چرا یک چهارم ایرانی ها به اختلالات روانپزشکی مبتلا هستند؟
رکنا: از هر چهار ایرانی، یک نفر دچار اختلالات روانپزشکی است؛ اما تنها یک سوم مبتلایان به این اختلالات از خدمات نظام سلامت استفاده می‌کنند. براساس آخرین پیمایش ملی سلامت روان، شیوع اختلالات روانی در ایران 25 درصد برآورد شده است.
به گزارش رکنا، دو سوم از کسانی که به مشکلات روانپزشکی مبتلا هستند، از خدمات درمانی و بهداشتی استفاده نمی‌کنند. آخرین پیمایش ملی سلامت روان که در سال ۱۴۰۰ انجام شد، نشان می‌دهد که شیوع اختلالات روانپزشکی در ایران حدود ۲۵ درصد است؛ به این معنا که از هر چهار نفر، یک نفر به نوعی از اختلالات روانپزشکی مبتلاست.
افزایش اختلالات روانپزشکی در دهه اخیر
این آمار نسبت به پیمایش سال ۱۳۹۰ افزایش چشمگیری داشته است. براساس داده‌ها، در سال ۱۴۰۰ حدود ۱۰ درصد از افراد ۱۵ تا ۶۴ سال به دو یا بیشتر از یک اختلال روانپزشکی مبتلا بوده‌اند. این موضوع نشان می‌دهد که ضرورت استفاده از خدمات روان‌درمانی همچنان در جامعه نادیده گرفته می‌شود. نکته قابل تأمل این است که تنها یک سوم از بیماران روانپزشکی از خدمات درمانی بهره می‌برند.
دلایل عدم مراجعه به مراکز درمانی
آفرین رحیمی‌موقر، رئیس مرکز ملی مطالعات اعتیاد دانشگاه علوم پزشکی تهران، در رابطه با علل این موضوع می‌گوید: «تقریباً از هر سه نفر بیمار روانپزشکی، دو نفر از خدمات نظام بهداشتی درمانی استفاده نمی‌کنند. یکی از دلایل اصلی این موضوع، تصورات و باورهای غلط افراد و ترس از انگ‌زدایی است. همچنین بسیاری از بیماران فکر می‌کنند که مشکل‌شان جدی نیست و خودش به مرور زمان حل می‌شود.»
از طرف دیگر، بسیاری از خانواده‌ها نیز مانع از مراجعه بیمار به پزشک می‌شوند و این حالت را نه یک اختلال بلکه به عنوان تنبلی یا ضعف شخصیتی تلقی می‌کنند.
مشکلات روانی و عدم درک علائم بیماری
این تخصصی نبودن نگاه به مسائل روانپزشکی باعث می‌شود که بسیاری از مبتلایان علائم بیماری خود را کوچک بشمارند. برخلاف بیماری‌های جسمی که مردم برای درمان آن به پزشک مراجعه می‌کنند، در مسائل روانپزشکی اغلب چنین رویکردی وجود ندارد. همچنین بخش زیادی از این افراد به اشتباه فکر می‌کنند که مشکلات‌شان ناشی از شرایط زندگی مثل مشکلات مالی، محیط کاری یا زندگی خانوادگی است و به اختلال درمانی ارتباطی ندارد. تحقیقات نشان می‌دهد ۸۵ درصد از افراد چنین طرز فکر اشتباهی دارند.
برطرف کردن باورهای اشتباه درباره داروهای روانپزشکی
یکی از دلایل دیگر عدم مصرف خدمات روانپزشکی، ترس از اعتیاد به داروها است. رحیمی‌موقر توضیح می‌دهد: «بیشتر داروهای روانپزشکی وابستگی‌آور نیستند و آموزش‌های عمومی اهمیت زیادی برای ایجاد آگاهی در این زمینه دارند.» آگاهی‌رسانی و آموزش جامعه درباره اختلالات روانی می‌تواند به کاهش هراس مردم از مداخلات درمانی کمک کند.
افسردگی؛ شایع‌ترین اختلال روانی
به گفته کارشناسان، افسردگی به عنوان شایع‌ترین اختلال روانی در کشور ما شناخته می‌شود. در حالی که میانگین جهانی افسردگی حدود ۷ درصد است، این میزان در ایران به ۱۳ درصد رسیده است. افزایشی که می‌تواند دلایل متعددی مانند فشارهای اجتماعی و اقتصادی، بار مسئولیت‌ها و حتی اعتیاد به الکل داشته باشد.
بهبود خدمات روانپزشکی در خانه‌های بهداشت
طی دهه‌های گذشته، تلاش‌هایی برای ارتقاء خدمات روان‌درمانی انجام شده است، از جمله افزودن حوزه سلامت روان به خانه‌های بهداشت روستایی و شهری. این اقدام توانسته خدمات قابل دسترسی برای افراد بیشتری فراهم کند.
ارتقای سلامت روان از طریق مراکز سراج
یکی دیگر از برنامه‌های مؤثر در این حوزه، راه‌اندازی مراکز سلامت روانی اجتماعی (سراج) است که می‌توانند نقش بسزایی در کاهش نیاز به تخت‌های روانپزشکی داشته باشند. تاکنون ۱۰۲ مرکز سراج در ۳۰ استان راه‌اندازی شده‌اند و قرار است تعداد آن‌ها به ۳۰۰ مرکز برسد.
کمبود تخت‌های روانپزشکی در بیمارستان‌ها
محمدرضا شالبافان، سرپرست دفتر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد، نیز به موضوع کمبود تخت‌های روانپزشکی اشاره می‌کند. وی می‌گوید: «در حال حاضر ۱۱ هزار تخت روانپزشکی در کشور داریم که نسبت به جمعیت نیازمند، بسیار ناچیز است. برای افزایش این ظرفیت، باید تخت‌های روانپزشکی را در بیمارستان‌های عمومی ادغام کنیم تا دسترسی بهتری برای درمان بیماران فراهم شود.»
نقش سیاست‌گذاری در سلامت روان جامعه
ارزیابی سلامت روان جامعه و تدوین سیاست‌های درست در این حوزه از اساسی‌ترین اقدامات برای بهبود وضعیت است. سرپرست دفتر سلامت روان تأکید دارد که هماهنگی میان نهادهای اجتماعی و بهداشتی برای هم‌افزایی در این امر، کلیدی است. سند ملی سلامت روان نیز به زودی بازبینی و برای تصویب به شورای عالی سلامت و امنیت غذایی ارسال خواهد شد.
ارسال نظر