زلنسکی دستِ راست خود را برکنار کرد؛ آیا او اکنون ضعیف‌تر است یا قدرتمندتر؟
رکنا سیاسی: استعفای آندری یرماک، رئیس قدرتمند دفتر ریاست‌جمهوری اوکراین، یکی از مهم‌ترین آزمون‌های سیاسی دوران ریاست‌جمهوری ولودیمیر زلنسکی را رقم زده و در لحظه‌ای حساس، معادلات قدرت در مرکز رهبری کی‌یف را دستخوش تغییر کرده است.
به گزارش گروه ترجمه رکنا، به نقل از سی ان ان،از پیش از آغاز تهاجم تمام‌عیار روسیه، او به ندرت از ولودیمیر زلنسکی دور بود؛ چه در استقبال از مقام‌های خارجی در کی‌یف و چه در سفرهای خارجی رئیس‌جمهور اوکراین برای کسب حمایت نظامی و دیپلماتیک.
اکنون، استعفای آندری یرماک می‌تواند به بزرگ‌ترین آزمون سیاسی زلنسکی از زمان آغاز ریاست‌جمهوری‌اش، یعنی شش‌ونیم سال پیش، تبدیل شود. هرچند این خروج در داخل کشور احتمالاً با استقبال مواجه خواهد شد، اما در لحظه‌ای حساس از نظر دیپلماتیک، ابهامی جدی را در قلب دولت ایجاد می‌کند.
یرماک، رئیس پیشین دفتر ریاست‌جمهوری، روز جمعه پس از آن‌که مأموران ضدفساد خانه او را بازرسی کردند، استعفا داد؛ اقدامی که ظاهراً تازه‌ترین و برجسته‌ترین پیامد رسوایی گسترده اوکراین درباره ادعاهای مربوط به دریافت رشوه در بخش انرژی است.
این تحول در حالی رخ می‌دهد که اوکراین با فشار فزاینده ایالات متحده برای امضای توافق صلحی مواجه است که به‌طور گسترده به نفع روسیه تلقی می‌شود. تنها چند روز پیش، یرماک در ژنو ریاست هیئت اوکراین را بر عهده داشت؛ جایی که آنها با هیئتی آمریکایی به ریاست وزیر خارجه، مارکو روبیو، دیدار کردند تا درباره آخرین طرح کاخ سفید گفت‌وگو کنند.
زلنسکی هنگام اعلام برکناری، گفت بابت آن‌که یرماک «همواره موضع اوکراین را در مذاکرات به بهترین نحو ممکن نمایندگی کرده است» از او سپاسگزار است.
او افزود: «این موضع همیشه یک موضع ملی‌گرایانه بوده است.»
در میان اوکراینی‌ها، سقوط یرماک احتمالاً با استقبال قابل توجهی روبه‌رو خواهد شد.
ناتالیا گومنیوک، عضو هیئت‌مدیره سازمان رسانه‌ای مستقل "هرومادسکه"، به سی‌ان‌ان گفت: «یرماک به چهره‌ای به‌شدت نامحبوب بدل شده بود که به‌نوعی تمامی نارضایتی‌ها از اقداماتی را که رئیس‌جمهور نادرست انجام می‌دهد، در خود جمع کرده بود.»
مجموعه‌ای از رسوایی‌های فساد در سال‌های اخیر، اختلاف با فرمانده پیشین و بسیار محبوب ارتش، و اجرای آشفته سیاست‌های جدید بسیج، همگی تهدیدی برای خدشه‌دار کردن تصویر زلنسکی بوده‌اند. با این حال، گرچه میزان محبوبیت او نسبت به سال ۲۰۲۲ کاهش یافته، اما طی دو سال اخیر نسبتاً ثابت مانده است.
اولگا رودنکو، روزنامه‌نگار روزنامه "کی‌یف ایندیپندنت"، گفت استعفای یرماک نشان‌دهنده قدرت دموکراسی اوکراین است.
او در ایکس نوشت: «به این فکر کنید: یک دموکراسی جوان مانند اوکراین، نهادهای مستقلی دارد که آن‌قدر قدرتمند هستند که بتوانند قدرتمندترین فرد کشور را تحت تحقیق قرار دهند – آن هم در دوران جنگ.»
سؤال کلیدی این است که آیا خروج او فشار داخلی بر زلنسکی را افزایش خواهد داد یا بالعکس، ورق را به نفع او برمی‌گرداند.
گومنیوک گفت باور دارد مردم اوکراین روایت زلنسکی مبنی بر این‌که از دست دادن دست راستش یک «بازتنظیم مثبت» برای دولت اوست، خواهند پذیرفت. رئیس‌جمهور همچنین از آن‌که نمایندگان حزب خود – برخی از آنها پیش‌تر تهدید کرده بودند اگر یرماک در سمت خود باقی بماند از حزب خارج می‌شوند – در بیانیه‌ای او را بابت مقدم دانستن منافع کشور ستوده‌اند، دلگرم شده است.
