چرا رشد اقتصادی برای مردم محسوس نیست ؟

رکنا اقتصادی : نرخ رشد اقتصادی در نیمه نخست امسال ۷.۴ درصد اعلام شده است که در ظاهر رقم مطلوبی به‌نظر می‌رسد. سال گذشته نرخ رشد اقتصادی رقمی میان صفر و یک درصد را نشان می‌داد که حرکت سریع در محدوده بالای صفر می‌تواند امیدوارکننده باشد. براساس ظرفیت‌های اقتصاد ایران، نرخ رشد میان صفر تا 4درصد را می‌توان «خروج از رکود» نامگذاری کرد و نرخ رشد بالای 4درصد را می‌توان «رونق» قلمداد کرد. با این تعریف، رشد 7.4درصدی باید نشانه‌ای از رونق باشد اما سؤال اینجاست که چرا این رونق در بدنه اقتصاد و جامعه ایران نمایان نشده است؟ هنوز فعالان اقتصادی شامل تولیدکنندگان و بازرگانان از رکود سخن می‌گویند. صنعتگران هنوز نشانه‌ای از تغییر وضعیت از رکود به رونق را گزارش نداده‌اند.

باید توجه داشت، شاخص رشد اقتصادی که نشان‌دهنده تغییرات تولید ناخالص داخلی است، در یک دوره زمانی یکساله قابل استناد است و آمارهای فصلی در این زمینه گویای همه واقعیت نیست. با وجود این، میزان رشد تولید ناخالص داخلی ایران در نیمه نخست امسال نسبت به نیمه نخست سال گذشته، 7.4درصد اعلام شده است که ملموس‌نبودن آن میان فعالان اقتصادی، احساس می‌شود.

هنوز جزئیات تولید ناخالص داخلی از سوی بانک مرکزی اعلام نشده است اما می‌توان حدس زد که بیشترین تأثیرگذاری بر رشد 7.4درصدی اقتصاد از ناحیه نفت وارد شده است. در 9ماه سال 94 تحریم‌های اقتصادی هنوز پابرجا بود و صادرات نفت محدود به یک میلیون بشکه در روز بود اما در ماه‌های پایانی سال گذشته روند رو به رشد تولید و صادرات نفت آغاز شد و در سال‌95 میزان صادرات به حدود 2میلیون بشکه در روز رسید.

با این تحول، تولید نفت خام از 3.5میلیون بشکه در روز عبور کرد. بنابراین اصلی‌ترین سهم از افزایش تولید ناخالص داخلی در بخش نفت رخ داده که آثار آن برای بخش خصوصی و بدنه اقتصاد ناملموس است. رشد تولید در سایر صنایع مادر نظیر صنعت خودروسازی را می‌توان عامل دیگر نرخ رشد 7.4درصدی دانست. اظهارات مسئولان نشان می‌دهد که بخش معدن و ساخت‌وساز با رشد منفی مواجه بوده‌اند بنابراین رشد مثبت به غیر از بخش انرژی در بخش‌های صنعت و خدمات اتفاق افتاده است.

رشد بخش صنعت به واسطه رشد صنایع بزرگ که نقش دولت در آن آشکار است، اتفاق افتاده و صنایع کوچک و متوسط در آن سهم اندکی داشته‌اند. صنایع کوچک و متوسط در دنیا به عنوان صنایع اشتغال‌زا شناخته می‌شوند چراکه رشد تولید در این بخش‌ها بلافاصله در رشد اشتغال تأثیر می‌گذارد. افزایش نرخ بیکاری در نیمه نخست امسال نیز گواه این نکته است که تولید در بنگاه‌های کوچک و متوسط با رشد قابل توجهی مواجه نشده است، در حالی که دقیقا رشد در این بخش از اقتصاد است که در بدنه جامعه نمود پیدا می‌کند.