آیا آرتروز یا سائیدگی مفصل ارثی است؟

به گزارش رکنا، آرتروز درواقع یک بیماری فرسایشی مفصل و وابسته به سن بوده با پیشرفت آهسته و تدریجی که عمدتا در افراد و به خصوص زنان بالای 50 سال  ایجاد شده و داشتن وزن بالا یکی از عوامل خطر در بروز آن است.

شروع فرآیند تخریب در غضروف مفصلی و دیگر اجزای درگیر کمی پیچیده است و فاکتورهای متعددی در آن دخالت دارند و واکنش بدن و استخوان زیر غضروفی در برابر این تخریب ممکن است وضعیت را بدتر کند. بروز آرتروز یا اولیه و یا ثانویه به بیماریی های دیگر مربوط است و در مواردی نظیر سابقه شکستگی استخوان و صدمه به رباط ها و غضروف ناشی از ضربه ها و سایر فرآیندهای التهابی احتمال بروز سائیدگی در سنین پایین تر را فراهم می کند.

دیده شده افرادی که یکی از والدین آنها به دلیل سایئدگی شدید مفصل زانو سابقه جراحی تعویض مفصل را دارند احتمال ابتلا به دردهای زانوی ناشی از سائیدگی در آنها بیشتر است  که نشان دهنده تاثیر عوامل ژنتیکی در بروز سائیدگی زانو است. همچنین در صورت ابتلای یک فرد دوقلو به آرتروز در بند انتهایی انگشتان  شانس ابتلا در قل دیگر تا سه برابر بیشتر از سایر افراد است. پس علاوه بر سن، جنس و چاقی و عواملی مانند نژاد و شغل و ژننیک هم به عنوان فاکتورهای خطر محسوب می شوند.

میزان نفش توارث و عوامل ژنتیکی در ایجاد آرتروز برای مفاصل مختلف متفاوت است برای مثال میزان دخالت عوامل ژنتیکی در بروز سائیدگی زانو تا 40 درصد و ران تا 65 درصد و ستون فقرات تا 70 درصد است بنابراین در صورت ابتلای یکی از اعضای خانواده به سائیدگی مفصل به خصوص در ناحیه ستون فقرات و ران احتمال ایجاد آن در سایر افراد بالاتر است ولی این بدین معنا نیست که اگر یکی از اعضای فامیل به آرتروز مبتلا بود افراد دیگر هم حتما دچار آن می شوند.

اگرچه نحوه توارث و  مکانیسم ژنتیکی ایجاد آرتروز به خوبی شناخته شده نیست ولی به نظر می رسد چندین ژن همزمان در بروز آن نقش داشته باشند. به عنوان مثال جهش در ژن هایی که سلامت غضروف را بر عهده داشته و یا در تولید کلاژن نقش دارند، می تواند منجر به بروز آرتروز مفصلی در سنین پایین تر و با پیشرفت سریع تر شود.

به طور خلاصه می توان گفت آرتروز مانند دیگر بیماری های فرسایشی استخوان و مفاصل یک فرایند وابسته به سن است و در بروز و نحوه تظاهرات  آن هردو عوامل محیطی و ژنتیکی با هم دخالت دارند؛ به طور متوسط میزان دخالت عوامل ژنتیکی در بروز آن 50 درصد است و نقش توارث در ایجاد آرتروز در نواحی ستون فقرات، دست و مفصل ران بیشتر از جاهای دیگر است.

پروفسور کامران آزما – متخصص طب فیزیکی و توانبخشی – استاد دانشگاه