زمان طلایی درمان تنبلی چشم؛ چگونه بینایی کودک خود را نجات دهیم؟

افروز صفاری‌فرد، مدیرکل پیشگیری از معلولیت‌ها سازمان بهزیستی، در خصوص آمار سال گذشته گفت: «۳ میلیون و ۵۲۶ هزار و ۴۵ نفر از کودکان ۳ تا ۶ سال کشور در سال گذشته تحت غربالگری اختلالات بینایی قرار گرفتند.»

صفاری‌فرد در ادامه افزود: «۶۳ هزار و ۶۳۰ نفر از این کودکان دارای اختلالات بینایی شناسایی شدند و از این میان، ۱۳ هزار و ۳۴۲ کودک مبتلا به آمبلیوپی یا تنبلی چشم بودند.»

کاهش موارد اختلالات بینایی در سال جاری

او با بیان اینکه تعداد اختلالات بینایی در مقایسه با سال گذشته کاهش داشته است، توضیح داد: «در سال ۱۴۰۲، آمارها نشان داد که ۷۰ هزار و ۷۹۵ کودک با اختلالات بینایی و ۱۶ هزار و ۶۱ کودک با تنبلی چشم شناسایی شدند. کاهش آمارها نشان‌دهنده کاهش تولدها و گروه‌های سنی است.»

مدیرکل پیشگیری از معلولیت‌ها در ادامه از برنامه‌های هدفمند امسال در غربالگری خبر داد و گفت: «تمرکز بیشتری بر روند پیگیری و درمان کودکان بیمار و ارجاعی صورت خواهد گرفت.»

فرآیند غربالگری چگونه انجام می‌شود؟

صفاری‌فرد تأکید کرد که اگر کودک با مشکلات بینایی توسط غربالگران آموزش‌دیده شناسایی شود، او را به اپتومتریست‌های همکار برنامه ارجاع می‌دهند. اگر نیاز به جراحی داشته باشد، به چشم‌پزشکان همکار ارجاع می‌شود. همچنین برای خانواده‌های نیازمند، هزینه‌های عینک و جراحی توسط سازمان بهزیستی پرداخت می‌شود.

او همچنین اعلام کرد که تاکنون ۷ هزار و ۱۳۷ کودک کمک‌هزینه عینک از سازمان بهزیستی دریافت کرده‌اند. اما او به مسئله چالش تبلیغات و آگاهی‌بخشی اشاره کرد و افزود: «متأسفانه امکان انجام تبلیغات مستمر و دائمی از طریق صداوسیما وجود ندارد، در حالی که چنین تبلیغاتی می‌تواند موجب افزایش آگاهی و مراجعه به مراکز غربالگری شود. علاوه بر این، اهمیت اعتبارات مورد نیاز برای این حوزه نیز مسئله‌ای چالش‌برانگیز است.»

مشکل موازی‌کاری بین نهادها

یکی دیگر از چالش‌ها در اجرای این برنامه، موازی‌کاری بین سازمان‌های بهزیستی، آموزش و پرورش و وزارت بهداشت است. صفاری‌فرد ضمن اشاره به این موضوع گفت: «اگر بخواهیم اختلالات چشم را به عنوان یکی از موضوعات سلامت مطرح کنیم، این موضوع زیرمجموعه وزارت بهداشت است. اما از آنجا که اختلالات بینایی ممکن است به معلولیت منجر شود، مسئولیت آن به سازمان بهزیستی مرتبط است.»

او همچنین به رایگان بودن خدمات غربالگری اشاره کرد و افزود: «در سراسر کشور، حدود ۲ هزار پایگاه غربالگری تحت نظر بهزیستی فعال هستند و در مناطق محروم نیز خدمات سیار ارائه می‌شود. خدمات غربالگری کاملاً رایگان بوده و هزینه آن توسط سازمان بهزیستی پرداخت می‌شود.»

غربالگری در مناطق محروم و صعب‌العبور

صفاری‌فرد تأکید کرد که سن طلایی غربالگری مربوط به زیر پنج سال و در گروه سنی ۳ تا ۶ سال است. در این سن، غربالگری در مراکز بهداشتی، درمانی و ادارات بهزیستی انجام می‌شود. همچنین برنامه‌های سازمان بهزیستی در مناطق روستایی به موازات مناطق شهری اجرا شده و خدمات به مناطق محروم و صعب‌العبور نیز ارائه می‌شود.

وی افزود: «برای کودکان سه‌ساله و آن‌هایی که به دلیل عدم توانایی در استفاده از چارت‌ها (نمودارهای سنجش بینایی ) با مشکل مواجه هستند، دستگاه‌های غربالگر ویژه‌ای استفاده می‌شود. این دستگاه‌ها امکان غربال سریع و دقیق را فراهم کرده و برای شرایط مناطق محروم و صعب‌العبور بسیار مؤثر هستند.»

به گفته او، تمامی دستگاه‌های غربال و تجهیزات لازم توسط سازمان بهزیستی تهیه شده و برای انجام غربالگری به مراکز ارائه‌دهنده خدمات تحویل داده می‌شود. افراد مسئول نیز پس از گذراندن دوره‌های آموزشی و دریافت گواهی، غربالگری کودکان را انجام می‌دهند.