ترس و اضطراب پس از جنگ؛ آمار 60 درصدی آسیب به سلامت روان

به گزارش رکنا، جنگ‌ها همواره با خود آسیب‌های اجتماعی و مشکلات شدید روانی به همراه دارند. هیچ کشوری که درگیر جنگ شده باشد، نمی‌تواند مدعی شود که تبعات اجتماعی و روانی ناشی از جنگ کمتر از پیش از آن بوده است.

پیامدهای روانی جنگ بر جامعه

جدای از کشمکش‌های سیاسی داخلی و رقابت‌های قدرت، آنچه از جنگ بین کشورها باقی می‌ماند، آثار ناگواری است که بر روی مردم عادی باقی می‌گذارد. در جنگ ۱۲ روزه میان ایران و اسرائیل، متخصصان سلامت روان هشدار دادند که بررسی پیامدهای دقیق ممکن است به زمان نیاز داشته باشد، اما تجربیات جهانی ثابت کرده است که شدت و مدت زمان جنگ و خسارت‌های مالی و جانی حاصل، تاثیر چشمگیری بر سلامت روان و آسیب‌های اجتماعی دارد.

افزایش معضلات اجتماعی پس از پایان جنگ

سید حسن موسوی‌چلک، معاون سلامت اجتماعی سازمان بهزیستی کشور تاکید کرده بود که اعتیاد، طلاق و مشکلات مشابه از جمله پیامدهای پس از جنگ هستند. وی اشاره کرد که حتی جنگ‌های کوتاه‌مدت نیز باعث خسارت‌های جانی و مالی به مردم عادی می‌شوند و تاثیراتی پایدار بر جا می‌گذارند.

اثرات جنگ بر درمان بیماران روانی

رئیس انجمن علمی روان‌پزشکان ایران نیز بیان کرد که جنگ 12 روزه تأثیر منفی شدیدی بر افرادی داشت که در حال دریافت درمان روانی بودند. بسیاری از این بیماران مجبور شدند درمان خود را باز از سر بگیرند و در کنار مشکلات قبلی، با عوارض روانی ناشی از جنگ نیز دست و پنجه نرم کنند.

مطالعات پیرامون تأثیرات جنگ بر سلامت روان

در کارگاهی با عنوان «اعتیاد و جنگ» که در کنگره دانش اعتیاد برگزار شد، فرید براتی‌سده، روان‌شناسی که تجربه میدانی بسیاری در بلایای طبیعی و حوادث دارد، به تحلیل فشارها و عوارض روانی پرداخت. به گفته او، این فشارها ممکن است فردی، گروهی یا حتی جمعی باشند و تجربه‌ای غیرمعمول و فراتر از توان انسان ایجاد کنند.

تفاوت استرس‌های عادی و استرس‌های پس از حادثه

براتی‌سده اشاره کرد که اختلال استرس پس از ضربه (PTSD) ویژگی‌هایی خاص دارد که آن را از استرس‌های معمول متمایز می‌کند. این اختلال معمولاً خارج از کنترل افراد بوده و احساس درماندگی، ترس و حتی کرختی روانی به همراه دارد. گاهی این احساس‌ها ممکن است تا مدتی طولانی مانند هفته‌ها ادامه داشته باشد، همان‌طور که بعد از زلزله بم نیز مشاهده شد.

پیامدهای روانی گسترده و نیاز به مداخلات حرفه‌ای

طبق شاخص‌های سازمان ملل، تاثیرات روانی بخشی از خسارات غیرقابل اجتناب ناشی از بلایای طبیعی و جنگ‌هاست. براتی‌سده تأکید کرد که این آثار می‌توانند الگوهای معمول زندگی را تخریب کنند و حتی نیازهای کاذبی ایجاد کنند. در جنگ‌ها، خشم و پرخاشگری بیشتری نسبت به بلایای طبیعی مشاهده می‌شود، چرا که حوادث انسانی از عملکرد بشری نشأت می‌گیرند.

واکنش‌های روانی به جنگ و اضطراب ناشی از آن

وی تاکید کرد که واکنش‌های روانی در موقعیت جنگ به شکل ویژه‌ای بروز می‌کنند. به گفته این روان‌شناس، در جنگ‌ها افراد مجبور هستند برای نجات خود از مکان‌های ناامن دور شوند. این واکنش طبیعی بوده و نباید آن را به عنوان بیماری در نظر گرفت. اما آنچه پس از پایان جنگ نگران‌کننده است، افزایش مصرف مواد و الکل برای مدیریت اضطراب و کاهش استرس است که منجر به اختلالات شدیدتری می‌شود.

آماری مرتبط با ترس و اضطراب پس از جنگ

پیمایش‌هایی که در ماه‌های اخیر انجام شده، نشان داده که پس از جنگ ۱۲ روزه، حدود ۶۰ درصد مردم ایران به درجات مختلف دچار اضطراب و ترس شده‌اند. بر اساس تحقیقاتی که توسط مرکز راهبردی فرهنگ و رسانه سازمان تبلیغات اسلامی انجام شد، بخش قابل توجهی از مردم، از میزان اضطراب و نگرانی خود ابراز نگرانی کرده‌اند. در این میان، ساکنان تهران بیشترین سطح اضطراب را تجربه کرده‌اند و زنان نسبت به مردان احساسات بیشتری از ترس و نگرانی را گزارش داده‌اند.

تأثیرات اجتماعی و نیاز به حمایت روانی

تحقیقات نشان می‌دهد که زنان، به دلیل گرایش‌های روان‌شناختی، بیشتر هیجانات منفی را درونی کرده و به صورت اضطراب و افسردگی تجربه می‌کنند، در حالی که مردان بیشتر به رفتارهای پرخاشگرانه یا مصرف مواد روی می‌آورند. این یافته‌ها نشان‌دهنده اهمیت مداخلات روانشناختی برای کاهش آثار منفی جنگ در همه اقشار جامعه است.