قمار بزرگ ترکیه | آیا اف-۳۵ راهی به آنکارا پیدا میکند؟ / خطر نشت اطلاعات به نفع روسیه چیست؟
رکنا: بازگشت احتمالی ترکیه به برنامه اف-۳۵ پس از خرید سامانه S-400، تنشها در روابط آنکارا و واشینگتن را تشدید کرده است؛ این تصمیم میتواند انسجام ناتو و موازنه قدرت در خاورمیانه و دریای سیاه را تحتتأثیر قرار دهد.
به گزارش رکنا، در سال ۲۰۲۰ پس از آنکه ترکیه اقدام به خرید سامانه پدافند هوایی روسی S-400 کرد، از برنامه جنگنده پیشرفته اف-۳۵ خارج شد. این تصمیم باعث شکافی عمیق میان روابط ترکیه و ایالات متحده، بهعنوان یکی از متحدان قدیمی ناتو، گردید.
احتمال بازنگری در حذف ترکیه از برنامه اف-۳۵
در حال حاضر، نشانههایی از امکان بازنگری در این تصمیم به چشم میخورد. در محافل امنیتی آمریکا مطرح شده که اگر ترکیه بتواند سامانه S-400 را «غیرفعال، خنثی یا از چرخه عملیاتی خارج» کند، احتمالاً روند بازگشت تدریجی این کشور به پروژه اف-۳۵ آغاز خواهد شد. حامیان این ایده معتقدند که کنار گذاشتن کامل ترکیه از این برنامه به جای آنکه به سود غرب باشد، موجب تضعیف نقش ناتو و فاصله گرفتن هرچه بیشتر آنکارا از محور غربی میشود.
اهمیت استراتژیک همکاری ترکیه در برنامه اف-۳۵
از منظر استراتژیک، حضور ترکیه در برنامه اف-۳۵ مزایای مهمی برای ایالات متحده و ناتو به همراه دارد. ترکیه به دلیل موقعیت جغرافیایی بینظیر خود که در نزدیکی روسیه، ایران، خاورمیانه و قفقاز قرار گرفته است، میتواند نقشی کلیدی در بازدارندگی منطقهای ایفا کند. استقرار جنگندههای نسل پنجم در پایگاههای هوایی ترکیه، به ایالات متحده و ناتو فرصت جمعآوری دادههای پیشرفته، انجام عملیات مشترک و واکنش سریعتر به تهدیدهای احتمالی را خواهد داد. از دید پنتاگون، این همکاری یک مزیت عملیاتی بسیار مهم محسوب میشود.
چالشهای امنیتی و نگرانی از نشت اطلاعات
با وجود این مزایا، همچنان نگرانیهای بزرگی وجود دارد. دغدغه اصلی ایالات متحده این است که دادههای حساس جنگندههای اف-۳۵ ممکن است به صورت مستقیم یا غیرمستقیم به روسیه منتقل شود، بهویژه با توجه به استقرار سامانه S-400 در خاک ترکیه. حتی اگر ترکیه متعهد شود که این سامانه را غیرفعال نگاه دارد، همچنان اعتماد به امکان نظارت کامل، راستیآزمایی و تضمین امنیت فناوریهای پیشرفته غربی دشوار است. منتقدان هشدار میدهند که حتی کوچکترین نشت اطلاعات میتواند برتری تکنولوژیکی ایالات متحده و متحدان آن را تضعیف کند.
ابعاد سیاسی و اقتصادی در ترکیه
در داخل ترکیه، این مسئله به دلایل سیاسی و اقتصادی از اهمیت بالایی برخوردار است. نقش ترکیه در زنجیره تولید اف-۳۵ پیشتر منجر به منافع صنعتی و اعتباری مختلفی برای این کشور شده بود، اما حذف آن از پروژه زیانهای جدی به دنبال داشت. بازگشت به این برنامه میتواند موفقیت نمادینی برای دولت ترکیه باشد و همزمان توان نیروی هوایی این کشور را برای دهههای آینده تضمین کند؛ بهویژه در شرایطی که رقابتهای منطقهای شدت گرفته است.
قمار محاسبهشده در سیاستهای واشینگتن
برای ایالات متحده، این مسئله شبیه به یک «قمار محاسبهشده» است. از یک سو، اهمیت حفظ ترکیه در مدار غرب و جلوگیری از نزدیکی آن به روسیه یا چین غیرقابل انکار است. از سوی دیگر، خطرات امنیتی مرتبط با اف-۳۵ و احتمال نشت دادهها بسیار بالاست و یک تصمیم نادرست ممکن است پیامدهای جدی بلندمدت داشته باشد. برخی تحلیلگران پیشنهاد میدهند گزینههای میانی، از جمله اعمال محدودیتهای فنی، نظارتهای دقیق و توافقهای خاص، میتواند این نگرانیها را تا حدی کاهش دهد.
اف-۳۵، آزمونی برای آینده روابط ترکیه و آمریکا
مسئله مشارکت ترکیه در برنامه اف-۳۵ تنها به یک قرارداد تسلیحاتی محدود نمیشود. این پرونده در واقع آزمونی برای روابط آینده ترکیه و ایالات متحده و حتی توانایی ناتو در مدیریت اختلافات درونی است. تصمیم نهایی، هرچه که باشد، نشاندهنده اولویتهای استراتژیک غرب در جهانی چندقطبی و پرتنش خواهد بود.
ارسال نظر