 61,000 بیت است و به اساطیر، حماسه‌ها و تاریخ ایران از آغاز، تا حمله‌ی اعراب می‌پردازد. شاهنامه در سه بخش اسطوره‌ای، پهلوانی و تاریخی نگاشته شده و تأثیر عمیقی بر فرهنگ و ادبیات کهن فارسی داشته است. این کتاب به بسیاری از زبان‌های زنده‌ی جهان نیز ترجمه شده است.

درباره‌ی کتاب شاهنامه فردوسی

یکی از بزرگ‌ترین و مهم‌ترین آثار ادبیات کهن فارسی و یکی از شاهکارهای حماسی جهان، کتاب شاهنامه فردوسی (Shahnameh) است که توسط حکیم ابوالقاسم فردوسی (Ferdowsi)، شاعر بزرگ ایرانی، در حدود هزار سال پیش سروده شده است. شاهنامه به معنای «کتاب شاهان» است و داستان‌های آن به تاریخ و اساطیر ایران باستان می‌پردازد. این اثر عظیم که بیش از 50,000 بیت شعر را در بر می‌گیرد، به زبان فارسی دری نوشته شده است.

نکوداشت‌های کتاب شاهنامه فردوسی

• محمدعلی فروغی، شاهنامه فردوسی را از گران‌قدرترین و بزرگ‌ترین آثار موجود در تاریخ ادبیات فارسی می‌دانست و معتقد بود که این اثر نه‌تنها هویت ملی ایرانیان را زنده نگاه داشته، بلکه زبان فارسی را نیز از فراموشی نجات داده است. او فردوسی را به خاطر زنده نگاه داشتن تاریخ ملی و ادبیات کهن فارسی، بسیار مورد تقدیر قرار می‌داد.

• محمدتقی بهار بر این باور بود که ابوالقاسم فردوسی با شاهنامه‌ی خود، قدرت وعزت‌نفس را به ایرانیان بازگرداند. او معتقد بود که این اثر، ریشه‌ی ایرانیان را قوی و آنان را در راه مردی، مردانگی و غیرت استوار ساخته است.

• مجتبی مینوی معتقد بود که زبان فارسی وسیله‌ای برای استحکام اتحاد و ارتباط ایرانیان است و شاهنامه فردوسی این زبان را چنان غنی و محکم کرده که از فراموشی و نابودی در امان مانده است. او بر این باور بود که شاهنامه، نقش مهمی در حفظ و تقویت هویت ملی ایرانیان ایفا کرده است.

• حبیب یغمایی بر این باور بود که اگر تمام ثروت ایران از عصر غزنوی تاکنون در یک کفه‌ی ترازو قرار گیرد و شاهنامه فردوسی در کفه‌ی دیگر، شاهنامه ارزش بالاتری خواهد داشت. او معتقد بود که این اثر ارزش و اهمیت بی‌نظیری دارد که با هیچ ثروتی قابل مقایسه نیست و جایگاه ویژه‌ای در تاریخ و فرهنگ ایران دارد.

• بدیع الزمان فروزانفر، فردوسی را به‌خاطر اخلاق شایسته و پاکی سخن، برتر از دیگر شعرا می‌دانست. او معتقد بود که فردوسی وطن‌پرست بوده و به ایران، عشق بسیاری داشته است. این عشق و شور در آثار او آشکار است و نشان‌دهنده‌ی تعهد و وفاداری این شاعر به میهن و فرهنگ ایرانی است. فروزانفر بر این باور بود که ابوالقاسم فردوسی با شاهنامه‌ی خود، ارزش‌های والای انسانی و ملی را به نسل‌های آینده منتقل کرده است.

سپهدار ترکستان وقتی که نامه‌ای از افراسیاب دریافت کرد، شگفت‌زده شد و با چشمانی پر از اشک به فکر فرو رفت. او فردی زیرک را انتخاب کرد و نامه‌ای ارتنگ وار (به شکلی هنرمندانه و زیبا) به ایران فرستاد. نامه به نام خداوند خورشید و ماه شروع می‌شد و درود به روان فریدون ارسال می‌کرد، زیرا آنها از نسل فریدون بودند. در این نامه، افراسیاب به یاد می‌آورد که چگونه جدایی و دشمنی بین تور و ایرج بوجود آمد و اینکه چگونه منوچهر کینه‌ها را خنثی کرد. او پیشنهاد می‌کند که بهتر است دوباره به فکر اتحاد و دوستی باشند، زیرا جنگ و خونریزی فقط مشکلات را به ارمغان می‌آورد. او یادآوری می‌کند که مرزهای بین توران و ایران در زمان فریدون مشخص شده بودند و جنگ فقط به ضرر هر دو طرف است. وقتی نامه به کیقباد، پادشاه ایران، رسید، پاسخ داد که می‌داند نزاع اول از طرف تور آغاز شده بود، زمانی که ایرج کشته شد. او خاطرنشان کرد که در زمان افراسیاب نیز به ایران تجاوز شد و بسیاری از بزرگان چون نوذر کشته شدند. با این حال، کیقباد آماده بود تا در صورت پشیمانی طرف مقابل، پیمانی جدید بپذیرند. کیقباد پیشنهاد داد که فرستاده‌ای برای مذاکره فرستاده شود و با انجام ایمانی جدید، دشمنی‌ها پایان یابد. فرستاده به توران بازگشت و با افراسیاب مذاکره کرد، که این امر باعث شد جنگجویان ایرانی و تورانی به دنبال صلح بروند و نبرد را خاتمه دهند. کیقباد سرزمین‌های مختلفی را به فرمانروایانش سپرد و به آنها دستور داد تا به مناطق خود بازگردند و آرامش را حفظ کنند. او برای زال و دیگر فرماندهان بزرگ خود نیز هدایای گرانبهایی فرستاد و از آنان قدردانی کرد. این داستان از تلاش برای صلحی دوباره میان ایران و توران و پایان دشمنی‌ها با مذاکرات سیاسی و دیپلماسی حکایت می‌کند.