اما یک مقام پیشین دولت به سی‌ان‌ان گفت این تصمیم بیش از حد دیر اتخاذ شده و بسیاری از اوکراینی‌ها اکنون این پرسش را مطرح می‌کنند که زلنسکی تا چه حد از اقدامات یرماک اطلاع داشته است.
او گفت: «از یک طرف متحد نزدیک او قرار دارد، و از طرف دیگر، دوست صمیمی و شریک تجاری سابق او.» این مقام اشاره داشت به یرماک و تیمور میندیچ، فرد دیگری که در این رسوایی اخیر گرفتار شده است. او افزود: «آیا واقعاً فکر می‌کنید رئیس‌جمهور از این مسائل بی‌خبر بوده است؟»
نا‌محبوبیت گسترده یرماک نتیجه قدرت عظیم او در مقام رئیس دفتر ریاست‌جمهوری بود؛ مقامی که از نظر انتخاباتی پاسخگو نبود.
اوریسیا لوتسوویچ از اندیشکده چتم‌هاوس مستقر در لندن گفت: «او نخست‌وزیر در سایه بود.» او یرماک را فردی توصیف کرد که عملاً تعیین می‌کرد چه کسانی در دولت زلنسکی خدمت کنند.
اما یرماک نیز به‌شدت به رئیس خود وفادار بود.
لوتسوویچ گفت: «میان آنها وابستگی متقابل زیادی وجود داشت. آنها مدت زیادی را با هم می‌گذراندند… یرماک خود را مذاکره‌کننده‌ای معرفی می‌کرد که نه‌تنها فعالیت‌های روزمره را اداره می‌کند، بلکه قادر به حل مشکلات نیز هست.» او افزود: «او یک معامله‌گر بود.»
زلنسکی سال گذشته درباره مشاور ارشد خود گفته بود: «من به خاطر نتایجی که به دست می‌آورد برای او احترام قائلم. او هر آنچه را که به او می‌گویم انجام می‌دهد.»
مسلم است که یافتن جایگزینی که زلنسکی بتواند همان میزان اعتماد و مسئولیت را به او بسپارد، دشوار خواهد بود.
و این جدای از وزن سنگین مسئولیت جنگ و اوضاع بین‌المللی است.
قرار بود یرماک آخر هفته جاری به ایالات متحده برود تا ریاست هیئت اوکراین را در دور دیگری از مذاکرات با دولت ترامپ بر عهده بگیرد.
اکنون مشخص نیست چه کسی جای او را در این نقش خواهد گرفت، اگرچه اوکراین بی‌شک مقام‌های ارشد بسیاری با تجربه این مذاکرات دشوار دارد.
علیرغم نقش برجسته یرماک در تلاش‌های دیپلماتیک زلنسکی، اعتبار او در خارج دیگر مانند گذشته نبود. گرفتار شدن در یک رسوایی بزرگ فساد، جایگاه او را بیش از پیش تضعیف کرد، به‌ویژه در ایالات متحده که حتی شائبه سوءاستفاده مالی برای بسیاری از حامیان اوکراین در کنگره همیشه مانعی جدی بوده است.
یکی از دیپلمات‌های اروپایی مستقر در کی‌یف به سی‌ان‌ان گفت: زلنسکی «با توجه به تیترهای مخربی که رسانه‌های جهانی منتشر می‌کردند، چاره‌ای جز برکناری یرماک نداشت.»
اما شاید این ظاهر آشفتگی در مرکز قدرت در کی‌یف باشد که بیش از همه آسیب‌زا خواهد بود.
روسیه، قابل‌انتظار، از این فرصت برای تضعیف مشروعیت زلنسکی استفاده کرده است.
دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین، به متیو چنس از سی‌ان‌ان گفت: «بی‌ثباتی سیاسی ناشی از این رسوایی روزبه‌روز بیشتر می‌شود. اکنون به‌سختی می‌توان پیش‌بینی کرد که چه اتفاقی ممکن است رخ دهد.»
در جمع‌بندی تمامی این تحولات، دونالد توسک، نخست‌وزیر لهستان و از متحدان مهم بین‌المللی اوکراین، شرایط را تیره ارزیابی کرد.
او یادآور شد که برکناری یرماک در همان روزی رخ داد که نخست‌وزیر مجارستان، ویکتور اوربان، به مسکو سفر کرده بود؛ و در بحبوحه آنچه توسک «آشفتگی در مذاکرات» با ایالات متحده توصیف کرده است.
ارسال نظر