رنگ‌ های تابلوی جکسون پولاک زیر ذره‌ بین؛ راز بزرگ فاش شد

راز رنگ آبی درخشان در یکی از آثار نمادین پولاک که مدت‌ها معمایی پیچیده برای کارشناسان هنر و علم بود، سرانجام حل شد. تحقیقات علمی جدید نشان داد که این آبی خاص، برگرفته از رنگ‌دانه‌ای نادر به نام «منگنز آبی» است. کشف این راز، حضور قابل توجه این رنگ‌دانه در آثار پولاک را برای نخستین بار به طور رسمی تأیید کرد.

نقاشی شاخص و جنجالی هنر مدرن

اثر «شماره 1A، 1948» یکی از برجسته‌ترین نمونه‌های سبک اکسپرسیونیسم انتزاعی جکسون پولاک به شمار می‌رود. این نقاشی عظیم، که در حال حاضر در موزه هنر مدرن نیویورک قرار دارد، با عرضی نزدیک به سه متر، شیوه هنری بی‌نظیر پولاک را به نمایش می‌گذارد. او با پاشیدن و چکاندن رنگ‌ها به شکلی خلاقانه، ترکیبی پرانرژی و نامتعارف خلق کرده که حتی اثر دست‌هایش نیز در این اثر به چشم می‌خورد.

راز منبع ناشناخته رنگ آبی

اگرچه پیش‌تر منشاء رنگ‌های قرمز و زرد این نقاشی کشف شده بود، اما رنگ آبی فیروزه‌ای و درخشان آن همچنان معمایی سردرگم‌کننده بود. اکنون محققان با بهره‌گیری از فناوری‌های پیشرفته و مطالعات دقیق، رمز این رنگ خاص را باز کرده‌اند. آنها نمونه‌های کوچکی از رنگ آبی اثر را جدا کرده و با استفاده از روش لیزری، نحوه ارتعاش مولکولی آن را بررسی کردند. این تحلیل علمی، نشان داد که رنگ مذکور، منگنز آبی است.

این یافته مهم در یکی از معتبرترین نشریات علمی دنیا یعنی Proceedings of the National Academy of Sciences منتشر شد و برای بسیاری از هنرشناسان و دانشمندان، حقایق تازه‌ای روشن کرد. ادوارد سالومون، استاد دانشگاه استنفورد و از نویسندگان پژوهش، بیان کرد: «شگفت‌آور است که می‌توانیم بفهمیم منشأ این رنگ در سطح مولکولی از کجا می‌آید.»

تاریخچه منگنز آبی؛ رنگی کمیاب و خاص

رنگ‌دانه منگنز آبی در نیمه دوم قرن بیستم وارد هنر نقاشی و حتی صنایع دیگری همچون سیمان استخرهای شنا شد. با این حال، از دهه 1990 به دلیل نگرانی‌های زیست‌محیطی، تولید این ماده متوقف شد و امروز دسترسی به نمونه‌های اصیل آن بسیار دشوار است.

اگرچه پیش‌تر گمان‌هایی در خصوص وجود منگنز آبی در آثار پولاک مطرح شده بود، اما مطالعات جدید با آزمایش مستقیم نمونه‌های موجود، این فرضیه را صددرصد تأیید کرد. جین هال، استاد دانشگاه راتگرز که سال‌ها آثار پولاک را مطالعه کرده، این کشف را هیجان‌انگیز دانست و افزود: «اکنون کاملاً مطمئنم که رنگ آبی این اثر همان منگنز آبی است.»

تحلیل ساختار شیمیایی رنگ

مطالعات تنها به شناسایی منگنز آبی محدود نماند. محققان ساختار شیمیایی این رنگ را نیز بررسی کردند تا راز طیف درخشنده‌ی آن را بفهمند. این اطلاعات برای مرمت آثار قدیمی و تشخیص جعل‌های هنری اهمیت زیادی دارد و به حفظ بهترین آثار کلاسیک کمک می‌کند.

خصوصیات رنگ‌های به‌کاررفته در آثار پولاک به دلیل روش خاص او در نقاشی که کمتر از پالت برای ترکیب استفاده می‌کرد، بهتر حفظ شده‌اند. پولاک رنگ‌ها را مستقیماً روی بوم چکانده، بنابراین کمتر با دیگر رنگ‌ها ترکیب شده‌اند و به همین دلیل مطالعات درباره آنها ساده‌تر است.

شباهت روش پژوهش با سبک نقاشی پولاک

ابده حداد، پژوهشگر موزه هنر مدرن نیویورک، در جریان این تحقیقات، شباهت روش علمی برای کشف راز رنگ‌ها با سبک نقاشی پولاک را برجسته کرد. او گفت: «همان‌طور که پولاک از تکنیک‌های مختلف برای آزمایش رنگ‌ها روی بوم بهره می‌گرفت، ما نیز با ابزار دانش نوین تلاش کردیم تا راز رنگ آبی را کشف کنیم.»

این قیاس نشان‌دهنده نظم دقیق پشت ظاهر آشوب‌گونه آثار پولاک است. برخلاف تصورات رایج، پولاک همواره تأکید داشت که آثارش تصادفی یا بی‌نظم نیستند و نتیجه کار دقیق و هوشمندانه‌اند.

ارزش هنری این کشف

کشف رمز رنگ آبی در «شماره 1A، 1948» از توجه علمی صرف عبور کرده و پیامدهایی ارزشمند برای تاریخ هنر مدرن دارد. این دستاورد نشان‌دهنده پیشگامی پولاک در بهره‌گیری از نوآوری‌های شیمیایی در هنر است و تصویری روشن‌تر از ارتباط میان علم و هنر مدرن ارائه می‌دهد.

علاوه بر زیبایی آثار، این کشف دلیل ماندگاری و شادابی رنگ‌های آثار پولاک را نیز آشکار کرد. استفاده از رنگ‌دانه‌ای با ویژگی‌هایی همچون منگنز آبی بخش مهمی از این پایداری و تأثیرگذاری را توضیح می‌دهد.

با این کشف علمی، نه تنها شناخت بهتری از جکسون پولاک حاصل شد، بلکه الگویی مهم برای حفاظت آثار ارزشمند هنری و تشخیص ارجاع‌ها و جعل‌ها در هنر فراهم شد. تعامل میان علم و هنر بار دیگر نشان داد که این دو حوزه می‌توانند اسرار بزرگان دنیای هنر را روشن‌تر سازند.